Шығыс Қазақстан облысының Семей аймағында 2013 жылы аталып өтілетін және еске алынатын

20 шілде* Мұратбек Жанболатұлы, суретші, туғанына 65 жыл

(1948-2006)

(1858-1931)

60 жыл (1953)

3 қазан* Шығыс Қазақстан облыстық Абай атындағы әмбебап

кітапханасының ашылғанына 130 жыл (1883)
16 қазан* Ерғазы Рахимов, ақын, туғанына 75 жыл (1938-1994)
20 қазан Сіләмбек Қыдыралин, Халық әртісі, сахнагер, туғанына 105 жыл (1908-1983)
5 қараша Семей цемент зауытының іске қосылғанына 55 жыл (1958)
7 қараша* Ырысхан Мұсаұлы, жазушы, туғанына 80 жыл (1933)
25 қараша «Силикат» АҚ-ның іске қосылғанына 55 жыл (1958)
5 желтоқсан* Жекен Жұмақанов, жазушы, туғанына 100 жыл (1913-1978)
29 желтоқсан Бикен Мұхамеджанова, Қазақстан Республикасының Еңбегі сіңген артисі, сахна тарланы, туғанына 75 жыл (1938-1999)

Айы, күні белгісіз, аталып өтілетін күндер:

Байкөкше Балғынбайұлы, суырып салма ақын, туғанына 200 жыл (1813-1892)

*Уәйіс Шондыбайұлы, ақын, сазгер, туғанына 140 жыл (1873-1923)

В.Белослюдов, өлкетанушы, этнограф, туғанына 130 жыл (1883-1916)

*Әміре Қашаубаев, әнші, туғанына 125 жыл (1888-1934)

*Сапарғали Әлімбетов, халық ақыны, туғанына 125 жыл (1888-1956)

*И.Биназаров, ақын, туғанына 115 жыл (1898-1964)

Орынбек Беков, жазушы, драматург, қоғам қайраткері, туғанына 115 жыл (1898-1937)

Әбусағит Мұсылманқұлұлы Жиреншин, жазушы, туғанына 100 жыл (1913-1975)

*Семей облыстық статистикалық комитеттің құрылғанына 135 жыл (1878)

*М. Әуезов атындағы Семей педагогикалық колледжінің құрылғанына 110 жыл (1903)

Абыралы ауданының құрылғанына 85 жыл (1928)

Жарма ауданының құрылғанына 85 жыл (1928)

*Семей қаласында билогиялық орталықтың құрылғанына 75 жыл (1938)

*Семей метрологиясына 90 жыл (1923)

Кеңестер Одағының батырлары:
Буторин В.В. -205 жыл (1808)

Елистратов С.А. –95 жыл (1923-1947)

Железняков П.Ф. – 95 жыл (1918-1951)

Середин Ф.Я. – 95 жыл (1918-1943)

Гулькин И.Т.-90 жыл (1923-1945)

Карелин П.Г. –90 жыл (1923-1944)

Косенков И.В. –90 жыл (1923)

Зарудин Ю.Ф. – 90 жыл (1923)

Камололиков Д.Т. –90 жыл (1923)

8 қаңтар Жолан Дәстенов, сазгер, туғанына 70 жыл (1943-1991)

Сазгер Жолан Дәстенов 1943 жылы Бесқарағай ауданы, Өндіріс селосында туған.

Қарапайым жұмысшы отбасында туған талантты жас орта мектепті бітірген соң, Семей саз колледжіне оқуға түсіп, өмірдегі орнын табады. Алматыдағы Құрманғазы атындағы мемлекеттік консерваторияға түсіп, профессор Қ.Қожамияровтың композиция класын бітіреді. Жамбыл атындағы Қазақ мемлекеттік филармониясында бір жылдай қызмет етіп, Композиторлар Одағына мүшелікке қабылданады. Біраз жылдар қазақ теледидары мен радиосында қызмет етеді.

Жерлесіміздің еңбек еткен жері - өзінің Семейі. Сол кезде Композиторлар Одағының Ертіс бөлімшесі құрылып, оның төралығына Ж.Дәстенов тағайындалады. Кейіннен Алматыға оралып, Композиторлар Одағы басқармасының хатшысы қызметін атқарады.

Дәстенов қазақ музыкасы мен өнерін насихаттауда аянбай еңбек етті. Оның оркестр мен виолончельге арналған концерті, бірнеше симфониялық поэмалары, хорлары, романстары бар. 1976 жылы Қазақстан Ленин комсомолы сыйлығы лауреаты атағын алды.

Шығармашылық өнерде Жолан Дәстенов фольклорға да ден қойды. Сазгердің ең соңғы жазған шығармасы Абайдың аттас поэмасы бойынша жазылған «Ескендір» симфониялық поэмасы.

