Сабақ Такырыбы: Химиялық лабораторияда жұмыс жасау ережесі. Химиялық термодинамика элементтері. Зертханалық жұмыс «Тұздың интегралды еру жылуын анықтау»
жүктеу/скачать 0.56 Mb.
|
ОҢТҮСТІК ҚAЗАҚCТАН МЕМЛЕКЕТТІК ФАРМАЦЕВТИКА АКАДЕМИЯСЫ Фармакогнозия және химия кафедрасы Мамандығы: 051103 - «Фармация» Пәні: Физколлоидтық химия Курсы: II Тәжірибелік-зертханалық сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар 2014-2015оқу жылы Әдістемелік нұсқау кафедра мәжілісінде (хаттама №__ ____2014ж.) талқыланды. Кафедра меңгерушісі х.ғ.д., проф. Ә.Қ.Патсаев
№1 сабақ Такырыбы: Химиялық лабораторияда жұмыс жасау ережесі. Химиялық термодинамика элементтері. Зертханалық жұмыс «Тұздың интегралды еру жылуын анықтау». Мақсаты: Химиялық реакциялардың жылу эффектілерін тәжірибе түрінде анықтауды студенттерге үйрету. Студент зертханада жұмыс жасау ережелерін, химиялық үдерістердің негізгі түсініктері және заңдылықтарын білуі қажет. Оқытудың мақсаты:
3. Ас тағамдарының калориялығын бағалау. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
3. Қосылыстардың қалыпты түзілу және жану жылулары, оларды химиялық реакциялардың жылу эффектілерін есептеуге қолдану.
6. Термодинамикадағы қайтымды және қайтымсыз үдерістердің сипаттамасын беріңіз. Білім берудің және оқытудың әдістері: техника қауіпсіздігі ережесімен таныстыру, бастапқы деңгейді тестілеу, семинар, шағын топтармен жұмыс, зертханалық жұмыс. Зертханалық жұмыс «Тұздың интегралды еру жылуын анықтау» Құралдар: калориметр, магниттік араластырғыш, термометр. Калориметрлік тәжірибеде үдерістің жылу эффектісі мына теңдеумен өрнектеледі: Нт = Ск. • t Ск- калориметрлік жүйенің жылу сыйымдылығы, оның барлық бөліктерінің жылу сыйымдылықтарының қосындысына тең. Ск- осы калориметрде, әр түрлі тұздармен тәжірибе жасағанда, тұрақты болып калады. t- еру үдерісі кезіндегі температура өзгерісі, ол графиктің көмегімен анықталады. Тапсырма І. Су эквиваленті әдісімен, яғни жылу эффектісі белгілі реакцияны жүргізу арқылы, калориметрлік жүйенің жылу сыйымдылығын анықтау. 10,35г KСІ, 0,5л судағы еру жылуы (ΔНm) 2436,68 Дж тең.
Тәжірибелік мәліметтер негізінде, миллиметрлік қағазға калориметрлік тәжірибе кезіндегі температураның уақыт бойынша өзгеру графигін сызыңыз. 1-ші графиктен КС1-дың еруі кезіндегі калориметрлік жүйенің температура өзгерісін табыңыз. Болжамды график 1-ші суретте бейнеленген, мұнда АВ- бастапқы кезең, ВД- тұздың еруінің негізгі кезені, ал ДЕ- жүйе бастапқы күйіне қайта оралатын, қорытынды кезең. t  A
  B
Δt E
Д
Д және В нүктесінен уақыт өсіне перпендикуляр түзу түсіреміз, алынған В'Д' кесіндісінің ортасынан қайта перпендикуляр тұрғызып, ДЕ және АВ түзулерін осы перпендикулярмен қиылысқанша ойша созамыз (экстраполяциялаймыз), осы аралық ізделіп отырған
Калориметрлік жүйенің жылу сыйымдылығы мынаған тең: 
10,35 г КСl 0,5 кг судағы еру жылуы ΔН(КСІ) = 2436,8 кДж. Тапсырма 2. Тұздың интегралды еру жылуын табу. (ΔНС) тұздың интегралды еру жылуын табу үшін, алдыңғы тәжірибедегідей ретімен, оқытушы ұсынған тұзбен 2-ші тәжірибені өткізіп, Δtт-ты анықтау қажет. ΔНт есептеуін төменде көрсетілген I әдіс бойынша табу. Л) Егер екінші тәжірибедегі тұз бен судың салмағы, бірінші тәжірибедегі KCІ және судың салмағына тең болса, тұздың интегралды еру жылуын мына теңдеу бойынша есептеу қажет: ΔНт = Ск • Δtт • Mт/gт Дж/моль Б) Егер олар әр түрлі болса, онда: ΔНт = [(G + gc) Ск + K] Δtт • Mт/gт ; Мұнда, gc - берілген тұздың салмағы, G – судың салмағы. Әдебиеттер:
Бақылау: І.Энергия бөле жүретін химиялық реакциялардың аталуы: А) эндотермиялық Б) экзотермиялық С) термиялық Д) эндоэргоникалық 2. Қарапайым заттардың қалыпты түзілу энтальпиясы тең: A) ΔН = ΔU; В)ΔН =Н2 + Н,;
