«СУИЦИД ҚАУІПІНІҢ КАРТАСЫ»
(Л.Б. Шнейдердің жасөспірімдерге арналған медификациясы)
Мақсаты: жасөспірімдерде суицидтің қауіп-қатер факторларының айқындылық дәрежесін анықтау.
Жүргізу тәсілі: Оқушымен жеке кеңес барысында суицид қауіпін анықтау мақсатында педагог-психолог оқушыға төменде көрсетілген сұрақтарды қойып, жауабына қарай ұпайларын байқатпай сызып алып отырады.
№6 Нұсқаулық
Тәуекел факторлары
|
Анықталмады
|
Аз
байқалады
|
Қатты
байқалады
|
І. Өмірбаяндық деректер
|
1. Бұрын өз-өзіне қол жұмсау орын алған
|
-0,5
|
+2
|
+3
|
2. Туысқандардағы суицидтік
әрекеттер
|
-0,5
|
+1
|
+2
|
3. Ата-анасының бірінің ажырасуы немесе қайтыс болуы
|
-0,5
|
+1
|
+2
|
4. Отбасындағы жылулықтың жетіспеушілігі
|
-0,5
|
+1
|
+2
|
5. Толық немесе біршама қадағалаусыздық
|
-0,5
|
+0,5
|
+1
|
ІІ. Өзекті кикілжіндік жағдай
|
А – Кикілжін түрі
|
|
|
|
1. Ересек адаммен қақтығыс (педагог, ата-ана)
|
-0,5
|
+0,5
|
+1
|
2. Құрдастарымен кикілжің, топтан арылу
|
-0,5
|
+0,5
|
+1
|
3. Жақын адамдарымен, достарымен ұзақ мерзімді қақтығыс
|
-0,5
|
+0,5
|
+1
|
4. Ішкі кикілжің, жоғары деңгейдегі ішкі шиеленіс (кернеу)
|
-0,5
|
+0,5
|
+1
|
Б – Кикілжің жағдайындағы мінез-құлық:
|
5. Өз-өзіне қол жұмсау қаупі бар сөздер айту.
|
-0,5
|
+2
|
+3
|
В – Кикілжіңдік жағдайдың сипаты:
|
6. Мұндай қақтығыстар бұрын орын алған
|
-0,5
|
+0,5
|
+1
|
7. Кікілжің өмірінің басқа саладағы жаңымсыздықтармен қиындатылған (оқу, денсаулық, сәтсіз махаббат)
|
-0,5
|
+0,5
|
+1
|
8. Кикілжіңді жағдайдың белгісіз салдары, оның нәтижелерін күту.
|
-0,5
|
+0,5
|
+1
|
Г– Кикілжінді жағдайдың эмоционалды бояуы:
|
9. Реніш сезімі, өзін-өзі аяу.
|
-0,5
|
+1
|
+2
|
10. Шаршау сезімі, әлсіздік, апатия
|
-0,5
|
+1
|
+2
|
Кикілжіңнің алдын алу мүмкінсіздігі, шарасыздық
|
|
|
|
ІІІ. Тұлғаның сипаттамасы
|
А – Тұлғаның ерік-жігер саласы:
|
1. Дербес, шешім қабылдауда тәуелсіз
|
-1
|
+0,5
|
+1
|
2. Шешім қабылдай алу
|
-0,5
|
+0,5
|
+1
|
3. Табандылық
|
-0,5
|
+0,5
|
+1
|
4. Мақсатына жетуге қатты ынталанған
|
-1
|
+0,5
|
+1
|
Б – Тұлғаның эмоционалды саласы:
|
5. Сезімтал, тез ренжігіш
|
-0,5
|
+0,5
|
+1
|
6. Сенгіш
|
-0,5
|
+0,5
|
+1
|
7. Эмоционалды тұтқырлық (өз уайымдарна «қадалып» қалу, көңілін басқа нарсеге аударуы қиын, алаңдаушы)
|
-0,5
|
+1
|
+2
|
8. Эмоционалды тұрақсыздық
|
+0,5
|
+1
|
+2
|
9. Импульсивтілік
|
-0,5
|
+0,5
|
+2
|
10. Эмоционалды тәуелділік, эмоционалды түрде жақын қарым-қатынастың қажеттілігі
|
-0,5
|
+0,5
|
+2
|
11. Қорғану механизмдерін жасау қабілеті төмендігі
|
-0,5
|
+0,5
|
+1,5
|
12. Ымыраға келмеу (келісуі қиын)
|
-0,5
|
+0,5
|
+1,5
|
Қорытынды ұпай:
Жасөспірімдерде тәуекел факторларының айқындылық дәрежесін анықтау үшін алгебралық сома есептеледі және алынған нәтиже төменде келтірілген шкалаға сәйкестендіріледі :
9 баллдан аз – өз-өзіне қол жұмсау қаупі шамалы;
9-15,5 балл – өзіне-өзі қол жұмсау қаупі бар;
15,5 баллдан жоғары – өз-өзіне қол жұмсау қаупі жоғары.