Дәстенов Ж. Кішкентай машинист: Форт.арналған миниатюралар.

/Құраст.Ә.Бабыкова.-Алматы: 1982.-Б.21-23.

Дәстенов Ж.Семейім: (Өлеңі Қ.Ыдырысовтікі) // Семей таңы.-1977.-5 қараша.

Ж.Дәстенов Қазанама // Егемен Қазақстан.-1991.- 12 қазан

Жанияров О. Ғұмыры қысқа болғанмен // Семей таңы.-1993.-16 қаңтар.

Тұрсынбаев Ж. Сырлы саз сапарында // Қазақ әдебиеті.-1978.-27 қазан.

10 қаңтар Болат Сыбанов, әнші, сазгер, туғанына 75 жыл

(1938-1998)
Әнші, сазгер Болат Сыбанов Жаңасемей ауданы, Изатолла ауылында туған. 1957 жылы Семей облыстық музыкалық драма театрына қызметке алынып, көптеген ірілі-ұсақты рольдерді сомдады.

Б.Сыбановтың сазгер ретінде халыққа кең тараған «Таң самалым», «Жан ана», «Әке туралы», «Отан туралы», «Жауынгер сағынышы» атты әндері халықтың сүйіп орындайтын әндері. Кейіннен тіл туралы, достық, туыстық, ел бірлігі туралы әндер шығарған. Болаттың 30-ға жуық әндері шабытты көңілден туған шынайы әндер еді. Оның орындауындағы Б.Тәжібаевтың "Ақбұлағы" күнде радиодан орындалып жататын. Республика ән әуесқойларының назарына ілігіп, астанадағы үлкен коцерттерге қатыса бастады. Оның дауысын байқаған атақты әнші Ғ.Қүрманғалиев: "Өзіңнің дауысың ешкімге ұқсамайды екен. Әншіге таптырмайтын ең басты қасиет"- деп бағалаған болатын. Болат әр концерттен олжалы оралып, ән тарландарынан тиісті бағасын алып жатты.

Болат Сыбановтың орындауындағы қазақ қауымына кең тарап кеткен «Жұлдызым» әншінің ән табиғатындағы көңіл кернеуін, үн деңгейін, тербеліс ырғағын сәтті сезінгендігін және өзіне лайық әнді талғай алар қабілетті белгісін білдірсе керек. Сонымен қатар «Таң самалы» да сазгердің елеулі табысы.

Музыка мәдениетін танытуда сіңірген зор еңбегі үшін 1987 жылы "Қазақстанның еңбек сіңірген әртісі" атағы берілді.Сазгердің әндері Моңғолия, Түркия қазақтарына да таныс. Б.Сыбанов Орта Азия кәсіби әншілері конкурсының лауреаты. Әншінің «Өмірім-өнерім» атты кітабы шықты. Семей өңірінде ғана емес, Қазақстанға танымал белгілі әнші, сазгер Болат Сыбановтың әндерін шет жерде жүрген қандастарымыз да сүйсіне шырқайды.

1990 жылдан бері Семей қаласындағы жалғызбасты зейнеткерлер мен ардагерлерге қызмет көрсететін аумақтық өлеуметтік орталығының рухани демеушісі. 2004 жылы «Хабар» агенттігінің шақыруымен «Алматы - менің бірінші махаббатым» атты VI ретро-фестиваліне қатысып, дипломант атанды.
Әдебиеттер:
Болат Сыбанов // Егемен Қазақстан.-1998.-8 мамыр.

Абай мұражайында Б.Сыбановты еске алу кеші өтті // Үш анық.-1998.-маусым.

Айжарық. Болат Сыбановқа: өлең // Семей таңы. - 2003. - 16 мамыр. - С. 16

Әлімбаев Қ. Өмірін өнерге арнаған: (әншінің 65 жылдық мерейтойына арналған) // Семей таңы.-2003.-10 қаңтар.-12 б.

Ибрагимов Т. Домбыралы ән // Толқын толғау.-Алматы: Өнер.-311-315 б.

Иманбаева А. Сағынды елің үніңді // Мәдениет. - 2011. - №4. - С. 32-33

Кәкімұлы Қ. Аққұдықтан "Ақбұлаққа" дейін...: Болат Сыбанов - 75 // Семей таңы . - 2012. - 17 сәуір. - 5 б7

Рахымов Т. Сөнбейтін шамшырақ: (Әнші-сазгерді еске алу) // Үш анық.-1999.-№8 (мамыр)

Сейсенов Д. "Әнім -бақытым" // Семей таңы. - 1975. -13 август.

Сейсенұлы Д. Әнші-сазгерді еске алды // Егемен Қазақстан.-1999.-25 мамыр

Мұрат Сұлтанбеков 1938 жылы 28 қаңтарда Семей қаласында дүниеге келді. Болашақ қаламгердің балалық шағы қиындықпен өтті. Әкесінен жастай жетім қалған болашақ әдебиетші ерте ойланып, өздігінен шешім қабылдауға тез бейімделді. Мектепті жақсы бітірген Мұрат Рақымжанұлы Тәжікстанның Ленинабад қаласындағы ұшқыштар мектебіне оқуға түседі. Туған жерден жырақта жүрген бозбаланың алыстағы анасына деген сағынышы өлең болып өріліп, қағаз бетіне түсті. Оған қоса өзі дүниеге келген Семейіне, ерке Ертіске, балалық шақты бірге өткізген достарына деген сағынышы күннен-күнге ұлғайып жыр жолдарына айнала берді. Оның ұшқыш болсам деген арманы поэзияға ұласып, жыр әлемі оны ерекше сыйқырлы күшке баурап ала жөнелді.

Сөйтіп, еліне қайтқан Мұрат Сұлтанбеков әдебиетке деген құштарлықпен Семей педагогикалық институтының филология факультетіне түсті. Кітап дегенде ұйқыны да, күлкіні де ұмытып, ғылым жолына біржола беріледі. Өзіндік әдеби қабілеті, ғылыми көзқарастары қалыптасты.

Болашақ ғалым, журналист, аудармашы М.Сұлтанбековтің биіктерден көрінуіне көптеген тәжірибелі ұстаздардың ықпалы болды. Әсіресе, Абайдың ақындық мектебін зерттеуші, М.Әуезовтің шәкірті, абайтанушы және шәкәрімтанушы Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты Қайым Мұхамедханұлы студент М.Рақымжанұлына курстық жұмыс негізінде Ақылбай Құнанбаевтың «Дағыстан» поэмасын орыс тіліне аударуды тапсырады. Абайдың «Қарасөздерін», «Дағыстан» поэмасын шеберлікпен аударған шығармаларын орыс ақыны Я.Смоляков «жоғары деңгейдегі аударма» деп әділ бағасын берді.

1971 жылы Алматыда Қазақ мемлекеттік университетінің үлкен залында «Абайдың поэмалары» деген тақырыпта кандидаттық диссертациясын сәтті қорғап шыққан жас ғалым өзі оқыған пединститутта аға мұғалім, доцент, Талдықорғанның педагогикалық институтында кафедра меңгерушісі болып қызмет етеді.

Қос тілдің шебері қаламгер Мұрат Рахымжанұлының ұшқыр қаламынан әр жылдары бес кітабы шықты. Абайдың он бір өлеңін, Шәкәрімнің «Қалқаман-Мамыр», «Еңлік-Кебек» шығармаларын тәржімалап, сондай-ақ Б.Майлиннің «Жалбыр» пьесалары, Есмағамбет Исмайлов, Кәмен Оразалин шығармалары, Сәду Машақов, Аманжол Шамкенов, Тәңірберген Әміренов, Қашаф Туғанбаев, Ақылбек Манабаев сынды ақындардың өлеңдері, 2005 жылы Ырысхан Мұсаұлының «Саға» романы, 2006 жылы Халық жазушысы Әзілхан Нұршайықұлының «Мәңгілік махаббат жыры» дастаны, 2007 жылы Шәкәрімнің «Ләйлі-Мәжнүн» шығармалары М.Сұлтанбековтың аударуында орыс тілінде сөйлейді.

2007 жылы М.Рақымжанұлының «Поэтическое вдохновение:Абай, Шакарим и Мухтар» атты кітабы шықты. Онда автордың мақалалары, эссе, өлеңдері және поэмалары жинақталған.

М.Сұлтанбеков аудармашылықпен қоса, драматургия саласында жемісті еңбек етті. Көп актілі «Аттила» атты тарихи пьеса жазды және Қайнар университеті мен Патеон Ассос университетінің Седимес институты ұйымдастырған Алматыда өткен Аттиланың 1600 мерейтойына арналған ғылыми конференцияда Аттила жөнінде баяндама жасап, аталған пьесасы үшін Аттила атындағы медальмен марапатталды.

Абай атындағы сазды драма-театры жазушының «Жұлдызды аспан» пьесасын екі тілде сахналады. Журналистика саласында да ұзақ жылдар бойы еңбегі еленіп Құрмет Грамотасымен марапатталды. Қазақстан Республикасына ғана емес, кешегі Кеңес Одағының көптеген республикаларына шығармаларымен жақсы таныс ақын, аудармашы, Қазақстан Жазушылар және Журналистер Одағының мүшесі, филология ғылымының кандидаты, бүгінде республикалық «Абай» журналының аға ғылыми қызметкері, алдынан талай шәкірт түлетіп ұшырған ұстаз Мұрат Рахымжанұлының қазақ әдебиетінде өзіндік орны бар тұлға.
Әдебиеттер:
Сұлтанбеков М. Чайка Прииртышья: Өлеңдер, поэмалар және аудармалары.-Семей, 2011.-446 б.

