Такырыбы: Топырақ коллоидтары, олардың топырақ түзудегі маңызы, агроэкологиялық қасиеттер мен топырақ құнарлылығының қалыптасуы. Орында
жүктеу/скачать 40.63 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Такырыбы
|
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті Жаратылыстану ғылымдар факультеті Физикалық жене экономикалық география кафедрасы 6В01524-География педагогтерін даярлау B014-1524-22-23 Реферат Такырыбы: Топырақ коллоидтары, олардың топырақ түзудегі маңызы, агроэкологиялық қасиеттер мен топырақ құнарлылығының қалыптасуы. Орындаған: Бекмаханбет Назым Тексерген: Динмухамедова А.С. Астана 2024 Мазмұны 1.Кіріспе 2.Негізгі бөлім 2.1. Топырақтың коллоидтық жүйесі 2.2. Топырақ құнарлылығы 2.3.Топырақ құнарлылығының факторлары мен шарттары. Құнарлылықтың көбеюі 3.Қорытынды Кіріспе
Құрамы бойынша минералды, органикалық және органоминералды коллоидтар бар. Минералды коллоидтар негізінен сазды, сонымен қатар коллоидтық күйге дейін ұсақталған кейбір бастапқы минералдармен (мысалы, кварц) ұсынылған. Сонымен қатар, минералды коллоидтар SiO2 • Na2O кремний гидрооксидтерін құрайды; темір Fe(OH)3 • nH2O, алюминий Al(OH)3 • nH2O, марганец Mn2O3 • nH2O. коллоидты минералдар барлық топырақ коллоидтарының массасының шамамен 80-90% құрайды. Органикалық коллоидтар органикалық заттарды гумификациялау арқылы түзіледі. Олар топырақта гумус қышқылдарымен және олардың тұздарымен ұсынылған: гуматтар, фульваттар, алюминий-темір гумус қосылыстары. Гумустың жоғары дисперсті минералдармен әрекеттесуі кезінде топырақ бөлшектері күрделі қосылыстар – органо-минералды коллоидтар түзеді. Топырақтағы коллоидтардың саны ондағы гумустық заттар мен физикалық саз бөлшектерінің құрамына байланысты айтарлықтай өзгеруі мүмкін, олардың көбеюімен коллоидтар саны артады. Негізгі бөлім 2.1.Топырақтың коллоидтық жүйесі Топырақтың коллоидтық жүйесі дисперсті фазадан және дисперсиялық ортадан тұрады, олар өзара әрекеттеседі, нәтижесінде коллоидтық бөлшектің айналасында қос ионогенді қабат пайда болады.Қос ионды қабаты бар коллоидты бөлшек мицелла деп аталады.Мицелланың ішінде коллоид түзетін дисоциацияланбаған молекулаларының массасы – ядро орналасқан. Ядроға белгілі бір электр заряды иондарының потенциалды анықтайтын (ішкі) қабаты қосылады. Ол қозғалыссыз, ядромен тығыз байланысты. Ядро потенциалды анықтайтын қабатпен бірге түйіршік (гранула) түзеді. Оның айналасында ішкі қабат иондарымен салыстырғанда қарама-қарсы заряды бар компенсаторлық иондар қабаты пайда болады. Оның иондарының бір бөлігі компенсаторлық иондардың қозғалмайтын қабатын құрайды, екінші бөлігі ішкі қабаттан едәуір қашықтыққа кетеді, онымен берік байланысын жоғалтады және диффузиялық қабат түзеді. Диффузиялық қабат иондары топырақ ерітіндісімен әртүрлі метаболикалық реакцияларға қабілетті. Потенциалды анықтайтын ион қабатының зарядтары мен компенсаторлық ион қабаты арасындағы ион бөлшектерінің диффузиялық қабаты жоғалған кезде дзета потенциалы деп аталатын белгілі бір потенциалдық айырмашылық пайда болады. Оның мөлшері 0-ден 40-60 мВ-қа дейін. Дзета потенциал дисперсті жүйенің бөлшектері арасындағы өзара әрекеттесу дәрежесі мен сипатын анықтайды. Жеткілікті кішкентай молекулалар мен бөлшектер үшін жоғары дзета потенциалы тұрақтылықты білдіреді, яғни ерітінді немесе дисперсия агрегацияға төзімді болады. Дзета потенциалын өлшеу арнайы электрофоретикалық камераларда Энштейн-Смолуховский формуласын қолдану арқылы жүреді z= 4phw / (e• E), h - сұйықтықтың тұтқырлығы, W-бөлшектердің қозғалу жылдамдығы; e-сұйықтықтың электрлік потенциалы, E-электр өрісінің кернеуі. Мицелланың негізгі бөлігі түйіршікке (гранулаға) жатады, сондықтан соңғысының заряды бүкіл коллоидтың заряды ретінде қарастырылады. Ішкі қабатында теріс зарядталған иондары бар және ерітіндіге диссоциацияланатын Н-иондары бар коллоидтар ацидоид деп аталады. Олар катиондарды сіңіруге және алмасуға қабілетті. Оң заряд базоидтармен сипатталады – олардың потенциалды анықтайтын қабаты катиондардан, ал диффузиялық қабаты ОН-иондардан (аниондардан) тұрады. Базоидтар аниондарды сіңіруге және айырбастауға қабілетті.Кейбір коллоидтар (темір, алюминий гидрооксидтері) қоршаған орта реакциясы өзгерген кезде заряд белгісін де өзгертеді: қышқыл ортада олар оң, ал сілтілі ортада теріс зарядталады. Мұндай коллоидтар амфолитоидтар деп аталады.Топырақ коллоидтарының көпшілігі ацидоидтар болып табылады-олар гумустық заттардың, саз минералдарының және кремний қышқылдарының коллоидтары. Базоидтарға алюминий, темір гидроксидтері жатады. Топырақтағы коллоидтардың негізігі массасы — ацидоидтар. Топырақ коллоидтары топырақтың сорбциялық қасиеттерін тасымалдаушы болып табылады. Олар диффузды мицелла қабатының иондарын топырақ ерітіндісінің иондарына сіңіріп, алмастыра алады. Коллоидтардың адсорбциялық қасиеттері үлкен меншікті бетке байланысты, соның арқасында коллоидтық бөлшектер электростатикалық тартылыс күштеріне ие болады-олардың айналасында су, газ және т. б. молекулалары шоғырлануы мүмкін. 2.2.Топырақ құнарлылығы Топырақтың ауылшаруашылық өндірісінің негізгі құралы ретіндегі мақсаты оның негізгі қасиеті-құнарлылығымен анықталады. Құнарлылық-бұл топырақтың өсімдіктердің қалыпты өсуі мен дамуы үшін барлық қажетті жағдайларға (қоректік заттар, су, ауа, жылу және т.б.) қажеттілігін қанағаттандыру қабілеті. Топырақ құнарлылығы туралы ілімнің дамуы Орыс топырақтанушысы В. Р.Уильямстың есімімен байланысты. Ол топырақ қалыптастыру процесінде құнарлылықтың қалыптасуы мен дамуын зерттеді, топырақтың қасиеттерімен байланысын және оны ауылшаруашылық пайдалану кезінде арттыру жолдарын көрсетті. Құнарлылық-топырақтың ерекше ерекше қасиеті, ол оның тау жыныстарынан басты сапалық ерекшелігі болып табылады. Құнарлылық-бұл топырақ түзудің нәтижесі, ал ауыл шаруашылығында қолданылған кезде - өсіру нәтижесі. Топырақ құнарлылығының түрлері Құнарлылықтың келесі түрлері бар: табиғи (табиғи), жасанды, тиімді (экономикалық) және әлеуетті. жүктеу/скачать 40.63 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|