Туменбаева Н. С

Жармухаметова Р.О.

Органикалық химия практикумы

Семей 2012

Семей, 2012 ж.

ISBN 978-601-248-079-5

Пікір жазған: Аубакиров Е.А. Аль-Фараби атындағы Қазақтың Ұлттық университетінің профессоры, химия ғылымдарының докторы.

ISBN 978-601-248-079-5

©Туменбаева Н, Жармухаметова Р.О. 2012

Алғы сөз
Оқырмандар назарына ұсынылып отырған органикалық химиядан зертханалық жұмыстар, жаттығулар мен есептер мектептің 10, 11- сынып оқушылары мен колледждердің 1-курс студенттеріне көмекші құрал болып саналады.

Жинаққа тақырыптар бойынша зертханалық жұмыстар, сапалық реакциялар, органикалық қосылыстардың негізгі кластарының номенклатурасы мен изомериясына, химиялық қасиеттері мен алу жолдарына арналған деңгейлік жаттығулар мен есептер топтастырылған..

Қаныққан көмірсутектерді алу, химиялық қасиеттері зерттеу

Реактивтер мен жабдықтар:

3. 
   Калий перманганаты _ aq.
   
4. 
   Иод суы I aq. 5. Штатив. 6. Пробиркалар.
   

10. Фарфор табақшасы. 11. Химиялық қасық 12. Вазелин майы

1. Сусызданған натрий ацетаты мен натронды ізбесті 1: 2 қатысында фарфор табақшасына салып, араластырып, химиялық қасық көмегімен таза құрғақ пробиркаға салып, штативке пробирканың аузын түтікті тығынмен жауып, сәл көлбеу (пробирка аузын төмен қарай сәл еңкіштеу) етіп бекіту.

Келесі 2 және 3 пробиркалардың біріне калий перманганаты ерітіндісін, келесісіне иод суын құю.

1-ші пробирканы қыздыру, түтіктің аузын №2 және №3 пробиркалардағы ерітінділерге батыру. Бөлініп жатқан газды түтік ауызында жағып, жалынның түсіне көңіл аудару.

Болған өзгерістерді химиялық теңдеулермен өрнектеп, қорытынды жасау.

2. Екі пробиркаға зерттеліп отырған вазелин майынан үш тамшыдан құйып, оған бес тамшыдан ерітіндісінен қосып, жақсылап шайқап араластыру. Өзгеріс болды ма ? Түсіндір.

Жаттығулар:

№ 1. Вюрц синтезін жасау үшін екі галоген туынды алынды:





№ 4. Алкандардың химиялық қасиеттерін көрсететін сызба берілген:

Жану
Галогендену Изомерлендіру

Дегидрлеу Термиялық ыдырату

Алканның біреуін нақты мысалға алып, сызбаны пайдаланып, сәйкес реакция теңдеулерін жаз:



№ 6. 1– хлорпропанның электрондық формуласын жаз: молекулада электрондық тығыздық қалай таралады, галоген атомы радикал белсенділігіне қалай әсер етеді?

№ 7. Құрамы _ болатын қосылыстың барлық изомерлерінің құрылыс формулаларын жазып, оларды ата.

№ 8. А) 2-метилбутанды нитрлегенде;

ә) 2-метилбутанды бромдағанда қандай өнімдер түзіледі? неге?

Осы реакциялардың теңдеулерін жаз.

№ 9. Атаулары бойынша көмірсутектердің құрылыс формулаларын құрастыр:

а) 2,2 – диметил – 3 - этилоктан;

ә) 2,5 – диметилгексан;

б) н – пентан; в) 2,3,4 – үшметил - 4 – этилгексан;

е) 4 – изопропил – 5 - этилоктан.

№ 10. Құрылыс формуласы берілген көмірсутектерді жүйелік номенклатура бойынша ата:

а) CHCH(CH) CH

ә) CHC(CH) - CH

б) CHCHCH (CH) CHCH

в)CH CH CH (CH) C (CH) (CH) CHCH (CH) CH

№1. Сутегімен салыстырғанда салыстырмалы тығыздығы 22 болатын көмірсутектің молекулалық формуласын тап .

Жауабы: _
№ 2. Көмірсутектің азотпен салыстырғанда тығыздығы 1,57. Көмірсутектің формуласын тап.

Жауабы: _.

Жауабы:

Жауабы:

Осы заттың буының ауамен салыстырғанда тығыздығы 3,19- ға тең.

Жауабы:
№ 6. 1 моль газ тәрізді алкан (қ. ж) жанғанда 22,4 л. көміртегінің (ІҮ) оксиді және 36 г су түзілді. Алканның формуласын тауып, осы газдың 5 л көлемін жағуға қажет оттегінің көлемін есепте.

Жауабы: ; 10 л .

Жауабы: 0,3 немесе 30 %.

№ 8. 1 кг гександы толық жағу үшін (қ.ж) қандай көлем ауа жұмсалады? Ауадағы оттегінің көлемдік үлесі 21 %.

Жауабы: 11782,9 л.

№ 9. Массасы 90 г этан термиялық ыдырағанда қандай масса күйе алынады Күйе шығымының массалық үлесі 80 % .

Жауабы: 57,6 г..

Жауабы : 718,9 л.

(қ.ж) массасын есепте.

Жауабы: 27,5 г .
№ 12. Массасы 43 г гександы нитрлегенде реакция өнімінің шығымы 80% болса, қандай масса нитрогексан түзіледі?

Жауабы: 52,4 г.

Жауабы: 0,8 немесе 80%

Жауабы: 6,45 л.

Жауабы: 13,44 л.

Жауабы: 11,2 л .

Жауабы: 358,5 мл.

ж. 285,7 л

№ 2. 255,6 г иодометан мен 50 г натрийді қосып қыздырғанда 19,04 л (қ.ж.) этан

алынды. Алынған этанның көлемдік шығымын (%) есепте.

ж. 94,44 %.

№ 3. Массасы 100 грамнан болатын бес парафинді май шамның оттегінде жануынан қандай масса су түзіледі, егер парафиндегі көміртегінің массалық үлесі 80 % болса?

Жауабы: 900 г.