"СТ"-ақпарат. "Ләйлі-Мәжнүн" орыс тілінде жарыққа шықты: (Жазушы, ақын М.Сұлтанбековтың "Чайки Прииртышья" атты кітабы жарыққа шықты) // Семей таңы . - 2011. - 12 тамыз. - С. 2

28 ақпан Балтабек Ерсәлімов, өлкетанушы, журналист, қаламгер,

туғанына 70 жыл (1938)

Балтабек Ерсәлімов өлкетанушы, журналист, қаламгер, Қазақстан Республикасының еңбегі сіңген қайраткері, Семей қаласының және Абай ауданының құрметті азаматы, «Абай» қорының президенті Балтабек Бәзілұлы Ерсалимов 1938 жылы 28 ақпанда қарапайым отбасында дүниеге келген. Нағашы атасы Ахметбек Ысқақұлы оқыған, көзі ашық сауатты адам болған. Сол кездегі аты шыққан зиялы қауыммен тығыз байланыста болғанын дәлелдейтін тарихи құжаттар, естеліктер кездеседі.

Ысқақтың баласы Ахметбек туралы деректер аз болғандықтан, «Сен осы Абай атамызға қалай жиенсің?» деген сауалды жиі қояды. Балтабек ағамыздың оған жауабы да дайын: «Ысқақтан Ахметбек, Ахметбектен Қапиза туады. Қапизаның соңында қалған жалғыз тұяқ мен Балтабекпін. Сонда мен Абай мен Ысқаққа жиеншар. Ысқақтың баласы Ахметбекке туған жиен боламын», - дейді екен. Балтабек Бәзілұлының анасы Қапиза Ахметбекқызы ұлы Абайдың інісі Ысқақ Құнанбайұлының баласы. Анасы кішкене кезінде аталары Абай мен Ысқақты көзімен көріп, сол кездегі Абай, Ысқақ ауылындағы адамдардың өмірі мен есімін жадына тоқыған аса шежірешіл адам болған. Анасы көп құрсақ көтерсе де артында қалған жалғыз тұяқ Балтабек аға ғана болды. Балалық шақпен ерте қоштасқан Балтабек анасымен бірге отбасы тауқыметін бірге көтерісті. Өмірдің қиындығын татып өскен бозбала өмірдің күрес, оны еңбекпен жеңу керек екенін білді. Әкесінің жоқтығын білдіргісі келмеді. Сөйтіп, облыстық «Прииртышская правда» газетіне курьер (қағаз тасушы) болып түнгі жұмысқа орналасты. Күндіз оқып, түнде жұмыс істеді.

Алматының КазГУ-нің журналистика факультетін сырттай бітіріп, редакцияға журналист болып оралды. Сол бір өткен балалық шағын ойласа, өзін тек анасы ғана емес, сонымен бірге бүкіл мектеп ұжымы, баспахана мен редакция коллективі тәрбиелеген екен. Сондықтан да Балтабек аға бар болмысымен жұмысшы табы қауымына жақын.

Семейдегі Абай қорын алғаш ұйымдастырушылардың бірі. 1992 жылы Республикалық «Абай» журналының қайта шыға бастағанына 10 жыл толу мерейтойына байланысты, «Абайдың, Шәкәрімнің және Мұхтар Әуезовтің рухани мұрасын насихаттауға сіңірген ерекше еңбегі, белсенді қоғамдық қызметі үшін», «Абай» қорының президенті Балтабек Ерсәлімұлына 2002 жылы «Семей қаласының құрметті азаматы» атағы берілді.
Әдебиеттер:

Ерсәлімұлы Б. Ұлыларымызды әспеттейік // Қазақ әдебиеті.-2006.-20 қазан.-10-11 б.

Ерсәлімов Б. Қажы тұрғызған қасиетті шаңырақ // Семей таңы.- 2001.- 26 қазан.- Б.2

Ерсәлімұлы Б. Көргенім, көңілдегі : Естелік.- Алматы, Дәуір.- 1997.- 208 б.

Елеуғожин Б. Талабымен танылған // Семей таңы.- 1991.- 6 желтоқсан.

Омаров А. Семейдің Балташы // Семей таңы.- 2003.- 21 ақпан.- 12 б.

Хасенов Р.Б. Ерсәлимовтың кітабы хақында бірер сөз // Өмір өткелдері.-Семей, 2010.-112 б.


