Шдістемелік н±с›ау 震膣陰û› 檉調 û

љаза›стан РеспубликасыныЈ білім жЩне “ылым министрлігі

С. Торай“ыров атында“ы Павлодар мемлекеттік университеті

Электрэнергетика кафедрасы

Павлодар

Шдістемелік н±с›ау

бекіту пара“ы

Нысан

ПМУ °С Н 7.18.3/41

ОІ бойынша проректор

__________ Пфейфер Н.Э.

20__ ж. «___»___________.

Электрэнергетикалы› жЇйелердіЈ автоматикасы пЩні бойынша

ОШБ басты“ы ___________ Жуманкулова Е.Н «____» __________2013 ж.

«____»______________2013 ж. Хаттама №____

Т±ра›ты токтыЈ электрмашинасыныЈ ›оздыр“ыштары ›олданыста кеЈ тара“ан, себебі олар ›азіргі уа›ыт›а дейін ›уаттылы“ы 100 МВт-›а дейінгі синхронды турбогенератор мен ›уаттылы“ы 75 МВт-›а синхронды гидрогенераторлардыЈ жал“ыз ›оздыр“ыштары болып келген. Синхронды генераторлар Їшін ›оздыр“ыштары с±лбалар таЈдал“ан, 1 сурет, себебі ол тЩуелсіз ›оздыр“ыш с±лбасымен салыстыр“анда Їлкен тез Щрекетке ие [4], я“ни генератор роторында“ы кернеудіЈ жо“арылауыныЈ Їлкен жылдамды“ы, жЩне ›озу жылдамды“ыныЈ Їлкен еселігі.

Берілген ›озу жЇйесі бар синхронды генераторларда ›оздыр“ышты автоматты бас›ару ›±рыл“ылары орнатылады:

1. 
   ›озудыЈ релелік жылдамды› ›±рыл“ысы;
   
2. 
   компаундтаушы ›±рыл“ы – ›озушы Щрекеттері бойынша ›озудыЈ автоматты реттеушісі;
   
3. 
   кернеу тЇзеткіші – кернеудіЈ ауыт›уы бойынша ›озудыЈ автоматты реттеушісі.
   

љозудыЈ релелік жылдамдату Щрекеті, 4.4 сурет, синхронды генераторын ›оздырушы, оныЈ шы“уларында“ы кернеуді біршама тймендету кезіндегі, ›озу орамасында“ы тізбектегі йзіндік ›озу кедергісін толы› немесе жекелеу шунттауда бекітіледі.

љоздыру Щрекеттері бойынша ›оздырушы реттегіштер екі тЇрге бйлінеді: токты› жЩне фазалый компаундтеу.

1 сурет – изінідік ›озу с±лбасы бойынша ж±мыс істейтін т±ра›ты ток генераторы бар электрмашиналы› ›озу жЇйесі

2 сурет – Токты› компаундтеу с±лбасы

Іс жЇзінде бір жЇйелі жЩне екі жЇйелі электромагниетті кернеу тЇзеткіштері ›олданыс›а ие бол“ан. КернеудіЈ бір жЇйелі тЇзеткіштері турбогенераторлардыЈ автоматты реттегішінде ›олданылады. Шдетте бір жЇйелі тЇзеткіштіЈ шы“ысы орамасына ›осылады, сонды›тан да онда“ы тогы тогымен бірге орамасына келеді жЩне сонды›тан да олар келісіліп› ›осыл“ан деп аталады, 3 сурет.

3 сурет – Толы› токпен компаундтеу с±лбасы

Кейбір жа“дайларда бір жЇйелі тЇзеткіштіЈ мынандай ›осылуын ›олданады, ол кезінде орамасында“ы тогы орамасында“ы тогына ›арсы ба“ытталады. М±ндай ›осылуы бар электромагниттік тЇзеткіш ›арсы ›осыл“ан деп аталады.

Екі жЇйелі тЇзеткіштер игдрогенератоларда ›олданылады.

Екі жЇйелі тЇзеткіштіЈ негізі, ол екі бір жЇйелі тЇзеткіштерден – келісіліп ›осыл“ан жЩне ›арсы ›осыл“ан т±рыуы, олардыЈ Щр›айсысы ›озудыЈ жеке орамаларына ›осыл“ан, сЩйкесінше жЩне _, 1 сурет.

