Сөж тақырыбы:Қаныққан және қанықпаған бу. Ауаның ылғалдылығы Орындаған: Тахирова Айгуль

Қаныққан бу және оның қасиеттері

• Тағы бір процесс, сұйықтық бу атап айтқанда айырбастау, конденсат деп аталады. Бұл екі процестер, булану және конденсация үнемі болып табылады: су буланып кейбір, бір бөлігі - конденсациясы. су беті үстінен көлемі, басым булану процесі шексіз болса. бу - Су буланып осындай ашық су бетінде жүреді, және сұйық біртіндеп газ тәріздес күйдегі ауысады ретінде, жойылады. 
• ad
• сұйықтықтың үстіндегі еркін кеңістік көлемі шектеулі болса Бірақ, сәл басқаша жағдай бар. Буланған су құрылған қаныққан будың көлемін және бетін қалдыру мүмкін емес. Деп аталатын бу буланады судың көлемі және қысқартылған бу тең болған кезде тепе-теңдік болып табылады. су булану және конденсациясы арасындағы тепе-мемлекеттік туындайды, азайту емес, және келмейді.

Қанықпаған бу

• қанықпаған (қызған) бу (берілген қысымда температурасы қанығу температурасынан жоғары болатын Бу, яғни тығыздығы қаныққан Будан кем болатын Бу); аса қаныққан бу(берілген темп-радағы қысымы қанығу қысымынан үлкен болатын Бу).

• Егер сұйықтың булануы конденсациядан басым болса немесе сұйық толық буланып кетсе, онда оның устiндегi буды қанықпаған бу деп атайды. Буларға, тек бу қанықпай тұрған жағдайда ғана, идеалды газдар үшiн орныққан заңдарды қолдануға болады. 

Ауаның ылғалдылығы

• Берiлген жағдайдағы 1м3 ауа құрамындағы су буларының массасы ауаның абсолюттiк ылғалдылығы f деп аталады (2.1,2.2 - суреттер). Әдетте оны CИ өлшем бiрлiк жүйесiнде емес г/м3 бiрлiгiмен өрнектейдi: f = ρбу(г/м3) ≈ P(мм. сынап бағанасы бойынша). 

• Бұл жерде су буының қысымы деп оның үлестiк қысымын айтады, яғни атмосфераны құрайтын – азот, оттегi және т.б. компоненттерi жоқ , болғандығы су буының жасайтын қысымы. Ауаның салыстырмалы ылғалдылығы φ деп ауадағы су буының қысымы p-ның атмосфералық температурадағы судың қаныққан буының қысымы pk – ға қатынасына тең шаманы айтады. 
• φ = (p/pk)· 100 % (2.1) pk шамасының мәндерi белгiлi сәйкес кестелерден анықталады. Ауаның температурасы төмендеген сайыноның салыстырмалы ылғалдылығы артады, себебi неғұрлым ауаның температурасы төмен болса, соғұрлым су буы қанығуға жақындай түседi. Салыстырмалы ылғалдықты өлшеу үшiн арнайы психрометр деп аталатын прибор қолданылады. 
• Салқындату барысында (процесiнде) бұрын қанықпаған бу қаныққан буға айналатын температура шық нүктесiдеп аталады. Шық нүктесiне тең температурада атмосферадағы су буы конденсациялана бастайды. Тұман пайда болып, шық түседi, қатты дене беттерi терлей бастайды. 

• Ауаның салыстырмалы ылғалдылығын анықтау үшін гигрометрді – жұмысы эфирде майсыздандырылған адам шашының салыстырмалы ылғалдылық артқанда ұзарып, төмендегенде қысқару қабілетіне негізделген құралдар. Салыстырмалы ылғалдылықты өлшегенде гигрометрді тігінен орналастырып, есепті тілшенің көрсеткіштері бойынша (%) орнатқаннан 3-4 сағат кейін немесе үнемі қолданғанда 20-30 минуттан кейін жүргізеді.
• Ауаның абсолюттік ылғалдылығын психрометрлермен анықтайды. Әртүрлі температураларда ауаны қанықтыратын су буының серпімділік кестесінің көмегімен, арнайы формула бойынша салыстырмалы ылғалдылықты, қанығу тапшылығын және шық нүктесін анықтайды. 

• Ауаның абсолютті ылғалдылығын Август психрометрінің (статикалық) құрғақ және дымқыл термометрлерінің көрсеткіштері бойынша келесі формуламен есептейді:
• А = Е – α · ( Т1 – Т2 ) · Вмұнда А – ауаның абсолютті ылғалдылығы, г/ м 3 ; Е – дымқыл термометрдің көрсеткіші бойынша ауаның максимальды ылғалдылығы; α – ауа қозғалысы жылдамдығына тәуелді психрометрлік коэффициент; Т1 – құрғақ термометр бойынша температура, оС; Т2 – дымқыл термометр бойынша температура, оС; В – анықтау кезіндегі барометрлік қысым, мм. сын. бағ.

Қолданылған әдебиеттер