Сабақтың тақырыбы : Азот. Азоттың периодтық жүйедегі орны және қасиеттері Сабақтың мақсаты

1. 
   Сәлемдесу. (Сәлеметсіздерме оқушылар)
   
2. 
   Түгелдеу. ( Оқушылар бүгін сабақта кім жоқ)
   
3. 
   Психологиялық ахуал. (Көңіл –күйлерін қалай)
   
4. 
   Сабаққа дайындығын тексеру.
   

1. 
   Күкіртке сипаттама беріңдер...
   

2. 
   Күкірт қышқылының тұздарын атаңдар..
   
3. 
   Массасы 49 г H₂SO₄ зат мөлшерін табыңдар..
   
4. 
   Әрбір оқушыға тақырып бойынша карточкалар тарату.
   

1. Атом құрылысы және ашылу тарихы

2. Табиғатта кездесуі,биологиялық маңызы

3. Физикалық қасиеттері

4. Химиялық қасиеттері

5. Алу жолы

6. Қолданылуы

Химиялық элементтердің периодтық жүйесінде азот ІІ периодта,5-топтың негізгі топшасында орналасқан.

Азоттың ең сыртқы энергетикалық деңгейшесінде бес электрон бар. Азот атомында электрондардың орналасуы:

N +7 2е) 5е) электрондық формуласы:1s²2s²2p³

Графиктік формуласы: 1s 2s 2p

Азот атомы жетпей тұрған үш электронды қосып алып,-3 тотығу дәрежесін көрсетеді. Ең жоғары тотығу дәрежесі+5

Бос күйінде азот екі атомнан тұратын жай зат түзеді, оның молекуласының құрылымы:

N N немесе N≡N

Азот молекуласы 3р электронның қаптасуы арқылы түзіледі; сонымен қатар бір δ ,екі пи байланыс пайда болады,яғни азот ковалентті, полюссіз байланыс түзеді. Сондықтан азот молекуласы өте берік. Кәдімгі жағдайда азоттың белсенділігі төмен. Азотты ең алғаш ағылшын химигі Д Резерфорд сипаттаған.1772 жыл азоттың ресми ашылған жылы болып есептеледі.

1.Азот атмосфераның негізгі құрам бөлігі: оның массалық үлесі 78,2%

2.Органикалық қосылыс түрінде барлық тірі ағза құрамында болады,мысалы нәруызды заттар құрамында және зат алмасу өнімі- карбамид пен зәр қышқылында бар.

3. Бейорганикалық тұздар күйінде Na NO₃ KNO₃

Азот тіршілік үшін өте маңызды элемент. Ол нәруызды заттардың негізгі құрам бөлігі болып табылады. Барлық тірі ағзалар азотты қосылыс түрінде ғана сіңіре алады. Өсімдіктер азотты топырақтан тек нитрат және аммоний тұздары түрінде алады.Жануарлар ағзасында азот 1-10% ;мал мүйізінде 15%, жануарлар жүнінде-15%, адам ағзасында-3% болады.

Физикалық қасиеттері

Азот- иіссіз, түссіз, дәмсіз, ауадан жеңіл газ. Суда ерігіштігі оттекке қарағанда төмен:20⁰С-та 1л суда 15,4мл азот ериді.

6Li+N₂→2Li₃N

2. Жоғары температурада және катализатор қатысында көптеген реакцияға қатысады:

А) оттегімен: N₂ +O₂→2NO -289 кДж тотықсыздандырғыш қасиет

Б) сутегімен: N₂+H₂→2NH₃ +92 тотықтырғыш қасиет

В) металдармен: 3Mg+N₂→Mg₃N₂ тотықтырғыш қасиет көрсетеді

1.Аммоний нитритін айыру арқылы(бірақ бұл реакция қопарылыс бере жүреді) NH₄NO₂↔N₂+2H₂O

2.Аммиакты ұнтақталған және қыздарған мыс оксидінен өткізу

2NH₃+3CuO→N₂+3H₂O+3Cu

3. Аммоний дихроматын айыру( NH ₄ )₂ Cr ₂O ₇→N₂+Cr₂O₃+4H₂O

Өндірісте:

Азотты сұйық ауадан алады. Ауаны қатты қысып,-200⁰С-та азот сұйық күйге ауысады. Азотты бөліп алу үшін ауаны қыздырады. -196⁰С азот қайнап бөлініп шығады

1.Аммиак , азот қышқылын алуда

2. Электр шамында, термометрде инертті орта жасау үшін

3. Тыңайтқыш өндірісінде

4. Қопарылғыш заттар алу үшін

5. Беріктігін арттыру үшін болат өнімдерінің қабатын қанықтыруда

6. Салқындатқыш жүйелерде

Жаңа сабақты бекіту: Химиялық диктант

А) Азоттың ең сыртқы энергетикалық деңгейінде........ электрон бар.

Б) Азоттың ең жоғарғы тотығу дәрежесі......

С) Азоттың электрондық формуласы.........

Д) Азоттың ресми ашылған жылы...........

Г)Ауадағы азоттың көлемдік үлесі.........

Ж) Азот адам ағзасында.....%

Е)Азот....., ......, ....... газ

Л) Бөлме температурасында тек ....... әрекеттеседі

М) Азот......және........ қасиет көрсете алады.