Шалгымбаева Самал Тойшанқызы Астана қаласы №58 мектеп- гимназиясының бастауыш сынып мұғалімі

№ 58 мектеп- гимназиясының

Мұқағали Мақатаев өмірі мен шығармашылығы туралы таныстыра отырып, өлең -жырларының мазмұнын ашу.

Ақынның бұрын жарияланбаған өлеңдерін оқушылар назарына ұсыну. М.Мақатаев шығармаларының саз өнерімен үндесуін көрсету.

Ақынның шығармалары арқылы шындықты, сұлулықты қадірлей білуге тәрбиелеу.

1. М. Мақатаев өмірі мен шығармашылығы туралы.

2. Поэзия –жүрек тілі (ақын өлеңдерін мәнерлеп оқу).

3. Ән-көңілдің ажары (М. Мақатаев сөзіне жазылған әндерін орындау).

4. «Жыр жазамын жүрегіммен» оқушылардың шығарған өлеңдері.

5. М. Мақатаев «Аққулар ұйықтағанда» поэмасынан сахналық көрініс

6. Мен ескерткіш қоямын басыңызға, асыл ата!

(Мұқағали шығармаларына байланысты суреттер салу).

9-ақпан- қазақтың ғасырда бір туылар ғажайып ақыны М.Мақатаевтың туған күні.Мұқағали атамыздың туған күніне орай ұйымдастырылып отырған «Мұқағали әлеміне саяхат» атты әдеби сазды кешімізге қош келдіңіздер!

Бүгінгі кеште ақын өлеңдері мен поэмаларынан үзінділер оқылып,ақын өлеңіне жазылған әндер шырқалып,ақын шығармаларына байланысты суреттер салынып және де жас қаламгерлер өз шығармаларын оқитын болады.

1 – оқушы.

Қазақтың әйгілі ақыны Мұқағали Мақатаев 1931 жылы 9 ақпанда Алматы облысы Нарынқол ауданы Қарасаз кеңшарында дүниеге келген. Мұқағалидың әкесі Сүлеймен шаруа адамы болған. Бастауыш сыныпты Қарасазда оқып, орта мектепті аудан орталығы Нарынқолда интернатта оқып бітіреді. Мектепте оқып жүрген кезде ең алғашқы өлеңдерін жаза бастаған болатын. 1948 жылы мектепті жақсы аяқтап, алғаш рет Алматыға шет тілдер институтының неміс тілі факультетіне түседі. Бірақ өз жағдайы, ауылдағы екі анасы мен қос інісінің жағдайы оны оқудан шығуға мәжбүр етеді. Сөтіп, ол ауылға қайтып келеді, үйленеді, ауыл мектебінде мұғалім болады. Кейін 1962 жылы маусым айында Алматыға көшіп келіп, осы жерде өзінің көптеген шығармаларын дүниеге әкелген.

ХХ ғасырдағы қазақ поэзиясында қара өлеңнің құдіретін паш еткен Мұқағали Мақатаев жыр сүйер әр жүрек түкпірінен мәңгілік орын тепкен ақын. Мұқағали өлеңін оқыған адам одан өзінің мұңын, ренішін, қуанышын, жалпы айтқанда өзінің өмірін көреді. Себебі, Мұқағали –шыншыл поэзия жасаған ақын. Оның поэзиясы- халықтың жан жүрегі мен көңіл күйі.

(Бейнетаспадан Мұқағали атамыздың өз даусымен оқылған «Қазақ даласы» өлеңі тыңдалады).

1-жүргізуші: «Поэзия-жүрек тілі» кезеңі бойынша оқушыларымызға кезек берелік.Ақынның өз туған күніне арнап шығарған өлеңі «Арыз жазып кетейін».

Мұқағали жырлары өз туған жерінің тамаша табиғатын, мейірімге толы жан сезімдерін айтып, ойды шарықтатуға, келешекке үлкен үмітпен қарауға тәрбиелейді. Ақынның туған жеріне деген сағынышын «Қарасаз» өлеңінен көруге болады.(«Қарасаз» өлеңі оқылады)

Мұқағали-ұлы Абай сияқты мәңгілік жасайтын ақын.Біздің мектебімізде де Мұқағали сынды ақындарымызға еліктеп, өлең шығаратын оқушылар да аз емес. (оқушылардың шығарған өлеңдері оқылады).

Сөйтіп жүріп сыр ақтарған халқына

Мұқағали тек қана ақын болатын

Сауысқандар атанғанда «Қаршыға»

Тірлігінде шекпен келмей,шен алмай

Еңбегінің қызығын да көре алмай,

От боп жанып өмір кеткен ақынға

Мәңгілік қып өмір берген өлеңді –ай,-деп Айтақын ағамыз жырлағандай,өлеңінен рухани азық күш жинап,қажетіне қарай халқына бақыт сыйлаған ақиық ақынымыз ешкімнен кезінде енші сұраған емес. Міне,сол еңбегіне ізбасар ұрпақтары, Мұқағалитанушылар «Мен ескерткіш қоямын басыңызға, асыл ата!» атты сында өз ескерткіштерін көпшілік алдында тарту етпек.

(Үміткерлер ақын шығармаларына байланысты салған суреттерін жан-жақты түсіндіріп қорғайды.)

ҚОРЫТЫНДЫ :

Мұқағали Мақатаевтың көзінің тірісінде 11 жинағы,1 таңдамалысы шығып,халыққа кеңінен мәлім болса да ресми өкімет орындары тарапынан лайықты бағасын алмады.Тек өмірден кеткеннен кейін ғана жан-жақты мойындалып,1 томдық,3 томдық кітаптары жарық көріп,50-60 жылдық мерейтойлары Республика көлемінде кеңінен аталып өтті.

Ғасыр ауысар тұста Қазақстан Жазушылар Одағының шешімімен Мұқағали «Ғасыр ақыны» атанды.Міне,енді жалпы халықтық сүйіспеншілікке әлдеқашан ие болған ақын Қазақстан Республикасының Мемлекеттік сыйлығына өзінің 70 жылдық мерейтойы қарсаңына ие болып отыр.

Тас жүректі тілімен тілімдеген ұлы ақын есімі қазақ халқымен бірге ғасырдан ғасыр асады.Әлі сан мың жас толқын Мұқағалидың жыр теңізінде жүзіп,қара өленнің түнығынан дәм татады.Таңдайына бал шырындай сөз маржаны сіңгенде,ана тілінің уызын сезініп тамсанады.Қазір біздің буын дәл сондай күйде.