БАЛАЛАР МЕН ЖАСӨСПІРІМДЕР АРАСЫНДАҒЫ БОЛЖАМДЫҚ ТӘУЕКЕЛ КЕСТЕСІ
(А.Н. Волкова)
Мақсаты: балалар мен жасөспірімдер арасында суицид қауіпін анықтау
Өткізу шарты: баланың жағдайын баллмен (1-5) бағалаңыз.
№7 Нұсқаулық
№
|
Мәселе
|
Балл
|
1.
|
Ата-анасын жоғалту
|
|
2.
|
Ата-анасының біреуінің жоғалтуы немесе отбасындағы ажырасу
|
|
3.
|
Отбасында ауыр психологиялық ахуал
|
|
4.
|
Балалар ұжымындағы оқшаулау
|
|
5.
|
Тәрбиелеудің әділетсіз әдістері, басымдылық
|
|
6.
|
Ауыр соматикалық аурулар, мүгедектік
|
|
7.
|
Сүйетін ересек адамнан тірек болмауы
|
|
8.
|
Оқудағы сәтсіздіктер, мектептегі оқу үлгерімінің төмендігі
|
|
9.
|
Тұлғаның акцентуациясы
|
|
10.
|
Алкоголь мен есірткіні пайдалану
|
|
11.
|
Бақылаудың бұзылуы, импульсивтілігі
|
|
12.
|
Өзін-өзі бағалауы төмен
|
|
13.
|
Ауыр өтетін пубертат (қыздар мен ер балдардың жыныс ағзаларының репродуктивті жүйе қызметінің құрылу/даму) кезеңі
|
|
14.
|
Пассивтілік, тартыну (жасқаншақтық, сескенушілік), дәрменсіздік
|
|
Барлығы:
|
|
Қорытынды ұпай: 25-тен астам балл жинаған балалар тәуекел тобында ескерілуі қажет.
ПСИХОДИАГНОСТИКА: БАҚЫЛАУ, ӘҢГІМЕЛЕСУ, ДИАГНОСТИКАЛЫҚ ИНТЕРВЬЮ
Интервью әдісі – әлеуметтік психологиялық зерттеу әдістерінің бірі.
Диагностикалық сұхбат құрудың тәртібі
5 кезең бойынша іске асырылады
№8 Нұсқаулық
|
Психолог клиенттің сұрақтарға жауап бергені үшін алғыс білдіріп
|
№ 6 ТАПСЫРМА: психодиагностикалық сұхбатқа сұрақтар қоюдың тәсілдерін жазу
______________________________________________________________________________________________________________________________________
№ 7 ТАПСЫРМА: жасөспіріммен сұхбатты қалай жүргіземіз?
______________________________________________________________________________________________________________________________________
№ 8 ТАПСЫРМА: байланыс жақсартуға не көмек теседі?
______________________________________________________________________________________________________________________________________
ӘДІСТЕРДІҢ НӘТИЖЕСІН ТІРКЕУ НҰСҚАСЫ
Мектебі: _____________________________________________
Сыныбы:_______________________________
Өткізілген күні: __________________________________
Қатысқан оқушылар саны: ________________________
№А5.2. ТІЗІМІ
№
|
Оқушының аты-жөні
|
Қолданылған әдістеменің атауы
(төмендегі мысал бойынша)
|
«Үй, адам, ағаш»
|
М.Люшер тесті
|
«Отбасы суреті»
|
1.
|
|
|
|
|
2.
|
|
|
|
|
3.
|
|
|
|
|
4.
|
|
|
|
|
5.
|
|
|
|
|
6.
|
|
|
|
|
7.
|
|
|
|
|
8.
|
|
|
|
|
9.
|
|
|
|
|
10.
|
|
|
|
|
11.
|
|
|
|
|
12.
|
|
|
|
|
13.
|
|
|
|
|
14.
|
|
|
|
|
15.
|
|
|
|
|
16.
|
|
|
|
|
17.
|
|
|
|
|
18.
|
|
|
|
|
19.
|
|
|
|
|
20.
|
|
|
|
|
21.
|
|
|
|
|
22.
|
|
|
|
|
23.
|
|
|
|
|
24
|
|
|
|
|
25.
|
|
|
|
|
26.
|
|
|
|
|
27.
|
|
|
|
|
28.
|
|
|
|
|
29.
|
|
|
|
|
30.
|
|
|
|
|
Достарыңызбен бөлісу: |