Табиғат ресурстары және табиғатты тиімді пайдалану
жүктеу/скачать 1.05 Mb.
|
|
Табиғат ресурстары және табиғатты тиімді пайдалану /Экология /Табиғат ресурстары және табиғатты тиімді пайдалану Бүгінгі күні жаһандық экологиялық саясат жоқ, бірақ жаһандық экологиялық проблемалар айқындалды, соның маңыздыларының бірі — табиғатты тиімді пайдалануға көшу. Адамның табигатпен әрекеті оның өзгеруіне әкелді. Табиғаттағы антропогендік өзгеріс адам үшін оң сипат береді: ауыл шаруашылығы, өнеркәсіп дамиды, қалалар салынып көркейеді, ландшафттар жақсарады. Бірақ антропогендік әсер қоршаған орта үшін жағымсыз салдар әкеледі. Жағымсыз салдар қоғамның, ғылыми-техникалық прогресс дамуының шарасыз нәтижесі емес. Олар техникалық және экологиялық саясат жасаған, экологиялық білімнің жетіспеуінен, белгілі техникалық және экологиялық шешімдерді бағалай білмеу салдарынан туындайтын қателіктер. Табиғи ресурсқа тек тұтынушы ретінде ғана қараса, өндіріс қалдықтары мен өндіру барысында қолданылған және түзілген заттармен бақылаусыз биосфераны ластаса антропогендік жүк жылдам өседі және биосфераны қиын жағдайға әкеледі. 1992 жылы маусымда Рио-де-Жанейрода қоршаған орта бойынша болған БҰҰ Конференңиясы адамзаттың табиғатпен әрекеті бұрынғы жолмен жүруі мүмкін емес және оның стратегиялық болашағы жоқ, әрі апатқа әкелетінін көрсетті. Биосфераның барлық компоненттері бір-бірімен тығыз байланысты, табиғаттың берік тізбегінде бір үзбедегі экологиялық өзгеріс басқа үзбелерде де өзгерістің туындауына әкеледі. Тұтас жүйе ретіндегі биосфера дамуының жалпы заңдылықтарын білмеу, әлеуметтік деңгейде оларды елемеу адамзатты ауыр салдарға әкеледі. Бірақ салдарды білмеу адамзатты табиғи ортаның шартын бұзу жауапкершілігінен босатпайды. Техногендік қысымның жедел артуы және адам денсаулығының қоршаған орта жағдайына тәуелділігінің өсуі қазірдің өзінде экологиялық болжам нақтылығының жылдам артуын қажет етеді. Табиғатты пайдаланудың тамыры халық мәдениетімен астасып жатыр. Оны реттеу механизмінің көптүрлілігі мен өзгешелігі осыдан. Көптеген халықтар үшін табиғатты пайдалану — дәстүрлі кәсіп, әрі мекен ортасы, табынатын заты, рухани және мәдени қатынас субъектісі. Адамзат дамуының бастапқы фазасында адам қажеттілігі оның физиологиялық мүмкіндігінен аспады, сондықтан қоршаған ортаға айтарлықтай зардап әкелген жоқ: аңшылық, балық аулау, тамаққа және дәрі-дәрмекке қажет өсімдіктер, басқа да «табиғат сыйын» жңнау, құрылыс материалдарын дайындау және т.б. Бірақ жер өңдеудің пайда болуы мен дамуына қарай жағымсыз салдар байқала бастады: ормандардың жойылуы, эрозиялық үдерістер белсенділігінің артуы, кіші өзендер басталуының жұтаңдануы және т.б. Тауар алмасудың пайда болуы, нарықтық қатынастардың дамуы қоршаған ортаға елеулі соққы берді — адам қажеттілігін табиғаттан өзіне физиологиялық қажеттіліктен жоғары мөлшерде алды. Бүл үдеріс жедел өсе берді, сөйтіп қазіргі планета халқының 20%-ы табиғи ресурстардың 80%-ын қолдануда және олар қалдықтың көп бөлігін түзеді. Индустрияландыру, химияландыру, жедел жерді өңдеу, гидротехникалық құрылыс, апат тасталымдарымен, соның ішінде озон бұзушы заттармен экологиялық соққы туындатты. Бұның бәрі алғашында тек «жақсы тілектен» туындаған -«қоғам мүшелерінің өсіп келе жатқан қажеттілігін толығымен қанағаттандыру» еді. жүктеу/скачать 1.05 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|