15 наурыз Невзоровтар отбасы мұражайының ашылғанына 25 жыл (1988)
Қазақстандағы көркемсурет құндылықтарын жинаған ірі мәдениет орындарының бірі – Семей қаласындағы Невзоровтар отбасы атындағы Шығыс Қазақстан облыстық бейнелеу өнері мұражайы 1985 жылы ең алғаш өзінің жұмысын тарихи-өлкетану музейінде ғылыми-көркем бөлімі ретінде бастаған. 1988 жылы Қазақстан Республикасының Министрлер Советінің шешімімен жеке мұражай ретінде таныла бастады.

Мұражайдың бітім болмысын революцияға дейінгі орыс өнері айқындайды.

Мұражай коллекциясы отбасы Невзоровтар атынан сыйлыққа келген 500-ден астам орыс, шетел туындыларынан жинақталды. Оның ішінде ХУІІІ-ХХ ғасыр аралығында дүниеге келген сурет және кескіндеу өнерінің бір топ тамаша туындылары, С.Щедрин, К.Лебедев, К.Брюллов, И.Шишкин сияқты атақты қылқалам шеберлерінің өшпес туындылары бар.

Невзоровтар отбасының коллекциясы өзіндік тарихын тереңнен, сонау ХІХ ғасырдан бастайды. Өнерді терең бағалай білетін отбасы Юлий Владимирович көп жылдарғы жинақтаған мәліметтерін мұражай қорына тапсырды.

1991 жылы мұражайға Невзоровтар отбасы атауы берілді.

Мұражай коллекциясының қатарын қазақстандық Ә.Қастеев, А.Ғалымбаева, Г.Исмаилов, С.Мәмбеев, Е.Сидоркин, М.Айтбаев, Б.Түлкиев сынды қас шеберлердің туындылары толықтыруда. Мұражай қорында 3600 өнер туындылары, соның ішінде 1000 экспонат Қазақстан бейнелеу өнері жайында баяндайды.

Мұражай қызметкерлері де үлкен ғылыми зерттеу жұмыстарын жүргізіп, соның нәтижесінде тұңғыш каталог жинағын баспаға әзірледі.

Мұражайдың шығармашылық туындылары тек облыс көлемінде ғана емес, Астана, Алматы, Павлодарда да көрермендер назарына ұсынылуда. Мұражай жанында лекторий, балалардың көркемсурет студиясы жұмыс істейді, классикалық музыка кештері өтеді.

1995 жылы Қазақстан мәдениетін дамытудағы зор еңбегі бағаланып Ю.В.Невзоров Елбасының Жарлығымен «Парасат» орденімен марапатталды.
Әдебиеттер:
Ескенқызы А. Өнердің ғажап әлемі: (Невзоровтар мұражайы туралы) // Дидар.-2004.-17 қаңтар.-6 б.

Сейсенұлы Д. Әсемдік әлемнің хан сарайы // Егемен Қазақстан.-2001.-30 мамыр.

Шығыс Қазақстан облыстық Семей қаласындағы Невзоровтар атындағы бейнелеу өнері мұражайы: Жолкөрсеткіш.-Семей: «Тенгри», 2003.-203 б

28-29 сәуір Семей былғары-мех зауытының іске

қосылғанына 85 жыл (1928 ж)
Семей қаласында 1928 жылы тері зауыты пайдалануға берілді. Былғары комбинаты қайта құрылды. 1936 жылы былғары комбинаты қайта құрылды. Ұлы Отан соғысы жылдарында Совет Армиясының қажетін өтеді. 1950-59 жылдары тері зауыты кеңейтілді. 1964 жылы тері комбинатының құрамына № 1 филиалы деп аталатын мех комбинатымен біріктіріліп, Семей былғары-мех өндірістік бірлестігі деп аталды. 1983 жылы қой терісінен жасалатын өндірісі пайдалануға берілді.

Қазіргі уақытта бұрын жабылып қалған өнеркәсіп орындарының ішінде «Семей-тері» былғары комбинатының өнімдері, атап айтқанда – тон бұйымдарын шығара бастады. Комбинаттың әсем бұйымдары шетелге де шығарыла бастады. Қазіргі уақытта мұнда түрлі үлгідегі бас киімдер мен әскери қызметкерлердің арнаулы киімдері де шығарыла бастады. Бүгінгі күні мұнда жұмыс істейтіндер саны 783 адамға жетіп отыр. Кәсіпорын өндірістік қуатын күн өткен сайын арттыра түсіп келеді.

Мұқатай Ж. Түркияның емес, Семейдің тоны // Дидар.-2001.-29 желтоқсан.

Өз тауар өндірушілерімізді тани білейік // Семей таңы.-2004.-17 қыркүйек.-3 б.

