Тақырып : «Құрамында жүрек гликозидтері бар Қазақстан Республикасының дәрілік өсімдіктері» Шикізат

Тақырып : «
Құрамында жүрек гликозидтері бар Қазақстан Республикасының 
дәрілік өсімдіктері
 » 
Шикізат : Европалық құсықшөп жапырақтары – Asarum Europaeum folia –
Копытень европейский листья 
Өсімдік : Европалық құсықшөп – Asarum Europaeum – Копытень европейский
Тұқымдас : Құсықшөп - Asarum - Копытень 
Ботаникалық сипаттамасы : Тамыр сабағы жатаған, тармақталған. Оның бір жылдық жатаған 
бұтақтары сопақ қабыршақты, ұзындығы 10-25см. Жапырағының ұзындығы 3-8см, ені 4-10см, бүйрек 
тәрізді, қысқа тығыз түк басқан. Түсі қою жасыл, кейіннен қоңыр түске еніп, келесі көктемге дейін 
қар астында сақталады да, жазда түсіп қалады. Ұзын түкті астау тәрізді сағағы бар. Гүлдері ұзындығы 
1-2см болатын төмен қарай иілген гүл сағағына біріккен. Гүлсерігі қошқыл қоңыр, түкті, сопақша. 12 
аталығы аналық мойынының айналасына шоғырланған, қысқа жіпшелері, ұшында ұзын біз тәрізді 
өзені бар тозаңдығы болады. Аналық мойны алты қырлы, бас жағы кеңейеді де, онда аналық аузы 
орналасады. Тұқымы аздап қабысқан, жұмыртқа тәрізді, ұзындығы 3-3,5мм, қаптарлы келген. Сәуір-
мамыр айларында, қар ерігеннен кейін гүлдейді, бірақ оның күңгірт түсті Европалық құсықшөп 
гүлдері жапырақтарының астында болатындықтан көбіне байқалмай қалады 
 
Таралуы : Ресейдің Еуропалық бөлігінде, Батыс Сібірде, Қазақстанда Жалпы Сырт, Көкшетау 
қырттарында, Алтай тауларында, көбінде орманда өседі. 
Дайындауы : Жапырақтары өсімдіктің гүлденуі кезінде, сәуірдің аяғынан маусымның ортасына 
дейін, тамыры күзде немесе ерте көктемде жиналады. 
 
Кептіру : Көлеңкеде, шатырдың астында немесе жақсы желдетілетін бөлмеде кептіріледі, қағазға 
немесе матаға 5-7 см қабатқа жайылып, мезгіл-мезгіл араластырылады немесе 40-50 °C 
температурада кептіргіште. 
Дәрілік шикізаты : Емдік мақсатта гүлдену кезінде жиналған жапырақтар, сондай-ақ ерте көктемде 
жиналған тамырлар қолданылады. 
 
Микроскопия : Жапырақ бетінен қараған кезде жоғарғы жағының эпидермис жасушалары әлсіз 
бұралған қабырғалары бар көпбұрышты, ал төменгі жағы бұралған қабырғалары бар. 
Диагностикалық маңызы бар-5-6 баррель жасушалары бар көптеген суға батырылған стоматалар 
(аномоциттік түрі). Стоматалар жапырақтың төменгі және жоғарғы жағында орналасқан, бірақ 
негізінен жоғарғы жағында басым - (бұл өсімдік әдетте ормандардың көлеңкесінде болатындығына 
байланысты, сондықтан жапырақтың жоғарғы жағы айтарлықтай жарықтандырылмайды, ал 
стоматалар судың артық булануына әкелмейді). Жапырақтың екі жағындағы эфир майы бездері, 
дөңгелек пішінді, мөлдір аяғымен. Шаштар көп, тек төменгі жағында орналасқан, қарапайым және 

бас тәрізді. Қарапайым шаштар көп-жасушалы, төменгі жасушалар (көбінесе 2 -- 4) қысқа, 
қабырғалары едәуір қалыңдатылған, жоғарғы жасушасы ұзын, қисық, жұқа қабырғалары бар. Бас 
түктері кішкентай, бірлескен көпжасушалы аяқшалардан және сфералық көпжасушалы басынан 
тұрады, жапырақтың шетінде және тамырында жақсы көрінеді. 
Диагностикалық белгілері: 
Жапырақтың үстінгі қабаты 
 
 
Жапырақтың астыңғы қабаты 
 
 
Химиялық құрамы : Европа құсық шөбі құрамында эфир майлары азаронме-камфор және оның 
альдегидімен, қант, крахмал, эфир, шырыш, сапониндер, жүрек гликозидтері, витаминдер, 
органикалық қышқылдар.
Қолданылуы : Европа құсық шөбі жапырағының қайнатпасы және тұнбасы асқазан, бауыр, жүрек 
ауруларын емдеуге маскүнемдікті, улы саңырауқұлақтармен уланғанда, жүйке тозғанда, зәр айдағыш 
ретінде, сары ауруды емдеу үшін малярияда, экземада, радикулитте, неврологияда, бас ауырғанда 
эпилепсияда, ревматизм және т.б. ауруларда емдеуде қолданылады. Көптеген елдердің ресми 
медицинасында Европа құсық шөбін фармакопеяда пайдаланылады. Халық медицинасында әртүрлі 
тері ауруларында қолданылады (негізінен сыртынан), мысалы, өсімдіктің шырыны қызғылт 
безеулерден зардап шеккен жерлерді сүртеді. Жаңа ұсақталған жапырақтары қайнатуға қолданылады. 
Қышыма кезінде терінің зардап шеккен аймақтары өсімдіктің жаңа шырынымен немесе сірке 
суындағы жапырақ тұнбаларымен сүртіледі. Бұл тері аурулары үшін кептірілген өсімдік ұнтағы да 
қолданылады (ұнтақ ретінде).