ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС №2
Санау жүйелері
Санау жүйесі деп сандарды атау және жазу әдістерінің жинағын атайды. Кез келген санау жүйесінде, сандарты көрсету үшін бір танбалар аңықталыңған. Оларды базистік сандар деп атайды. Қалған сандар базистік сандарға белгілі амалдарды қолдану нәтижесінде табылады. Кез келген саң базистік саңдарды қосу, алу арқылы табылатың санау жүйесі аддитивтік деп аталады (римдік жүйе).
Жүйе позиционды деп аталады, егер әр бір цифрдің мәні (салмағы) тұрған орынына қарай өзгерсе (оңдық санау жүйесі). Мысалы, 343,32 саңның жазбасында 3 цифрасы үш рет қайталанып жазылған. Бірақ бірінші тұрған 3 цифра жүздердің саның білдіреді (оның салмағы 102 тең); Үшінші тұрған 3 цифрасы бірліктердің саның білдіреді (оның салмағы 100 тең), ал үтірдең кейін тұрған 3 цифрасы бірліктің ондық бөлігің көрсетеді (оның салмағы 10-1 тең).
Позиционды санау жүйелеріне екілік жүйесі жатады. Бұл жүйеде сандарды көрсету үшін тек қана екі цифрлар қолданылады: 0 және 1.
Сандарды екілік санау жүйесінде көрсету мысалдары:
1=12
2=102
3=112
4=1002
5=1012
6=1102
7=1112
8=10002
9=10012
10=10102
Екілік санау жүйесінде
сандарды қосу кестесі: сандарды көбейту кестесі:
0+0=0 0*0=0
0+1=1 0*1=0
1+0=1 1*0=0
1+1=10 1*1=1
Сегіздік және оң алтылық санау жүйелері болады. Сегіздік санау жүйесінде базистік сандар болып 0,1,2,3,4,5,6,7 келеді. Бұл жүйеде кез келген санның жазбасы, сол санды коэффициентері базистік сандар болып келетің 8 санның дәрежелеріне жіктеуден тұрады. Мысалы, десятичное число 83,5 в восьмеричной системе будет изображаться в виде 123,4. Эта запись по определению означает:
1*8 2+2*8 1+3*8 0+4*8 -1=64+16+3+4/8=83.5
Оң алтылық санау жүйесінде базистік сандар нольден он беске дейін болады. Бірінші оң бүтін санды жазу үшін араб цифрларың қолданады, ал қалған оннаң он алтыға дейінгі сандарды көрсету үшің a,b,c,d,e,f әріптері қолданылады.
Мысалы, 175,5 10 он алтылық санау жүйесінде af.8 деп жазылады.
10*16 1+15*16 0+8*16 -1=160+15+8/16=175,5
Достарыңызбен бөлісу: |