Рахымғалиев Ж. Семей сыйы // Егемен Қазақстан.-2001.-30 мамыр.-7

Смайлов Е. Спилоктың құны – 250 млрд. тенге // Ертіс өңірі.-2006.-16 тамыз.


1 мамыр Бауыржан Жақып, ақын, туғанына 50 жыл (1963)
1963 жылы Шығыс Қазақстан облысының, Абай ауданы, Аққора ауылында дүниеге келген. Бауыржан Жақыпов Абай ауданы Архат мектебін алтын медальға бітіргеннен кейін Алматыдағы КазМУ-дің журналистика мамандығын алған соң, еңбек жолын Қазақ теледидарының әдеби-драмалық хабарлар редакциясында редактор ретінде бастаған.

Бүгінде оның өнер өлкесінде ақын Бауыржан Жақыпов деген лайықты орны бар. Жерлес ақынымыз Бауыржан Жақып өлеңдегі өзіне тән аяқ алыспен өз оқырмандарын тауып үлгерген қаламгер. Жыр өлкесіне жастайынан ат шалдырған Бауыржан ақынның бірнеше жыр жинақтары қалың оқырманына 1980 жылдардың ортасынан бері жол тартып келеді. Қаламы қарымды, жырлары жалынды келетін Бауыржанның таяу арада «Отырар кітапханасы» сериясы бойынша «Өлке» баспасынан жарық көрді. «Қолтаңба» деп аталатын жинағында кейінгі жылдарда жадына түйген туған жер, өскен өлкеге деген құштарлық сезімі өлең боп өрнек тапқан. Ата-баба, әке, әжеге деген перзенттік пейілден төгілген шырайлы шумақтар сағыныш сазымен үндесе түскен.

1984 жылы өткен жастардың республикалық «Жігер» фестивалінің, сондай-ақ Қазақстан Жазушылар Одағының М.Мақатаев атындағы сыйлығының және «Дарын» мемлекеттік жастар сыйлығының лауреаты атанды. «Көзімнің нұры», «Айдындағы аспан» және «Ақ лақ» атты жеке өлең кітаптары жарық көрген.

Ақынның «Көзімнің нұры» деген кітабы ауыл тақырыбына арналған. Балалық шақ, ауыл, әже тақырыбына келгенде өлеңдері ерекше құлпырып сала береді. Қанық бояу, шебер тіл образы оқырманды еріксіз елең еткізеді. Ақынның «Әке туралы балладасынан» әкесінің өмір жолы елестейді. Қай тақырыпқа өлең жазбасын өзіне тән өрнегі, табиғи мінезінен ауытқымайтын айрықша қолтаңбасы бар.

2009 жылдың 5 қарашасында Семей қаласында жерлесіміз, филология ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Жазушылар одағының басқарма мүшесі, Қазақстан Журналистер Академиясының академигі, белгілі ақын Бауыржан Жақыптың «Қолтаңба» атты әдеби-музыкалық шығармашылық кеші өткізілді.

Бауыржан Жақып – қазіргі қазақ поэзиясының көрнекті өкілдерінің бірі. М.Мақатаев атындағы сыйлықтың, Македонияның Скопье, Түркияның «Елазығы», Стамбул, Әзірбайжанның Баку шаһарларында өткен Бүкіл түркі дүниесі ақындары фестивальдарының лауреаты. Шыңғыс Айтматов атындағы академияның академигі (2011), «Қазақ энциклопедиясы» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің Бас директоры (2009), көрнекті ғалым.

Жақып Б. Қолтаңба: Әдебиет кеші / Б. Жақып // Семей таңы. - 2009. - 29 қазан. -10 б.

Жақып Б. Атқаратын шаруа ұшан-теңіз /Сұхбаттасқан О.Жақсанов // Мәдениет.-2011.-№ 8.-8-11 б.

Жақып Б. Қолтаңба.-Абайдың Қасқабұлағы.-Абыралы.-Арқат.-Сеңкібай қажы // Семей таңы.-2009.-29 қазан.-10 б.

Жақып Б. Қарашығымда таң атқан // Парасат. - 2007. - №4. - 11 б.

Зекенұлы Қ. Бауыржанның бесінші жинағы жарық көрді // Семей таңы.-2002.-7 маусым.-4 6.

Бауыржан Жақып // Семей таңы.-2009.-5 ақпан.
25 мамыр Келденбай Өлмесеков, әнші, туғанына 60 жыл (1953-2011)

Шығыс Қазақстан облысы, Күршім ауданының Құйған селосында 1953 жылы 25 мамырда туған. 1988 жылдан бастап Шәкәрім шығармасына бет бұрған Келденбай лекция-концертті бірге жүргізе білді. Бала күннен әнге әуес әнші Алматыдағы эстрада студиясын 1977 жылы бітірген. Атақты әншілер Жүсіпбек Елебеков пен Бекен Жылысбаевтардан дәріс алған әнші еңбек жолын Өскемен филармониясынан бастап, 1978 жылы Әміре Қашаубаев атындағы Семей филармониясында жалғайды. Мәдениет Ешекеевтей, Болат Сыбановтардай әншілердің көшіне ерген Келденбай репертуарында 300-ге жуық халық композиторларының әндері бар.