100 МВт кернеуге дейінгі турбогенераторлар Їшін йндіріспен, 3 сурет, с±лбасы бойынша орындал“ан ЭПА-305 типті реттегіштер шы“арылады [1, 5].
2 Синхронды генераторлардыЈ токты› компаундтеуініЈ баптауларыныЈ параметрлерін есептеу
2.1 Жалпы мЩліметтер
Синхронды генератордыЈ токты› компаундтеуші ›±рыл“ысыныЈ ±стынымдый с±лбасы 3 суретте к»рсетілген. изіндік ›озу орамасына компаундтеуші ›±рыл“ыны ›осу кезінде компаундтеу процесі тек, компаундаушы боса“асы деп аталатын шамасынан асып тЇсетін генератор тогында “ана басталады. Егерде онда, тЇзеткіші, йзіндік ›озу орамасында“ы кернеуге теЈ болатын, кері кернеумен жабылады.

Генераторды компаундтеудіЈ ›ажетті дЩрежесі аралы› трасформаторыныЈ трансформар коэффициенті мен орнатылмалы кедергініЈ шамасыныЈ сЩйкес мЩндерін таЈдаумен жеткізіледі.

Компайндтеуші ›±рыл“ы, ережеге сЩйкес, «›алыпты» компаундтеу деп аталатын режимде ›олданылады. Компаундтеу «›алыпты» деп аталады, егерде ›озудыЈ автоматты реттегіштерініЈ бас›ада ›±рыл“ылары жо› кезінде номиналды жЇктеме кезінде номиналды генератор кернеуі ›амтамасыз етілсе. ГенератордыЈ бос жЇрістегі ж±мысы кезінде, оныЈ шы“ыстарында“ы номиналды кернеу йзіндік ›озу тогыныЈ есебінен ›амтамасыз етіледі. Осы кезде кедергісі, ротор тогы болатындай етіп таЈдалынады.

«љалыпты» компаундтеуді мен кез келген Їйлесулері кезінде ›амтамасыз етуге болады. Біра›та олар Їшін біржа›ты аны›талуы Їшін– компаундтеу т±ра›ты болуы керек деген екінші шарт ›олданылады.

Алдымен бос жЇріс режимінде ›оздыр“ыштаЈы кернеу аны›талады:

м±нда“ы - бос жЇріс режиміндегі ротордыЈ тогы;

м±нда“ы - 1 кестеде келтірілген, ›оздыр“ыштыЈ жЇктемелік сипаттамасы бойынша аны›талатын, бос жЇріс режиміндегі ›оздыр“ыштыЈ ›озу тогы;

ТЇзеткіштіЈ кйпірлік с±лбаныЈ иы“ында“ы параллельді тарма›тар саны екі мЩннен Їлкен бЇтін болып ›абылданады [8, 9]

м±нда“ы - генератордыЈ номиналды режимдегі ж±мысын ›амтамасыз етуге арнал“ан ›ажетті, компаундтеу тогы;

Номиналды режимді ›амтамасыз етуге ›ажетті компаундтеу тогы

Жылдамдату режиміне

м±нда“ы жЩне -›оздыр“ыштыЈ жЩне сЩйкес кернеуі кезінде ›оздыр“ыштыЈ жЇктемелік сипаттамасы бойынша аны›талатын номиналды режимдегі жЩне ›ыс›а т±йы›талу режиміндегі ›озу тогы.

Статор ›ыс›ыштарында“ы, номиналды ж±мыс жЩне ›ыс›а т±йы›талу режиміндегі кернеу келесі йрнекпен аны›талады

№

ппРазмер пластин,

ДиодтардыЈ тізбектей ›осылу саны екі мЩннен бЇтіннен кйп сия›ты аны›талады

м±нда“ы жЩне - сЩйкес режимдердегі бір диод›а р±›сат етілген кері кернеу шамасы, , ;

1 кесте.љоздыр“ыштыЈ жЇктемелік сипаттамасы

КомпаундтеудіЈ «›алыпты» баптауы кезінде компаундтеу сипаттамасы жЩне координаттарымен ›алыпты ж±мы режимініЈ нЇктелері ар›ылы йтеді, 4 сурет.

