Шешендік сөздердің зерттелуі, жариялануы

1701-11 тобы
Орындаған: Әсемай Әсілбек
Қабылдаған: Алтынбеков Қосай 
Ше е і сө ер ің
ер е уі,
ар я а у

ЖОСПАРЫ:
КІРІСПЕ
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН
ӘДЕБИЕТ

Шешендік өнер
– ұлы даланың тіршілігімен өмірге
келген табиғи туындысы, ұлттық рухымыздың биігі, ауыз
əдебиетінің ерекше бір жанры. Шешендік – талай
ғасырлар бойы халық сынынан өткен, екшелген,
сұрыпталған аса құнды мұра, адамзаттың өзімен бірге
жасасып келе жатқан көне өнер түрі. 

Шешендік өнер табиғатын назарға алу сонау көне
Демосфен, Цицерон, Квинтилиан, əл-Фараби,
Ы. Алтынсарин, В.В. Радлов, А. Левшин, А.
Янушкевич, А. Байтұрсынұлынан
бастап қазірге дейін
зерттеушілер назарынан тыс қалған жоқ. Баса назар
аудара айтатынымыз қазақтың шешендік сөздерін
өзге жұрттың ғалымдары жоғары бағалаған.
Мысалы академик 
В.В. Радлов
: «
Қазақтар мүдірмей, кідірмей ерекше екпінмен
сөйлейді. Ойын дəл, айқын ұғындырады. Ауызекі сөйлегеннің өзінде сөйлеген
сөздер ұйқаспен, ырғақпен келетіндігі соншалық, бейне бір өлең екен деп таң
қаласың
» дейді. Ғалым қазақ тілінің тазалығы мен қазақтардың тапқырлығына
ерекше тəнті болған. 

Сондай-ақ қазақ шешендік сөздерін жинап,
жариялағандардың бірі – Ыбырай Алтынсарин
болды. Ыбырай Алтынсарин халық
даналығының өскелең ұрпақты тапқырлыққа,
адамгершілікке тəрбиелеудегі рөлін жете
түсініп, өз еңбектерінде пайдаланып отырған.
Ұстаз «Ізбасты», «Байұлы», «Жəнібек батыр»,
«Жиренше шешен» сияқты даналардың
даналық сөздерін сол кезде-ақ оқуға ұсынған.
Аталы сөздің құнын сол кезде-ақ түсінген.