2.1.3 Қойма құрылуының үшінші сатысындағы процесінің пайда болу параметрлерін есептеу
700 бұрышпен аламыз, яғни Ψ = 700
Еріткіш шығыны Q=0,022 м3/ч
Жоғарғы радиус R0=11,6 м
Қанық тұздық қосылымы: Сн=317 кг/м3
Тұздықтың бастапқы қосылымы: Со=0
Қуыстық биіктігі Нр=14,91м
Үрдіс температурасы Т=288 К
Тас тұзының тығыздығы Qc=2160 кг/м3
Еру жылдамдығының орташа коэффициенті
Хор = 0,046·10-4 м/с kop = 0,11·10-4 м/с
Бұлардан мынаны табамыз:
м2
қайда ΔС =СН - С0 =317 кг/м3
Қуысты салу уақытының формуласы:
19-шы формуламен қуыстың жоғарғы жақ радиусын табамыз:
21-ші формуламен саты төбесі қиысуын есептеп шығарамыз
Қуыс биіктігі
Нр =14,91 + 6,93 = 21,34 м
22-ші формуламен төменгі радиусты анықтаймыз
Тұздық араласымының орташасын анықтаймыз: (23)
25-ші формуламен саты жұмыс істеу соңының қосындысын анықтаймыз:
Қуыстың жалпы көлемін 22-ші формуламен табамыз:
Қуыста тұздық түрінде қалған түз көлемі:
Gn =COPVP =303,2·17000 = 5154,4·103 кг
Ерітілген тұздың жалпы саны
G = VPρОР =17000·2160 =36720·103 кг
2.1.4 Қойма құрылуының төртінші сатысындығы процесінің пайда болу параметрлерін есептеу
50° - бұрышта қабылдаймы.
Еріткіш шығыны Q=0,022 м3/ч
Жоғарғы радиус R0=41,8 м
Қанық Тұздық қосылымы: Сн=317 кг/м3
Түздціқтың бастапқы қосылымы: С0=0
Қуыстық биіктігі Нр=28,4
Үрдіс температурасы Т=288 К
Тас түзының тығыздығы Qc=2160 кг/м3
Жылдамдықтықтың орта жылдамдығы
м/c
м/c
Қуыстықты жасау уақыты:
с
Енді Р мен q мәндерін есептеп шығамыз:
19-шы формуламен төбешіктің жоғарғы бөлігінің радиусын табамыз:
21-ші формуламен сатылар түйісу көлемін табамыз:
Қуыстық биіктігі Н р = 28,54 + 13,85 = 42,39 м
22-ші формула төменгі радиусты табады:
23 -ші формуламен анықтайтынымыз:
25-ші формуламен сатының соңғы нәтижелерін шығарады:
Жалпы көлемі:
~5
Қалған тұз:
Gn = GPVp = 244,5·107344 = 26245 кг
Жалпы ерітілген тұз саны:
G = VppP =107344·2160 =231863·103 кг
2.2 Электр параметрлерінің анықтамасы
100 м қысымдағы Q=80 м/ч шығын электорын есептеп шығару қажет.
Сұйықтықтың бастапқы қысымы: һр=100 м
Электор алдындағы бір өлшемді қысым:
(26)
мұндағы γ сұйықтық тығыздығы, біздің жағдайдағы әлсіз минералдаған сұйықтық тығыздығы:
γ = 1120 кг/м3
Рр =100·1120·9,81 = 10,1 кг /см2
жоғалым - 23 м кем болмауы тиіс. Электор орнына келтірген қысым түсіп кетуі:
ΔРС =25γQ = P0-PH (27)
ΔР0 /ΔРР байланысты, ΔРР электрдағы қысым түсіп кетуі;
ΔРР = РР - Рн (28)
бұдан көлемін аламыз.
Ондағы көлем = 1 00 γ g (29)
Бұған қажет алаң (80 м3/сағ. шығынындағы қысым отырынды 100 м).
(30)
29-шы формуланы ескере отырып:
(31)
31-формула бойынша отырылым кесіндісі тең:
немесе 517 мм отырылым диаметрі мынаған тең:
Мойнының диаметрі
тең
Отырғызылмаған мойыншаға дейінгі аралық
«Тұрғыдан мойыншаға дейін үлкен аралық» графигімен қабылданады (20-сурет).
Бұл тұғыр алаңының қатынасынан мойыншаға дейінгі жерде арақашықтық туындатады:
бойынша, бұдан S = 2d2 = 2·525,7 = 51,4 мм
Ұзындығын алу үшін берілген мәліметтерде қазіргі кезде қарама-қарсылықты пікірлер бар.
Тәжірибеленгеніне жататындары: L = (3÷6)d3 (32)
Электр үшін аз мәнді коэффициент 3-ке дейін; көп мәндісі - 3-тен көп. Біздің жағдайда:
L = 3d3 = 3·57,5 = 172,5 мм
Диффузор ұзындығы L ашу бұрышымен анықталады, оны 8-10 тең алу қажет, ал диаметрі құбырдікіне тең.
3 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
3.1 Газсақтау құрылысы инвестициясына байланысты негізгі тұжырымдамалар
Газды сақтау - капиталды сыйымдылығы мол іс, ол экономикаға негізделеді және өзі қымбат түседі. Алғашқы тәуекел етушіліктің басымдылығынан, компаниялар табыс алатын мүмкіндіктерді іздейді. Баламалары болып түрған нысанда, инвестор аз шығын шығатынына көңіл бөледі, олардың айырмашылықтары салық төлемі, ақша құнсыздануының әсері жағдайларына қарай негізге алынады.
Бұған жүйелі есептеме жүргізіп отыру қажет, онсыз қайсысының экономикалық тиімділігі жоғары екенін анықтау қиын болады, түсім қосылым долларымен көтеріледі.
Бизнес үшін мұнай газ саласында, алғашқы инвестициялар өте үлкен өлшемде қауіп тудырады, компаниялар керекті қорлардың жоғынан, өздері жобаны бастау үшін оң ағынды ақшалы қаржыны талап етеді. Компанияларда жиі жағдайлар тудырудың арқасында олардың көптеген инвестициялардың мүмкіндігіне байланысты олардың ішінен біреуін таңдау керектігі арқылы үлкен және жоғары дәрежелі табыстар көрсетіледі.
Экономикалық бағаны жүзеге асыру инвестициялық баламаға байланысты жүйелік анықтау және салыстырмалы түрде пайданы алудың инвестициялық баламасы.
Инвестициялық балама анализінде нағыз жағдайда қарастырылатын жобалар үлкен дәрежелі шығындар мен табысты алудың жағдайында ажыратылады, сонымен қатар жоба өмір сүру уақытын ажыратады, салық сақтау шартын, инфляция жағдайын, жобаға кеткен шығындармен, жобадан алынатын табыстар анықталады.
Жүйелік амалды қолданбаған жағдайда көптеген экономикалық факторларды бағалау өте қиын, сондықтан инвестициялық баламалар мен экономикалық шамалар жоғары.
3.2 Тұз қабаты жерасты сыйымдылығының капиталдық салымы
Құны мына элементтерден тұрады:
а) уақытша салынған ғимараттар мен құрылғылар құны; олар жуу үшін қажет;
ә) скважинаны бұрғылау құны;
б) жерасты кендігін жууға кеткен шығын, атап айтқанда суға, электр қуатына, жалақыға, ғимараттың тозуына;
в) құю-төгу операциясын атқаратын құрылғы салу құны.
Техникалық және шаруашылық шешімдер экономикалық жағынан тиімді болуы шарт. Көлемі, құрамы, орны, тұтыну мерзімі өзара сайма-сай болуы тиіс. Жерасты сақтау тиімділігін анықтауда сұйытылған газдың жерүсті металдан істелген ыдысын негізге алады, ал жерасты сақтауда сұйытылған сутектікөмір газы алынады.
Барлық құрылғылардың құны көліктік-қоймалық операциялар параметрлерімен анықталады. Ендеше, салыстыру үшін техникалық және экономикалық көрсеткіштер пайдаланады.
Негізгі бағыттар – геологиялық барлаулық, бұрғылау
1-ші кесте - Капиталдық салым құрылымы
Шығын баптары
|
Шығындар мың долл.
|
|
Жерасты сақтау
|
Жерүсті сақтау
|
Пайдаланылушы скважинаны бұрғылау
|
44,4
|
|
Жерасты сыйымдылығын құрылғылау
|
190,2
|
|
Тұздық сақтау құрылысы
|
258,1
|
|
Тұздықты сорғыштау бекеті
|
21,2
|
|
Тосқыш ыдыстар
|
30,5
|
|
Технологиялық құбырлар
|
70,8
|
88,6
|
Теміржол эстакадасы
|
105,1
|
105,1
|
Әкімшілік - тұрмыстық кешен
|
50,6
|
50,6
|
Тұздық шығарылымы
|
842,9
|
|
СУГ үшін сорғыш
|
92,2
|
120,1
|
Ыдыстық парк
|
|
1632,4
|
Басқа шығындар
|
859,2
|
859,2
|
Барлығы
|
2565,7
|
2856
|
3.3 Капиталдық салыным сметасын құрастыру
Ақшаның таза түсімі - әр инвестицияның негізі, сол жағдайда, яғни, ақша түсін тұрғанда активтер сатып алып, түсімді белуге болады.
Керісінше болған күнде, қаржылық міндеттемелерді орындау төмендейді. Түсімділікке 3 талдау қолданылады, олар: ағымдағы таза құн (АТҚ), түсімнің ішкі мөлшер (TIM) және инвестицияның аяқталу кезеңі (ИАК).
3.4 Ағымдағы таза құн есебі
Мұнда уақыт факторы есепке алынады.
Несие бергенде, төлем жай немесе күрделі пайыз тұрғысынан есептеледі, формуласы:
J=PV0-i-n (38)
PV0 - негізгі сома технологиялық скважиналарды жабдықтау, жерасты қоймаларды құрылғылау, су құбырлары, тосқыш қоймалар;
і - пайыз мөлшері;
n - жыл саны. Жай пайызды болашақ құн:
FVn=PV0+J (39)
(38) формуланы қолдана отырып:
FVn=PV0+(l+ i-n) (40)
Ағымдағы сома кезең соңында, і пайызында:
FVn=PV0+(l+i-n)n (41)
Ағымды таза құнды шығару инвестицияның пайдалылығын есептеуді көрсету. Ағымды таза құн есебі барлық жыл сайынғы ақшалы түсімді дисконттау арқылы айқын ставка пайызын көрсетіп, алғашқы сома инвестициясынан үлкен болуымен ерекшеленеді.
Ағымды таза құн инвестициялық жобаны анықтау үшін түсімнің ішкі мөлшерін келешек ағымдағы таза ақшалы түсім (ТАТ) жобадан тыс, ал минус таза инвестицияға яғни жобаға беріледі.
ТІС=КТА-КВ
немесе
мұндағы КТА-күтімдегі таза ағымдағы ақшалы түсімнің уақыт мерзімі.
долл.
KB - алғашқы инвестиция.
KB=FV0=2565700 долл.
n - үйғарылған ұзақтылық.
n = 5 жыл
і - капиталдық бағасы 0,15.
Сонымен, ағымдағы таза құн (интегралды экономикалық әсер) анықтауды көрсетудің айырмашылығы: таза құнның түсу инвестициясы, барлық период ішінде функционалдық жоба мен жобаға салынған қаржыны дисконтталған базалық пайыздық ставканы есептеу.
Алынған дұрыс АТҚ (ағымдағы таза құн) келешекте ақшалы түсімдегі ағымдарды алғашқы инвестицияларды жоспарлап көрсетеді, сондықтан да алынған жобаны қабылдауға болады.
3.5 Түсімнің ішкі құн есебі
Бұл - ең кен тараған әдіс, оны басқаша ақша ағымын дисконттау деп те атайды.
(43) формуладан ағындағы таза құн, таза ақша түсімі, таза инвестиция, күрделі қаржының бағасы теңестіріліп, түсімнің ішкі нормасы арқылы нольге тең болады.
Бұл теңдеудегі k = 19% яғни ТІН (і=15%) пайызтік ставкадан көп, яғни жоба түсім береді.
k-түсімнің ішкі нормасы (ТІН)
3.6 Экономика әсерлілігі және инвестицияның өтемділік кезеңі
Бұл жыл санына тең, сонда күтілген түсім инвестицияның алғашқы сомасына тең.
Ақша беркелкі түссе, өзін-өзі ақтау былайша болады.
(42)
Қайтарылма көлемі:
(43)
Алынған коэффициент нормалық коэффициенттен көп: 3= 0,13.
3.7 Шығын құрамын жоспарлау
Қолданылатын топтамалар:
1) Шығын пайда болу орны;
2) Жұмыс, қызмет көрсету;
3) Өзіндік құнға жатқызу тәсілі.
Өндіріс шығындарының барлық түрі жеке жұмыс құнына қосылады. Олар тура және жанама болады.
Тура шығындарға - өндірістің жеке түрлері (негізгі материалдар, айлық жалақы және т.б.) шикізаттың өзіндік құнына тең болады.
Жанама шығындарға - өндірістің бірнеше түрлеріндегі шикізаттар (пайдалану шығындары мен құрал жабдықтарды сақтау және т.б.) өзіндік құнға тарату.
3.8 Тозуына қарай кететін төлемдер есебі
Бұл ресми нормалар мен негізгі өндірістік қор құны негізінде жоспарланады. Тозу - активтің жұмсалу көлемі. Бухгалтерлік есептеуде ол бүкіл пайдалану мерзіміне құрылады.
2-ші кесте - Амортизациялық төлем есебі
Объекті
|
Жерасты сақтау
|
Жерүсті сақтау
|
|
Тепе-тең-дік құн
мың.долл
|
амортизация көлемі
|
Тепе-теңдік құн мың. долл
|
амортизация көлемі
|
|
|
%
|
долл.мен
|
|
%
|
долл. мен
|
Теміржол эстакадасы
|
105,1
|
2,3
|
2417,3
|
105,1
|
2,3
|
2417,3
|
Тұздықты сору бекеті
|
21,2
|
12,5
|
2650
|
|
|
|
Кедергілік ыдыстар
|
30,5
|
3,3
|
1006,5
|
|
|
|
Тұздықтысақтағыш
|
258,1
|
3,7
|
9549,7
|
|
|
|
Технологиялық құбырлар
|
70,8
|
3,3
|
2336,4
|
88,6
|
3,3
|
2923,8
|
Сору бекеті үшін
|
92,2
|
13,5
|
12447
|
120,1
|
15,4
|
18495,4
|
Әкімшілік -тұрмыстық кемен
|
50,6
|
1,8
|
910,8
|
50,6
|
1,8
|
910,8
|
СУГ үшін жерүсті
|
|
|
|
1632,4
|
2,3
|
37545,2
|
Жерасты газ сақтау
|
190,7
|
1,5
|
2860
|
|
|
|
Барлығы
|
819,2
|
|
34177,7
|
1996,8
|
|
62292,5
|
3-ші кесте - Міндетті төлем
|
Төлем мөлшері
|
%
|
долл. - мен
|
Зейнетақы қоры
|
25
|
24675,3
|
Медициналық сақтандыру
|
3
|
2961,03
|
Еңбекпен қамту қоры
|
2
|
1974,02
|
Әлеуметтік сақтандыру
|
1,5
|
1480,51
|
Барлығы
|
31,5
|
31090,6
|
Амортизация - активтің жоғалған құнының көлемі. Бухгалтерлік есептеме мақсаты үшін активтер құны пайдаланудың барлық мерзіміне таратылады.
Бұл мынандай көрсеткішке түседі:
(46)
мұндағы Na - шығын орнын толтыру әдісі. Жерасты да, жерүсті де сақталымдар осы формуламен жүзеге асырылады.
Теміржол эстакадасы:
долл;
Тұздық сору бекеті:
долл;
Кедергілік қоймалар:
долл;
Технологиялық құбырлар:
- жерасты сақталынымда
долл;
долл;
Сұйытылған көмірсутекті газ сорғыш:
- жерүсті сақтауда
долл;
жерасты сақтауда
долл;
Сұйытылған көмірқышқылды сутегі газдарының жерүсті қоймалары
долл;
Жерасты газ сақтаушы
долл;
Тұздықсақтаушы
долл;
Әкімшілік - тұрмыстық кешен
долл;
Электрқуатының құны 1 кВт сағ. тарифымен жоспарланады. Жылдық электр қуатының шығыны - 500000 кВт сағат, ал жерүсті сақталуында -600000 кВт сағ. жуық 1 кВт сағ қуат шығыны құнына сәйкес шығындар мынандай
- жерүсті сақтауда:
долл;
- жерасты сақтауда:
долл;
Еңбекақы төлеу қоры орташа жалақыны жұмыскерлер санына бөлумен анықталады.
Достарыңызбен бөлісу: |