4 сурет-Компаундтеу сипаттамасы

КомпаундтеудіЈ ›ажетті сипаттамасын графикалы› тЇрде ›±растыру“а болады, ол Їшін керек:

- - тЩрізді сипаттаманы ›±растыру керек, теЈдеуініЈ мЩні келесі тЇрге ие

, (12)
- С нЇктесінен, статор мен ротордыЈ номиналды тогына сЩйкес, абцисса осіне б±рышымен йтетін тЇзуді салу керек. тЇзуініЈ ординатамен ›иылысу нЇктесі , компаундеудіЈ «боса“асы» мЩнін аны›тайды, ол жЩне таЈдауларын ›амтамасыз етуі ›ажет.

аралы› трасорматорыныЈ трансормация коэффициенті мен орнатыл“ан резистор кедергісін В жЩне С нЇктелері Їшін ›±растырыл“ан теЈдеулерден аны›таймыз, олар 4 суреттегі компаундтеуге ›ажетті сипаттамалар.

КомпаундтеудіЈ табыл“ан «боса“асын» ›амтамасыз ететін В нЇктесі Їшін теЈдеу келесі тЇрге ие

Компаундтеуші ток трансформаторын 3 кестеден немесе 3 љосымшадан [10] генератордыЈ номиналды тогы бойынша таЈдаймыз.

(13) жЩне (14) теЈдеулерініЈ біріккен шешімі аралы› трансформатордыЈ трансформация коэффициентін аны›тау“а мЇмкіндік береді
. (15)
Алын“ан мЩні йндіріспен шы“арылатын а»компаундтеу аралы› трансформаторыныЈ шы“арылатын мЩні дейінгі шама“а айналдырылады, 4 кесте.

Компаундтеу сипаттамасы С нЇктесі ар›ылы йтуі Їшін, компаундтеуші аралы› трансформатордыЈ трансформация коэффициенті ›абылдан“ан кезінде, (15) йрнектен жаЈа шама компаундтеудіЈ табалдыры“ы шамасын аны›тау керек.

Белгілі жЩне шамалары бойынша орнатыл“ан резистордыЈ кедергісі аны›талады.
. (16)
3 кесте-Ток трансформаторларыныЈ техникалы› мЩліметтері

Тип трансформатора

токаКласс

обмоткиНоминальный

ток, АСечение

сердечника

см²Количество

витков 12345

ТПЛ-10К

Р600

ТШЛ-10КР2000

ТШЛП-10КР100027,002002000400ТШЛ-20-I

ТШЛ-20Б-IР6000

6,85120080001600100002000ТШЛ-20-II

ТШЛ-20БII-Р120008,002400ТШЛ-20-IIIР180006,753600

2.5 Генератор шы“уларында“ы Їшфазалы ›ыс›а т±йы›талу кезіндегі жылдамдатуды аны›тау

ЖылдамдатудыЈ ротор тогы бойынша еселігін аны›тау Їшін, екі сипаттаманы ›±растыру керек – ›ыс›а т±йы›талу сипаттамасы мен компаундтелген генератор сипаттамасы, 5 сурет.

№Схема соединения обмотокНапряжение обмоток, ВТок обмоток, АПервичнойВторичнойПервичнойВторичнойПервичнойВторичной1Y1333806,62,32,852YY2303803,82,31,6531332206,63,81,654Y2202303,83,81,055YY2302203,83,80,9662201333,86,60,617YY3802302,33,80,618Y3801332,36,60,35

5 сурет – ГенератордыЈ компаундтеу сипаттамасы мен ›ыс›а т±йы›талу сипаттамасы

Компаундтелген генератордыЈ сипаттамасы келесі тЇрде т±р“ызылады:

- ротор то“ыныЈ бірнеше шамасын алады жЩне козды“ыштыЈ кернеуін аны›тайды;

- ›оздыр“ыштыЈ жЇктемелі сипаттамасы бойынша ›оздыр“ыштыЈ ›озу тогын аны›тайды;

4.3 суретіндегі с±лба“а сЩйкес компаундтеу тогы аны›талады

љыс›а т±йы›талу сипаттамасы (љТС) мен компаундтелген генератор сипаттамасымен ›иылысу нЇктесінен ротор тогы аны›талады. љозуды жылдамдатудыЈ еселігі теЈ болады

Релелік жылдамдату уа›ытында, т±ра›ы ток тЇзекткіші жа“ында“ы кернеу, 3 сурет, айнымалы ток жа“ында“ыдан кйп болады да тЇзеткіш жабылап ›алады. Б±л режим диодтардыЈ кері кернеу нЇетесінен алып ›араса ›иыныра› жЩне тізбектей ›осыл“ан диодтар санын таЈдауда аны›таушы болуы мЇмкін.

Диод сипаттамаларын есептеуімен ›оса (коэффициенті 1,4 мЩніне дейін тймендейді) тЇзеткішініЈ толый жабылу шарты теЈсіздікпен аны›талады [9]

. (22)
Егер (22) шарты орындалмаса, он б±л, компаундтеу тогы йте жо“ары жЩне тізбектей ›осыл“ан диодтардыЈ санын на›тылау ›ажет емес екенін білдіреді. Ал егерде (22) шарты орындалса, онда тізбектей ›осыл“ан диодтардыЈ саны келесі йрнекпен аны›талады
. (23)
2.7 Компаундтаушы ток трансформаторыныЈ жЇктемесін тексеру

Ток трансформаторыныЈ екінші орамасыныЈ ›ыс›ыштарында“ы кернеуініЈ р±›сат етілетін мЩні жЇрекшелер болатыныЈ ›ыздырылуымен жЩне болаттыЈ индукциясынан тЩуелді трансформация коэффициентініЈ ›ателіктерінен аны›талады.

Ток трансформаторыныЈ жЇрекшесініЈ ›ыздырылуы р±›сат етілген мЩннен саып кетпеуі Їшін, ал трасформация коэффициентініЈ ›ателігі 5% шамасынан аспау Їшін, ±за› режим Їшін жЩне ›ыс›а т±йы›талу режимі Їшін индукция шамасы р±›сат етіледі [2].

Ток трансформаторыныЈ екіншілік орамасында“ы кернеуі мен жЇрекшедегі В индукция арасында“ы тЩуелділік келесі тЇрге ие:

м±нда“ы - ›ыс›а т±йы›талу немесе ›алыпты режимдегі ток трансформаторыныЈ екіншілік орамасыныЈ ›ыс›ыштарында“ы кернеу, (4.19) йрнегімен аны›талады;

Ток трансформаторлар орнатылуына ›абылдан“ан параметрлері жЩне шамалары 3 кестеден алынады.

Егер индукцияныЈ есептік шамасы р±›сат етілгеннен жо“ары болса, онда ›ондыр“ы“а тізбектей ›осыл“ан, бірнеше ток трансформаторын ›абылдау ›ажет.
3 Токты› компаундтеу мен олардыЈ Їйлескен ж±мысы кезіндегі (ЭПА-305 панелі) келісілген электромагниттік кернеу тЇзеткішініЈ баптаулар параметрлерін есептеу
Компаундтеу ›±рыл“ысыныЈ бір жЇйелі келісіліп ›осыл“ан кернеудіЈ электромагниттік тЇзеткішімен ж±мысы кезінде йзіндік ›озу реостатыныЈ кедергісін жо“арылату керек, 3 сурет, ол электромагниттік тЇзеткіш бос жЇріс режиміндегі жЩне жЇктемесі жо“арылауы кезіндегі генератордыЈ йзіндік ›озуын автоматты реттеу мЇмкіндігі Їшін ›олданылады. Б±л режимдердегі ток тЇзеткіші тймен болмауы керек, м±нда“ы - тЇзеткіштіЈ минималды тогы, ол оныЈ модификациясынан тЩуелді.

жо“арыра› режимдердегі тЇзеткіштіЈ тогы, тЇзеткіштегі тЇзетілген токтыЈ максималды ж±мыс мЩнінен аспауы керек.

Компаундтеу тогы мен келісілген ЭМК баптаулар параметрлерін есептеу келесі тізбекпен іске асырылады.

љозу ›оздыр“ышыныЈ ›осымша орамасыныЈ кедергісі бойынша, ол тЇзеткіштіЈ жЇктемесі болып табылады, 5 кестеден тЇзеткіш модификациясы таЈдалады. ГенератордыЈ бос жЇрісіндегі тЇзеткіштіЈ тогы теЈ етіп ›абылданады
. (25)
ГенератордыЈ бос жЇріс режиміндегі ›оздыр“ыштыЈ негізгі ›озу орамасында“ы ток, [6] сЩйкес келесі йрнекпен аны›талады

, (26)
м±нда“ы - ›озу ›оздыр“ышыныЈ негізге жЩне ›осымша орамаларыныЈ орамдарыныЈ ›атынасы;

- бос жЇріс режиміндегі ›оздыр“ыштыЈ ›озу тогы.

тогын аны›тайтын, ›оздыр“ыштыЈ йзіндік ›озу реостатыныЈ кедергісі йрнегі бойынша аны›талады

. (27)
љоздыр“ыштыЈ ›озу орамасында“ы ток жЩне тЇзеткіштіЈ тогы екі шеткі режимдер Їшін аны›талады: а жо“ары ›алыпты активті жЇктеме Їшін жЩне жЩне ›алыпты активті жЇктемесі Їшін.

режимінде ротор тогы келесі йрнек бойынша аны›талады
, (28)

где

Тип

тораМодифи-

кацияМаксимальные

рабочие значения

ЭМК1/1402,400,2405,0013,31/1,5601,600,1603,3330,01/2901,200,1202,5053,21/31200,800,0801,67120,02/1404,000,4009,008,02/1,5602,700,2606,0018,02/2902,000,2004,5032,02/31201,340,1303,0072,0

ЭМК-У1405,000,3009,008,02602,900,1755,5018,03902,500,1604,0032,041401,400,1002,8072,0

Кез келген режимдегі тЇзеткіштіЈ тогы келесі йрнек бойынша аны›талады

м±нда“ы - жЇктемелік сипаттамасы кезінде аны›талатын ›оздыр“ыштыЈ ›озу тогы.

Есептелген мЩні аз болмауы керек. Аз бол“ан жа“дайда кедергі мЩнін, мЩні болатындай деЈгейге дейін тймендету керек.

бар режимдегі генератор роторыныЈ тогы келесі йрнекпен аны›талады

. (31)
Їшін (31) йрнектен мЩні аны›талады, содан кейін генератор тогыныЈ мЩні келсеі формула бойынша аны›талады

. (32)

Содан соЈ генератор тогыныЈ табыл“ан мЩні жЩне ротор тогыныЈ мЩні Їшін (30) жЩні (31) бойынша тЇзеткіш тогы аны›талады.

Алын“ан мЩні тЇзеткіштіЈ тЇетілген тогыныЈ максималды ж±мыс мЩнінен аспауы керек. Асып кеткен жа“дайда тЇзеткіштіЈ бас›а модификациясын таЈдау жЩне есептеуді ›айталау керек.

ЭПА-305 типті келісілген кернеу тЇзеткіші бар компаундтеуші ›±рыл“ысыныЈ с±лбасы 6 суретте келтірілген.

Рисунок 6 – Схема АРВ с компаундированием полным током типа ЭПА-305

Берілген типтіЈ реттегіштері, статор кернеуініЈ ауыт›уы бар, статор тогы мен генератордыЈ cosφ ›уат коэффициенті бойынша реттеуді іске асыратын, аралас›ан типті реттегіштер болып табылады. Берілген типтіЈ реттегіштері РВА-62 панелі тЇрінде ›уаттылы“ы 100 МВт-›а дейінгі турбогенераторлар Їшін шы“арылады.

РеттегіштіЈ техникалы› мЩліметтері 6 кестеде берілген.

6 кесте – РВА-62 реттегішініЈ техникалы› сипаттамалары

Модифи

кация

тораВыходные параметры

регулятораДанные

выпрямителяМаксимальное обратное

напряжение при форсировке







1709,06425021404,5122500

РеттегіштіЈ модификациясын таЈдау Їшін реттегіштіЈ талап ететін шы“у параметрлерін аны›тау керек.

ТЇзетілген кернеудіЈ максималды ж±мыс мЩні мен тЇзетілген токтыЈ максималды ж±мыс мЩні келесі ›атынаспен аны›аталады:
; (33)
, (34)
м±нда“ы - ›оздыр“ыштыЈ ›озу орамасында“ы ток ›±раушыларын аны›тайтын коэффициент.

коэффициентініЈ мЩні 0,5-0,65 шектерінде болады.
4.2 изіндік ›озу реостатыныЈ кедергісін есептеу

изіндік ›озу реостатыныЈ кедергісін есептеу келесі тізбекпен іске асырылады:

- (1) йрнегі бойынша генератордыЈ бос жЇріс режиміндегі ›оздыр“ыштыЈ кернеуі аны›талады;

- содан кейін ›оздыр“ыштыЈ жЇктеме сипаттамасы бойынша бос жЇріс режиміндегі ›оздыр“ыштыЈ ›озу тогы аны›талады;

- ›алыпты режимдегі (8) йрнек бойынша аны›талатын, кезіндегі ›оздыр“ыштыЈ ›озу тогы аны›талажы;

- (9) йрнегі бойынша ›алыпты режимдегі ›оздыр“ыштыЈ негізгі ›озу орамасыныЈ кернеуі аны›талады.

љоздыр“ыштыЈ йзіндік ›озу реостатыныЈ кедергісі бо жЇріс режимі бойынша таЈдалады, онда“ы йзіндік ›озу тогы аз болатындай етіп таЈдалады, я“ни бос жЇріс ж±мысы кезінде генератордыЈ ›озуын автоматты реттеу мЇмкіндігін ›амтамасыз ету Їшін таЈдалады,

Реттегіш модификациясын таЈдау мен параметрлерді есептеу реттегіштіЈ еЈ пауыр ›олданыс режимдері ( тймен мЩні кезінде ›ыздырыл“ан генератордыЈ тоы› жЇктелуі) жа“дайларынан алынады.

РеттегіштіЈ модификация жина“ы Їшін еталап етілетін реттегіштіЈ шы“ыс параметрлерін аны›тау ›ажет:

- тЇзетілген кернеудіЈ максималды ж±мыс мЩні;

- тЇзетілген токтыЈ максималды ж±мыс мЩні;

РеттегіштіЈ шы“ыс параметрлері

РеттегіштіЈ модификациясын таЈдау Їшін ›алыпты режимдегі йзіндік ›озу тогы аны›талады
. (36)
мЩнін шектерінде алу“а кеЈес беріледі.

жЩне мЩндері бойынша (33) жЩне (34) ›атынастардан реттегіштіЈ жЩне шы“ыс параметрлері аны›талады. реттегіштіЈ шы“ыс параметрлерініЈ алын“ан мЩндерін 6 кесте мЩліметтерімен салыстыра отырып реттегіштіЈ сЩйкес келетін параметрін таЈдаймыз.
4.4 Аралы› трансформатордыЈ орамасыныЈ орамдар санын есептеу

Аралы› трансформатордыЈ ток орамасыныЈ орамдар санын есептеу, ›озудыЈ жылдамдау режимі бойынша іске асырылады, реттегіш шы“ыс тогы ток орамасыныЈ бір амперорам есебінен алын“ан кезде.

Наименование обмоткиОбозначение обмоткиЧисло витковОбмотка управления

Вторичная обмотка

Ат трансформаторлы› магнит кЇшейткішініЈ екіншілік орамасыныЈ орамдар саны келесі формула бойынша аны›талады.

7 кесте бойынша орамасыныЈ орамдар саныныЈ іс жЇзіндегі мЩні таЈдалады.

Ток трансорматорыныЈ жЇктемесін тексеру Їшін трансформация коэффициентініЈ р±›сат етілген ›ателігі шартынан ТА ток трансформаторыныЈ екіншілік орамасында“ы кернеу келесі йрнек бойынша аны›талады.

Релелік жылдамдатуы бар кездегі ›озудыЈ жылдамдау режиміндегі ток трансформаторы ›амтамасыз етуі керек кернеу келесі йрнек бойынша аны›талады

7 сурет – Синхронды генератордыЈ тез Щрекетті форсировкасы мен расфорсировкасыныЈ с±лбасы

Минималды реле жар“ысы оныЈ ›алыпты жа“дайына љТ біткеннен кейін келу шартынан алынады. Шдетте айтыл“ан жар“ы генератордыЈ ›алыпты кернеуі Їшін 85% жо“ары ›абылданбайды [6].

Генератор кернеуі мЩніне дейін тймендеуі кезінде релесі іске ›осылады жЩне аралы› релесініЈ орамасына ›орек береді, ол іске ›осылады да тЇйіспесімен бірге магнитті іске ›осушы катушкасына ›орек береді. СоЈ“ысы іске ›осылады жЩне йзініЈ тЇйіспесімен реостатын шунттайды. Осыдан ›оздыр“ыштыЈ ›озу тогы жо“ар“ы мЩнге дейін жо“арылайды.

релесіндегі оретативті ток жЩне магниті іске ›осуы генератор ажырат›ышыныЈ блок-тЇйіспесі ар›ылы беріледі жЩне автоматты ажырат›ыштыЈ ›осымша тЇйіспесі трансорфматордыЈ екіншілік тізбегіндегі кернеу ТФљ йтірік ж±мысынан арылу Їшін ›олданылады. Генератор ажырат›ышыныЈ ажырату кезінде тЇйіспесі ажыратылады жЩне ТФљ істен шы“арады, себебі бос жЇрісте ж±мыс істейтін генератордыЈ ›озуыныЈ форсировкасы кернеудіЈ айтарлы›тай жо“арылауына Щкеліп со›тырады, ол орама о›шауламасына ›ауіпті болып табылады. Кернеу трансформаторыныЈ екіншілік тізбегіндегі автоматты ажырат›ышын ажырату кезінде ›осымша тЇйіспесі ажыратылады жЩне ТФљ ж±мыстан шы“арады.

љоздыр“ыштыЈ форсировкасы уа›ытында ›ыс›артылатын кедергісініЈ шамасы, ›озудыЈ екі еселік форсировкасын ›амтамасыз ету шартынан аны›талады

°за› уа›ытты› жЇктемеге дол бермейтін, орамасын форсирлан“ан сал›ындауы бар ›уатты турбогенераторларда, ›оздырудыЈ расфорсировкалайтын ›±рыл“ысы ›олданылады, ол максималды кернеу релесінен, аралы› реледен жЩне жЩне екі уа›ыт релесінен т±рады, 7 сурет. Берілген ›±рыл“ыныЈ іске ›осушы мЇшесі кернеу релесі болып табылады, ол фазаралы› кернеу трансформаторына ›осыл“ан, іске ›осылу жар“ысы теЈ болып ›абылданады

1 Беркович М.А., Гладышев В.А., Семенов В.А. Автоматика энергосистем. - М.: Энергоатомиздат, 1991. - 240 с.

2 Гизила Е.П. Расчет устройств автоматики энергосистем. – Киев: Вища школа, 1974. – 342 с.

3 Рабинович Р.С. Автоматическая частотная разгрузка энергосистем. – М.: Энергоатомиздат, 1989. – 352 с.

4 Овчаренко Н.И. Автоматика электрических станций и электроэнергетических систем. – М.: Изд-во НЦ ЭНАС, 2000. – 504 с.

5 Электротехнический справочник: В 3 т. Т.3. 2 кн. Кн.1 Производство и распределение электрической энергии (Под общ ред. профессоров МЭИ: И.Н. Орлов (гл. ред.) и др.). – М.:Энергоатомиздат, 1988. – 880 с.

6 Автоматизация энергетических систем/ А.Д. Дроздов, А.С. Засыпкин, А.А. Аллилуев, М.М. Савин. – М.: Энергия, 1977. – 440 с.

7 Правила устройства электроустановок. – М.: Энергоатомиздат, 1985. – 640 с.

8 Справочник по наладке контрольно-измерительных приборов и систем возбуждения на электрических станциях и подстанциях/ Под ред. Э.С. Мусаэляна. – М.: Энергия, 1974. – 344 с.

9 ) Леньков Ю.А. Автоматические регуляторы возбуждения синхронных генераторов с электромашинными возбудителями постоянного тока.– Павлодар, Изд-во ПГУ, 2007.– 63 с.