1980 жылдардың соңында Төкен Ибрагимовтей арналы ағалардың ақылымен Шәкәрімдей шалқар теңіз тамшысының дәмін татты. Кәусар бұлақтан сіміріп, бойына сіңіре білген Келденбай көп ізденуді де білді. Шәкір Әбенов, Ахат Құдайбердиев, Ниязбек Алдажаров, Қабыш Керімқұловтай ақсақалдардың алдын көрді.

Келденбай ұғымында өнерге қиянат жасамау, жалтармау ерекшелігі қалыптасқан. Өзінің тек өнерді шын пейілімен сүйгендігімен, жеке басын күйттемей бір ұстаныммен ғана жүрген Келденбай Қазақстанның төртбұрышын жаяу аралады.

2003 жылы республикалық Абай мұражайында әншінің "Бұл ән бұрынғы әннен өзгерек" деген шығармашылық кеші өтті. Әншінің Қазақстанды шарлай жүріп берген лекция-концертінің саны 15 жылдың ішінде әлдеқайда көп екені белгілі. Келденбай Раузаұлы тек әнші ғана емес, шәкәрімтанушы. Шәкәрімнің 20-дай әнін әнші талмай жүріп ізденіп, репертуарына енгізді. Ол өзінің әнге де бай, әңгімеге де жетік екенін көпшілік алдында тағы да бір дәлелдеп берді. Өнерден өз жолын тапқан Ә.Қашаубаев атындағы филармония әншісі Келденбай Өлмесековтың 2001 жылы "Мәдениет қайраткері" белгісімен марапатталуы әншінің талай істі тындыра алғандығының белгісі.

Құрмет грамотасының иегері, Әміре Қашаубаев атындағы республикалық байқаудың лауреаты әнші Келденбай Өлмесековтің орындауында «Бұл ән бұрынғы әннен өзгерек…» дискісі 2007 жылы жарыққа шықты.

Ибрагимов Т. Толқын толғау. - Алматы: Өнер, 2000. - 343-347 6.

Иманбаева А. Шәкәрім мұрагері // Ертіс өңірі.-2011.-12 қазан.-10 б.

Келденбай Өлмесеков // Шәкәрім.-2012.- № 1.-95 б.

Оспанов М. Өрісін тапқан өнерпаз // Абай .-2003.-№ 2.-11 б.


8 маусым «Алтайалтын» комбинатының ірге тасы

қаланғанына 80 жыл (1933)
Семей өңірінде алтын өндіретін ежелгі кәсіпорындардың бірі «Алтайалтын» кен-байыту комбинатына 80 жыл толады. Еліміздегі ең ірі алтын кәсіпорнының даму тарихына келсек, 1933 жылы маусым айында бұрынғы КСРО өнеркәсіп наркомы С.Орджоникидзенің бұйрығымен кен-байыту комбинатын құру туралы қаулы қабылданды. Міне, содан бері Семей өңірінде бірқатар алтын кеніштері ашылды. Алғашқы кезде жер қойнауынан 25-30 метрлік, кейіннен 100 метрлік тереңдіктен алтын алынды. Кейінгі жылдары 300-500 метрлік тереңдіктен алтын өндірілді. 1950 жылдары Бақыршық, Еспе кеніштері ашылса, 70-80 жылдары Құсмұрын мен Семейтаудан және Абыралы, Шұбартау, Жаңасемей аудандарынан алтын өндіріле бастады.

1985 жылы «Алтайалтын» кен-байыту комбинатынан Бақыршық және Ақбақай кен-байыту комбинаттары бөлініп шықты. 2000 жылы «Алел» фирмасы сульфид кенінен алғашқы таза алтын өндіруге қол жеткізді. Онда кен байыту фабрикасының жүйелері бар зауыт, сарбция цехы, қоймалар және «Алтын бөлме» ыңғайына қарай орналастырылған. Барлауға қарағанда жер астында 40 тонна алтын бар екені анықталып отыр. Семейдің іргесінен алтын-кені концентратын өңдеумен айналысатын жаңа зауыт іске қосылды.

Қазақстанның алтынды аймағы // Ертіс өңірі.-2003.-10 шілде.-7 б.

Сейсенов Д. Семейде де алтын бар // Егемен Қазақстан.-2001.-11 шілде.

Тастағанов М. «Алелдің» алтыны // Ертіс өңірі.-2005.-23 маусым.-3 б.

Кешірім Бозтаев – Қазақстан Республикасының 1992 жылғы 18 желтоқсанда қабылданған «Семей ядролық сынақ полигонындағы ядролық сынақтар салдарынан зардап шеккен азаматтарды әлеуметтік қорғау» туралы Заңының, ядролық сынақтар салдарынан зардап шеккен тұрғындарды медициналық оңалту бағдарламасының авторы.

1996 жылы Қазақстанның белгілі қоғам қайраткерлерімен бірге Халықаралық «Полигон – 29 тамыз» қоғамдық қайырымдылық қорын құрды. 2002 жылы бұл қор БҰҰ Экономикалық және әлеуметтік кеңесінде консультативтік статусқа ие болды.

К.Бозтаев -үш мәрте Еңбек Қызыл Ту орденімен, медальдармен, көптеген Құрмет Грамоталарымен марапатталған. Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген қызметкері. 1997 жылдан Ұлттық қауіпсіздік мәселелерін зерттеу академиясының (Мәскеу) толық академик – мүшесі, «Экология» халықтық академиясының академигі, Семей мемлекеттік медициналық академиясының Құрметті профессоры, Семей қаласының Құрметті азаматы.

Пигаваев В. Есімі еске алуға әбден лайық // Егемен Қазақстан. - 2011. - 23 тамыз. - 2 б.

Сейсенұлы Д. Полигон кімге зардап...: К.Бозтаевтың"Қайнар синдромы" атты кітабы туралы // Егемен Қазақстан. - 1995. - 22 қыркүйек.

Сәрсеке М. Шығыс елі риза саған, Кешірім // Семей таңы. - 2009. - 20 тамыз. - 4 б.; Семей таңы. - 2009.; 13 тамыз – 4 б.

Тыныштықбек Әбдікәкімов 1953 жылы 20 шілдеде Абай ауданының Қарауыл селосында туған. 1970 жылы орта мектепті бітірген соң әртүрлі жұмыстарда істеді.

1989 жылы Семейде ғылыми-әдістемелік орталықта бас редактор болып қызмет етті. 1990-1993 жылы Абай қорық-мұражайында ғылыми қызметкер болды. Онан соң Семей педагогикалық институтына түсіп, оны 1993 жылы ойдағыдай бітіріп шығады. 1993-1996 жылдары Қазақстан жазушылар одағының Семей бөлімшесінің жауапты қызметшісі болып қызмет атқарады. Қазақстан Жазушылар Одағының мүшесі, Т.Айбергенов атындағы сыйлықтың лауреаты, Қазақстан жазушылар Одағы ұйымдастырған ақындар мүшәйрасының бас жүлдегері. «Ақшам хаттары» (1990 ж), «Ырауан» (2000 ж) жыр жинақтарының авторы.

Жазушы Әбіш Кекілбаев ақын туралы былай деп жылы лебізін білдіреді: «Бұл менің бұрын-соңды көрмеген де, естімеген де қаламгерім. Ешкімді қайталамайтын, қазақ өлеңдерінде ара-тұра ұшырасып қалып жүрген талай-талай соны соқпақтарды соңына дейін жеткізген айбынды ақын. Бұрын-соңды болмаған ақын…», - деп бағасын берген болатын.

Әбдікәкімов Т. Қас сақ аңқымасы.-Астана: «Елорда», 2001.-192 б.

Әбдікәкімов Т. Мерей. Қара дала. Шемен шер: (Өлеңдер) //Егемен Қазақстан.-2002.-25 сєуір.

Әбдікәкімов Т. Ақшам хаттары: Өлеңдер, балладалар, толғаулар) // Алматы: «Жалын», 1993.-125 б.

Ақсұңқарұлы С. Соңғы серпіні қалған ұлттың соры қайнағаны // Жас алаш.-2001.-11 қыркүйек.-5 б.

Ердембеков Б. Тыныш ақынның тылсымы // Семей таңы . - 2011. - 23 тамыз. – 4 б.

Мәмет С. Бір лек келе жатыр аңғарғанға: (Тыныштықбек ақын туралы бар) // Егемен Қазақстан.-2003.-19 наурыз.-4 б.

Нұржан С. Бір түрлі ақын…бұрын соңды болмаған ақын // Семей таңы.-2003.-26 қыркүйек.-4 б.

Омарбаева Д. Тәкаппарлық өзіне ғана жарасқан // Семей таңы.-2003.-26 қыркүйек.-4 б.

Рамазанова С. «Ақ өлеңнің аңқымасы. Ол сіз бе? // Ертіс өңірі.-2003.-16 қазан.-5 б.

Сапышев А. Ақын // Ертіс өңірі.-2003.-25 қыркүйек.-16 б.