Тарау. Күнтоғды патша Айтолдыға әділдік

78
Әр кезде де нық тұрады үш таған,
Орынды ғой үшеуін тең ұстаған.
Болса қисық үш аяқтың біреуі 
Ол құлайды, кеміс болып тіреуі.
Үш аяқты тік тұрады бір қалып,
Төрт аяқты ақсай берер ырғалып.
790. Түзу тұрса барлық нәрсе жарасар,
Іс-жүзеге жарасқанның бәрі асар.
Не қисайса – қисық болар тұрығы,
Әр қисықтың тарар жаман ұрығы.
Бір қисайып, ақсаған зат құлар-ды,
Құламасын – тіке тұрғыз бұларды.
Мінезім бар қисаймайтын тік кетер,
Қисық болса, тура шешім тіктетер.
Іс шешкенде әділ, шындық жолыммен, 
Айырмаймын «бек» – деп, «құл» – деп қолыммен.
795. Мына пышақ сені тұрған мазалап,
Қанжарым ғой, шабатұғын жазалап.
Барлық істі пышақ болып кесемін,
Дау-дамайды ұзатпай-ақ шешемін.
Шекер жейді бәле-зорлық батқандар,
Шындық іздеп, қақпама кеп жатқандар.
Ол кісілер қуанышқа беріліп,
Кетеді ғой қас-қабағы керіліп.
Зорлық қылған, тәртіп бұзған зәлім-қу 
Ішетұғын мына тұрған ащы су.

79
800. Жанжал қылса – әділ жаза алады:
Ащы судан іші күйіп қалады.
Мен түнердім, қарс жабылды қабағым,
Зорлық қылған – алсын менен сабағын.
Ұлым, мейлі, алыс-жақын туысқан,
Не жолаушы, қонақ болсын жуысқан.
Әділ заңмен бәрі маған бірдей-ді, 
Іс шешерде ойға басқа кірмейді.
Тек әділдік – бек болудың негізі, 
Тірлік болар – әділ болса бек ісі.
805. Айтқан сөз бар ақылды адам біз елер,
Оны білсең іс оңалып, түзелер:
«Бұл әділдік – бек ісінің арманы,
Бектік құрсаң – бұзба әділдік арнаны.
Бек әділ боп, жөн саясат жүргізсе, 
Орындайды тілек-талап, әр нені».
Айтты Айтолды: «Патшам, бағы толатын, 
Неге қойған «Күнтоғды» деп сол атын?»
Айтты патша: «Бір дана айтқан бұл ұғым 
Жарық күнге ұқсаған соң қылығым.
810. Қара күнге: бір қалыпта ол тұрар,
Бар әлемді нұрыменен толтырар.
Әділ ісім ұқсайды дәл осыған,
Кем кетпейді – ылғи толып тасыған.
Күн туады бар әлемді жарық қып,
Еш жоғалмас бар халықты қарық қып.

80
Менде де сол: сөз, әдетім, іс-қылық,
Бар халыққа бірдей жүрем іс қылып.
Күн туғанда нұр шашылып жатады,
Түмен түрлі гүлдер шешек атады.
815. Бұл әдетім жеткен халық жонданар,
Ел көгеріп, қара тас та жанданар.
Күн шыққанда нұр төгеді һәман да, 
Жұртты бөлмей «жақсы» менен «жаманға»
Мен де сондай; жұрттың бәрін тең көрем, 
Бар адамның үлеетерін тең берем.
Күн шоғыры жылжымайды қарыс та,
Түбі берік, мықты тұлға ғарышта.
Күн Арыстан шоғырында орнықты,
Оның үйі мызғымайды, ол – мықты.
820. Менде сондай: тек жақсылық егемін, 
Өзгермейтін, өз нұрымды төгемін».

жүктеу/скачать 1.36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: