Адамның қадірін біліміне қарай біледі

28
Дәлел бар осы сөзді «шын» дейтұғын, 
Кез келді оны менен тыңдайтұғын.
150. Ақыл-ой ұстартады ұлылықты, 
Білімдар биік кетіп, жүрер мықты.
Білікті білім алар, ұғушы ұғар,
Жүзеге осы екеуі алып шығар.
Білім ал осы өмірдің жолын ашар, 
Кісіден білім білген бәле қашар.
Білімсіз дертке ұшырап күйзеледі, 
Ауруын емдемесе – тез өледі.
Емдетіп, ей біліксіз, дертіңді құрт, 
Жабысар наданға – сор, данаға – құт.
155. Ақыл ол мұрындық боп жетектейді, 
Онымен сан тілекке жетед дейді, 
Ақылдың пайдасы мол, құр кетпейді,
Содан да білімдіні құрметтейді.
Ақылмен барлық істер өткен еді, 
Біліммен бектер дәурен өткереді.
Тіл өнері және оның пайдасы мен зияны
 [жайында] айтады
Тіл – білім мен ақыл-ойдың тілмашы,
Ердің жүзін ол ашады, тыңдашы.
Тіл сыйлы етер, құтты қылар, өсірер,
Бас та жарар, қадір-құтты ол өшірер.
160. Тіл – арыстан босағаны күзетер,
Басыңды жер, бір іс қылсаң тыз етер.

29
Не деп еді тілден көрген азарды,
Пайдаңа асыр со сөзге сап назарды.
«Тіл қинайды – жүрек қанша тілінді,
Бас аманда мен кесейін тілімді.
Бас кетпесін – сөзіңді бақ күзетіп,
Тіс сынбасын – тіліңді бақ түзетіп».
Халық жаман – сөзбен шалар бетіңді,
Кісі күншіл – жеп қояды етіңді.
165. Тілге Құдай білім берді тиесі,
Басыңды күт, осынау тіл иесі.
Саулық тілеп, табыс күтсең ісіңнен,
Жарамайтын сөз шығарма тісіңнен.
Біліп айтса – дана дейміз озғасын,
Білімсіздің сөзі жейді өз басын.
Бейпіл сөзден түскен пайда көрмедім,
Сөйлегеннен тағы түсім термедім.
Көп сөйлеме – азбен келтір иінін,
Бір сөзбен шеш түмен сөздің түйінін.
170. Сөз білгенге патша тағы тиеді,
Көп сөз басты жерге әкеліп иеді.
Көп сөйлесе – «оттаған» боп аталар, 
Сөйлемесе – мылқау деген ат алар.
Олай болса қарсы жұмса құрықты,
Қарсы тұрған – көтереді рухты.
Тіліңді бақ – сонда басың сақталар,
Сөзді қысқарт – жас ұзарып, бақ толар.

30
Көп бүлінбе: тіл пайдасы – мол өзі,
Бір мақталып, бір датталар ол өзі.
175. Соқыр көзге нұр құйғандай көретін,
Сен енді бол біліп сөйлеп беретін.
Надан адам – соқыр болар сүле сал,
Ей біліксіз, кел білімнен үлес ал!
Туған – өлер: бәріне атақ келмейді,
Жақсы сөзі қалған адам өлмейді.
Екі нәрсе – содан адам қартаймас,
Іс пен сөзің ізгі болсын ер тоймас.
Туар адам, өлер өзі – ат қалар, 
Кеткендердің сонда сөзі жатталар.
180. Өлмес өмір тілеп жүрсең өзіңе –
Ізгі нұр бер қылған іс пен сөзіңе.
Тілді сөгіп әрі мақтап мүсіндеп,
Айттым саған «сөздің сырын түсін!» – деп.
Бәрін жисаң – сөз ақылға симайды,
Таңдап оны білген адам сыйлайды.
Ұлына арнап сөз айтатын батырмын,
«Ал, тыңда» – деп, ұлым, міне, отырмын.
Саған, ұлым, бердім осы кеңесті,
Сөз – сен үшін (өзім үшін емес-ті).
185. Алтын, күміс қалса менен – кем көрме,
Бірақ бәрін осы сөзге теңгерме.
Күміс – кетер, жұмсағанда жол табар,
Сөзімді ұқсаң – күміс ақша сол табар.

31
Кісілерден кісі мирас іздеген,
Онысы – сөз пайда әкелер жүздеген.
Ей, білімдар! Түйме қабақ дәл бүгін,
Именсем де айтсам сөздің дәлдігін.

жүктеу/скачать 1.36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: