Атмосфераға ластайтын заттардың бөлінетін шығарындыларының нормативтері

Атмосфераға ластайтын заттардың бөлінетін шығарындыларының нормативтері

1 Экономикалық нормалау барысында эмиссиялардың техникалық меншікті нормативтері, қазан қондырғыларынан атмосфераға бөлінетін шекті - рұқсат етілген шығарындыларының нормативтері сияқты эмиссиялардың нормативтері белгіленеді.

2 Барлық шығарындылар үшін 1,4-ке тең артық ауа коэффициентінде г/МДж, г/т.ш.т. өлшенетін атмосфераға бөлінетін атмосфераға бөлінетін эмиссиялардың техникалық меншікті нормативтері «ЖЭС қазан қондырғыларында түрлі отынды жаққан кезде қоршаған ортаға бөлінетін эмисссияларға қойылатын талаптар» техникалық регламентімен белгіленеді.

3 Шығарынды көздерінің тізбесі қолданыстағы объектілер үшін сынамалар мен анализдерді таңдап алумен бірге шығарындыларды түгендеу негізінде, ал жобаланатын объектілер үшін жобалық ақпарат негізінде анықталады.

4 Уақыт бірлігіне (секундқа) шаққанда бөлінетін ластайтын заттың массасымен (грамдармен) анықталатын көздерден бөлінетін шығарынды нормативтері ШРШ (г/с) ең үлкен мәндері деп аталады. ШРШ шығарындыларды азайту қарқынының жобалық бағаларын орындау және түтінді газдармен кететін зиянды заттарды пайдаға асыру мүмкіндіктері үшін шұғыл мақсаттарда қолданылады.

Ең үлкен ШРШ-мен бірге жеке көздер және жалпы кәсіпорын үшін т/жылда ШРШ жылдық мәндері белгіленеді.

5 г/с ластайтын заттардың ең үлкен шығарындысын анықтаған кезде отынды жұмсау мәнін есеп мерзімінде ЖЭС қазан қондырғысының ең үлкен электрлі және жылу жүктемелері есебінен қабылданады.

6 Есеп мерзімінде тоннаға шаққанда ластайтын заттардың жаппай шығарындысын анықтаған кезде есептік формулаларға кіретін бастапқы шама мәндерін оларды осы мерзімге орташалай отырып, ЖЭС есептік мағлұматтары бойынша қабылдау керек.

7 ҚР СТ 1517-2006 сәйкес М ең үлкен бір реттік шығарындыны мына формула бойынша анықтайды:
(А.1)
мұнда Q - газдың көлемдік шығыны, м³/с (қ.ж. кезінде);

С - газдағы ластайтын заттың құрамы, г/м³ (қ.ж. кезінде).

8 Кәсіпорынның бір жылдам атмосфераға барлық ластау көздерімен ластайтын заттың т/г ВМ жаппай шығарынды мөлшері мына формуламен анықталады:

(А.2)
мұнда n - атмосфераны ластайтын көздердің саны;

Мⁱ_г - атмосфераны ластайтын і-көзінің ластау затының бір жылдағы шығарындысы, т/жыл.

9 Кәсіпорынның атмосфераны барлық ластайтын көздермен барлық ластайтын заттардың бір жылдағы К ОМ_г жалпы шығарынды мөлшері мына формула бойынша анықталады: ОМ_г, т/г,
(А.3)
мұнда n - ластайтын заттардың саны;

ВМⁱ _г - бір жылда і ластайтын заттың жаппай шығарынды, т/жыл

Б қосымшасы
Қазан қондырғылары
Қазан қондырғылары қазандар мен қосымша жабдықтан тұратын кешен болып табылады.

Қолданылу мақсаты бойынша қазандар буланатын және су ысытатын қазандар болып бөлінеді:

Қолданылатын отын түрі бойынша: - газды қазандар, сұйық және қатты отын негізіндегі қазандар.

Отынды жағу тәсілі бойынша - қатпармен жанатын қазандар; камералы жолмен жанатын қазандар.

Бу өнімділігі (немесе қуаты) және олардың жылу тасығыштың (бу, су) параметрлері қазандардың негізгі сипаттамалары болып табылады.

Өнімділігі бойынша: қазандар кіші қуаттағы, орташа қуаттағы, үлкен қуаттағы қазандар деп бөлінеді.

Т/ша №	Атауы	Қазанның номиналды бу өнімділігі, т/сағ	Қазанның номиналды қуаты, (МВт)
1	Аз қуаттағы қазандар	-	0,1- 4
		100-ге дейін	4 - 116
2	Орташа қуаттағы қазандар	100-ден 500-ге дейін	-
3	Үлкен қуаттағы қазандар	500-ден артық	-

В қосымшасы

Ластайтын заттардың концентрациясын анықтаудың есептік әдістері

1 Ластайтын заттардың концентрациясын анықтаудың есептік әдістері БҚ 34.02.305 бойынша келтірілген.

3 Суланған күл аулағыштармен және күкірт айлайтын қондырғымен жабдықталған жаққыштарда түрлі отын жаққан кезде күкірт оксидтері концентрациясын анықтаудың есептік әдістері.

Түтінді газдарда (т/с, т/жыл, т/ай және т.б.) күкірт оксидтері шығарындысының жиынтық мөлшері мына формула бойынша есептеледі:
, т/с (В.1)

мұнда В - қарастырылатын мерзімде г/с, т/жыл, т/ай және т.б. отынның жұмсалуы.

S^r - отында жұмыс массасына шаққанда күкірттің құрамы, %;

η' _SO2 - қазандағы ұшпа күлмен байланыстырылған күкірт оксидтерінің үлесі;

η''_SO2 - қатты бөлшектермен бірге суланған күл аулағышында ауланатын күкірт оксидтерінің үлесі;

η''_SO2 - құрғақ күл аулағыштар үшін (электрлі сүзгілер, батереялық циклондар) нөлге тең болып қабылданады.

η^c_SO2 - күкірт аулайтын қондырғыда ауланатын күкірт оксидтерінің үлесі;

n_о- күкірт аулайтын қондырғы жұмысының ұзақтығы, сағ/жыл;

n_к - қазан жұмысының ұзақтығы, сағ/жыл.

Қазандардың түтінді газдары бар атмосфераға келіп түсетін М_тв қатты бөлшектердің жиынтық мөлшері (г/с, т/жыл, т/тоқсан, т/ай) мына формула бойынша есептеледі:

А^r - отынның жұмыс массасына шаққандағы күлділігі, %;

Г _ш - шығарылатын жанармайдың құрамы, %;

а_ш - қазаннан газбен шығарылатын күлдің үлесі (шығарылған кезде отынның күлдегі үлесі);

η₃- дүркін шығарындыларды ескере отырып, күл аулағыштарда ауланатын қатты бөлшектердің үлесі. Есептеген кезде күл аулайтын қондырғылардың әсері ескерілмейді.

Атмосфераға шығарылатын қатты бөлшектердің жиынтық мөлшеріне кіретін М_з, г/с (т/жыл, т/тоқсан, т/ай) ұшпа күлдің мөлшері мына формула бойынша есептеледі:

Қатты отынды жаққан кезде кокс қалдықтары түрінде атмосфераға шығарылатын және отынды механикалық жолмен толық жақпау салдарынан жаққышта пайда болатын М_к, г/с (т/жыл, т/тоқсан, т/ай) қатты бөлшектердің мөлшері мына формула бойынша есептеледі:

2 Мазутты жаққан кезде қазанның түтінді газдары бар атмосфераға келетін ванадийге қайта есептегенде М _м.з. т/жыл, т/тоқсан, т/ай мазут күлінің жиынтық мөлшері мына формула бойынша есептеледі:

жуықтама формула бойынша (химиялық анализ мағлұматтары болмаған жағдайда):

G_ν = 2222A^r
мұнда 2222- эмпирикалық коэффициент;

A^r- жұмыс массасына шаққанда мазуттағы күлдің құрамы, %;

В - отынның шығыны; шығарындыны анықтаған кезде г/с-те т/сағ алынады; есеп мерзімінде т-да - т/жыл, т/тоқсан, т/ай;

η_ос - мазуттың қазандарды жылыту беттерінде қатты бөлшектерімен шөгетін ванадийдің үлесі мыналарға тең: 0,07 - өнербуқыздырғыштары бар қазандар үшін, олардың беттері тоқтап тұрған күйде тазартылады, 0,05 - тазартудың сол жағдайларында өнербуқыздырғыштары жоқ қазандар үшін, 0 - басқа жағдайлар үшін;

- күл аулайтын қондырғыларда түтінді газдарды мазутты күлден тазалау деңгейі, %;

k_n - қайта есептеу коэффициенті; шығарындыларды анықтаған кезде г/с k_n = 0,278*10^-3; в т - k_n = 10^-6.

Д қосымшасы

Көмірдің органикалық және минералды массаларында күкірттің жиынтық құрамын жалпы күкірт деп атайды. Көмірде күкірттің негізгі үш түрін ажыратуға болады: S_SO4 сульфатты күкірт - металл сульфаттары құрамына кіретін көмірдің жалпы күкіртінің бөлігі; S_k пиритті немесе колчеданды күкірт – металдар дисульфидтері құрамына кіретін көмірдегі жалпы күкірттің бір бөлігі; S_о органикалық күкірт – органикалық массаның құрамына кіретін көмірдегі жалпы күкірттің бір бөлігі.

Жалпы күкірт және оның түрлері элементтік күкіртке шартты түрде қайта есептеледі:
S_t = S_SO4 + S_k + S_о (Д.1)

Күкірт барлық қатты отын түрлерінде бар, оның құрамы 0,2 - 10 % арасында өзгеріп отырады. Күкірт отынның улы бөлігі, көмірді жаққан кезде қоршаған ортаны ластай отырып, отынның жану жылулығын азайта отырып, қыздырудың металды беттерін тоттандырып, SO₂ күкіртті ангидрид түрінде бөлінеді. 400-500 ⁰С температураларында пирит бөлшектенеді және оттегі болған кезде күкіртті ангидридке өтеді, органикалық күкірт пиритке қарғанда төменірек температурада бөлшектенеді.

Жалпы күкірт - көмір сапасының маңызды көрсеткіші.

Эшк әдісі бойынша (МСТ Р 8606, МС ИСО 334) жалпы күкіртті анықтаудың гравиметриялық әдісі плюс 815 температурасында, минус 25 С тотығу атмосферасында магний оксиді мен суы алынған көмір қышқылы натрий қоспасы (Эшк қоспасы) бар біріктіру арқылы көмірдің өлшемін жағудан тұрады; түзілген натрий және магний сульфаттары суда ериді; сульфат-ион сандық мөлшерде күкірт қышқыл күкіртті қышқыл барий түрінде хлорлы бариймен тұзды ортада тұндырады; тұнбаның массасы көмірдегі жалпы күкірт құрамына сәйкес келеді. Жалпы күкіртті анықтаудың жеделдетілген әдістері (МСТ Р 2059) аз мөлшердегі күл шығаратын көмір үшін қолданылады. Талдағыштары одан да жетілген түрі болып саналады, олардың негізінде оттегі тогында көмірдің өлшендісін жағу қағидасы және инфрақызыл спектроскопия әдісімен күкіртті ангидридті анықтау бар.

Көмірдегі сульфатты күкірттің құрамы өте аз және 0,1- 0,2 %-ды құрайды, оны BaSO₄ массасымен гравиметриялық әдіспен анықтайды.

Пириттік күкіртті пириттік күкіртті күкіртсутегіге дейін тотығу әдістерімен немесе қалпына келтіру әдістерімен және оның мөлшерін ерітіндімен жұту, мысалы кадмий айетаты, қалған CdS тұнбасы йодометриялық жолмен шоғырланып анықталады.

Органикалық күкірт есептеу жолымен анықталады:
S_о = S_t – (S_k + S_SO4) (Д.2)
Азот. Азот негізгі сипаттағы аминді, амидті формаларда, гетероциклді қоспалар сияқты күрделі қоспалар түрінде, сондай-ақ, жеке циклдерді байланыстыратын атом түрінде көмірдің органикалық құрамына кіреді. Көмірдегі азотты МСТ Р 2408.2 бойынша анықтайды. Кьелдаль әдісі күкірт қышқылының органикалық қоспаларды көміртегі диоксидіне және аммоний сульфатын артығымен түзетін аммиакқа айналдыру қабілетіне негізделген. Кейіннен аммоний сульфатын сілті ерітіндісімен ыдыратады және түзілген аммиакты күкіртті қышқылдың шоғырландырылған ерітіндісімен аулайды. Күкірт қышқылының артық мөлшерін сілті ерітіндісімен шоғырландырады. Аммиакты байлауға жұмсалатын күкірт қышқылының мөлшері бойынша көмірдегі азот құрамын есептейді.

Д.2 кестесі Газтәріздес отын

Е қосымшасы

(ақпараттық)

Сауалнама парақтарының формалары
Атмосфераға түтінді газдары бар ластайтын заттардың шығарындыларын азайту іс-шараларын өткізу үшін Е.1 - Е.7 кестелері бойынша сауалнама парақтарын толтыру керек.
Е.1 кестесі - Бу қазанның негізгі көрсеткіштері

Т-ша №	Қазанның негізгі параметрлері	Қазанның түрі
1	Бу өнімділігі, т/сағ
2	Есептік отын
3	Отын шығыны, т/сағ
4	ПӘК, %
5	Бу температурасы
6	Қорек суының температурасы, 0С
7	Жағу кеңістігінің көлемі, м3

Е.2 кестесі - Қатпарлы жолмен жанатын су жылытатын қазанның негізгі көрсеткіштері

Т-ша №	Қатпарлы жолмен жанатын су жылытатын қазанның негізгі көрсеткіштері	Қазанның түрі
1	Құрастыру
2	Жылу қуаты, МВт
3	Есептелген отын
4	Жылу шығару қабілеті, Qнр, ккал/кг
5	Көмір шығыны, т/сағ
6	Су шығыны, т/сағ
7	Судың ең үлкен қысымы, МПа
8	Судың ең үлкен температурасы, 0С
9	ПӘК, %
10	Шығатын газдардың температурасы, 0С
11	Жағу камерасының тереңдігі, м
12	Конвективті шахтаның тереңдігі, м
13	Қазанның ұзындығы, м
14	Алаңшаны қосқанда қазанның ені, м
15	Қазанның биіктігі, м

Е.3 кестесі - Су жылытатын газ-мазут қазанының негізгі көрсеткіштері

Е.6 кестесі - Қатты бөлшектерді азайту іс-шараларын өткізу кезіндегі сауалнама парағы

Е.7 кестесі Күл аулағышқа судың химиялық құрамы