З.Егер жүйенің ішкі энергиясы кемісе, онда реакция ... өтеді: А) энергия бөлінумен Б) энергияның өзгеруінсіз С) энергияны сіңірумен Д) энергияның сіңіруімен және бөлінуімен 4. Гиббс энергиясының төмендеуі бойынша ... туралы қорытынды жасауға болады: А) реакцияның жылу эффектісі В) реакцияның өздігінен өтуі С) химиялық тепе-теңдіктің ығысуы Д) жүйе жасайтын жұмыс 5.Үдеріс тепе- теңдік күйде болады, егер: А) ΔG<0 B) ΔG=0 C) ΔG>0 D) ΔG0 = ΔH-TΔS 6.Жүйенің тәртіпсіздігінің өлшемі болып табылады:
7.Реакция энтальпиясын мына заң бойынша анықтауға болады: А) әсерлесуші массалар заңы Б) Гесс С) Вант-Гофф Д) Генри 8. CaO, ZnO, NiO (ΔG0реакция) қалыпты Гибсс энергиясы -635,5; -350,6; -239,7 кДж/моль. Осы оксидтердің арасынан сутекпен бос металға дейін тотықсызданатыны:
№2 сабақ Тақырыбы: Фазалық тепе-теңдіктер термодинамикасы Мақсаты: «Фазалық тепе-теңдіктер» тақырыбының термиялық және физикалық анализ, экстракция, айдау, сұйықтарды бөлу әдістерінің теориялық іргетасы ретінде саналатындығы туралы студенттерде түсінік қалыптастыру. Оқыту мақсаты: Бұл тақырыпты білу фармхимия, фармакогнозия, дәрілік технологиясы, токсикологиялық химия сияқты пәндерді оқу үшін қажет. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
Білім берудің және оқытудың әдістері: Семинар, шағын топтарда жұмыс жасау, есеп шығару, оқыту тесттері, тест-бақылау. Әдебиеттер:
Бақылау: 1. Гиббстің фазалар ережесі: А) С=Ф-n-К В) С=К+Ф+n С) С=Ф-К+ 1 Д) С=К+1-Ф Е) С=К-Ф+n 2. Қысым тұрақты кезіндегі Гиббстің фазалар ережесі: А) С=C+Ф-1 В) С=К-Ф+2 С) С=К-Ф+1 Д) С=Ф-К+1 Е) С=C+Ф+2 3. Клапейрон-Клаузиус теңдеуі: А) В) С) Д) Е) 4. Біркомпонентті жүйелердің фаза ережесі: А) С=2-Ф+2 С=4-Ф В) С=1-Ф+2 С=3-Ф С) С=2-Ф+1 С=2-Ф Д) С=3-Ф+1 С=2-Ф Е) С=2-Ф+3 С=5-Ф 5. 4. Екікомпонентті жүйелердің фаза ережесі: А) С=2-Ф+2 С=2-Ф В)С=1-Ф+2 С=3-Ф С)С=2-Ф+1 С=2-Ф Д)С=2-Ф+3 С=5-Ф Е) С=2-Ф+2 С=4-Ф №3 сабақ Тақырыбы: Сұйытылған ерітінділердің термодинамика-сы. Еріген заттың молярлық массасын, изотондық коэффициентін криометрлік және эбулиометрлік түрде анықтау Мақсаты: Студент криометрлік және эбулиометрлік әдістермен еріген заттың молекулалық массаны анықтау және есептерді шешу кезінде, сұйытылған ерітінділер заңын пайдалана білуі қажет. Оқыту мақсаты: Көптеген дәрілік формаларды және биологиялық белсенді сұйықтарды сұйытылған ерітінділер күйінде дайындайды. Криометрлік және эбулиометрлік әдістердің көмегімен сұйытылған ерітінділердің қасиеттерін зерттейді, яғни молекулалық массаны, осмостық концентрацияны, әр түрлі ерітінділердің осмостық қысымын анықтайды. Бұл тақырып бойынша білім дәрілік заттардың технологиясын, фармацевти-калық химияны, физиологияны және изотонды, гипотонды дәрілік заттарды дайындау тәжірибесінде қажет болады. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
Білім берудің және оқытудың әдістері: семинар, шағын топтарда жұмыс жасау, есептер шығару, оқыту тесттері, тест-бақылау. Әдебиеттер:
Бақылау: 1.Рауль заңының математикалық өрнегінің түрі: А) Р = CRT; B)P = iCRT; С)Р°А - Ра / Р°а =Nе; Д) Рд - Р°а / Р°А =Nе. 2. 13 г. бейэлектролитті 400 гр диэтил эфирінде еріткенде (Еэф=2,0 ) қайнау температурасы 0,453°С жоғарылады. Еріген заттың молярлық массасы тең: А) 145; В) 260; С) 96; D) 78.
А)-26,9°С; В)0°С; С) 100°С; D)-2,7°С;
А) Р = 1000CRT; В) Р = 2000 CRT; С) Р = CRT; D) Р = iCRT; 5. Изотонды ерітінділер - бұл:
6. Бейэлектролит ерітіндісінің осмостық қысымы 25°С-та, 2,47 кПа болуы үшін 1л. ерітіндіде болу керек: А) 1 моль; В) 0,1 моль; С) 0,001 моль; D) 2 моль 7. 5 г. затты 200г. Н20 (К=1,86) еріткенде ток өткізбейтін, −1,45°С-та қататын ерітінді түзілді. Еріген заттың молекулалық массасы тең: А)8гр; В)80гр; С) 18,2гр; D) 32гр. 8. 0,5 М С6Н1206 глюкоза ерітіндісінің 25°С осмостық қысымы тең: А) 496 кПа; В) 1238 кПа; С) 289 кПа; D) 5465кПа 9.Криоскопиялық және эбуллиоскопиялық әдістермен еріген заттың молярлық массасын есептегенде теңдеуге қойылады:
|
оС 
