Жер кадастрының пәні, әдістері, классификациясы

81
Жер кадастры ғылыми пәні жалпы өндіріс құралы ретінде жерді
бағалаудың әдістері мен әдістерін қамтамасыз етудің, жүйелеудің және
өңдеудің ақпараттық жүйесін құру заңдылықтарын зерттейді.
Жер кадастры жердің саны, сапасы және бағасы туралы шынайы
ақпарат
алуды
қамтамасыз
ететін
жер-кадастрлық
құжаттаманың
міндеттерін, мазмұны мен әдістемесін зерделейді.
Бұл пән негізінен экономикалық зерттеулер мен математикалық
модельдеу әдістерін қолданады: статистикалық, монографиялық, есептеу-
конструктивті, экономикалық-математикалық, эксперименттік ғылыми
болжау әдісі (динамикалық қатарлар, экстраполяция, жиындартеориясы, ми
шабуылының әдістері, сараптамалық бағалау және т. б.).
Статистикалық әдіс жер кадастрының объектісі туралы деректердің
объективті ғылыми талдауын қолдана отырып, нақты материалды зерделеу
кезінде қолданылады.
Монографиялық әдіс жеке типтік құбылыстарды, фактілер мен
мақсаттарды зерттеуде, зерттеуде және өңдеуде қолданылады. Бұл жағдайда,
әдетте, олардың тәжірибесін жан-жақты зерттеу және тарату үшін ең жақсы,
озық шаруашылықтарды зерттейді.
Статистикада белгілі бір зерттеу объектісін зерттеу үшін бастапқы
ақпаратты алу байқау деп аталады. Бақылау жаппай деректерді жүйелі түрде
жинаудан тұрады. Статистикалық байқау нысандары-есеп беру және санақ
деп аталады.
Мемлекеттік жер кадастры Қазақстан Республикасының мемлекеттік
кадастрлар жүйесінің құрамдас бөлігі болып табылады және оны Қазақстан
Республикасының бүкіл аумағында мамандандырылған республикалық
мемлекеттік кәсіпорындар бірыңғай жүйе бойынша жүргізеді. Оларға
қатысты жер ресурстарын басқару жөніндегі орталық уәкілетті орган
мемлекеттік басқару органы болып табылады.
Мемлекеттік жер кадастрының деректері жерді пайдалану мен
қорғауды жоспарлау кезінде, жерге орналастыруды жүргізу, шаруашылық
қызметті бағалау және жерді пайдалану мен қорғауға байланысты басқа да іс-
шараларды жүзеге асыру кезінде, сондай-ақ жердің бірыңғай мемлекеттік
тізілімін қалыптастыру, құқықтық және басқа кадастрларды жүргізу, жер
үшін төлемдердің мөлшерін айқындау, жылжымайтын мүлік құрамындағы
жер учаскелерінің құнын және табиғи ресурстар құрамындағы жердің құнын
есепке алу үшін негіз болып табылады.
Суармалы жер учаскелерінің мелиорациялық жай-күйі, олардың табиғи
және
ирригациялық-шаруашылық
жағдайлары
бойынша
сапалық
сипаттамаларын бағалау, оларды пайдалануды есепке алу туралы мәліметтер
жүйесін білдіретін суармалы жерлердің мелиорациялық кадастры жер
кадастрының құрамдас бөлігі болып табылады.
Кадастр - бұл табиғи ресурстардың сандық және сапалық жағдайы,
олардың экономикалық, экологиялық бағасы мен әлеуметтік мәні,
пайдаланушылардың құрамы мен санаттары туралы жүйелі ақпарат жүйесі.

82
Кадастрларды жүргізу тәртібі ҚР Үкіметінің қаулыларымен
белгіленеді.
Бүгінгі күні ҚР – да мемлекеттік мәртебесі бар және есепке алу
объектісіне-табиғи ресурсқа байланысты қалыптастырылатын кадастрлардың
мынадай түрлері бар:
1) жер кадастры - жердің табиғи, экономикалық және құқықтық
жағдайы туралы құжатталған мәліметтердің жүйелі жиынтығы.
2) орман кадастры-орман қорының құқықтық режимі, ҚР
ормандарының сандық және сапалық жай-күйі туралы, оның ішінде ағаш
тұқымдарының құрамы, орманның жас құрамы, қорғаныш топтары мен
санаттары, экономикалық бағалау және т. б. туралы мәліметтер жиынтығы;
3) жануарлар дүниесінің кадастры - жануарлар дүниесі объектілерінің
географиялық таралуы, саны, құрамы, шаруашылық пайдаланылуы, қорғау
шаралары туралы, мекендеу ортасы туралы жүйеленген мәліметтер;
4) Су кадастры- су объектілері мен олардың су ресурстары, оларды
пайдалану, пайдаланушылар санаттары туралы жүйелі мәліметтер
жиынтығы;
5) пайдалы қазбалардың кен орындары мен көрініс-белгілерінің
кадастры негізгі және бірге жатқан қазбалардың саны мен сапасы, оларды
игеру шарттары, геоэкономикалық бағалау туралы әрбір кен орны бойынша
жүйеленген мәліметтерді қамтиды;
6) ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың кадастры-осы аумақтардың
мәртебесі, географиялық жағдайы мен шекаралары, ерекше қорғау режимі,
табиғат пайдаланушылар, ғылыми, экологиялық және өзге де құндылығы
туралы деректер жиынтығы;
7) қалдықтардың кадастрына олардың қауіптілігін, пайда болу
көздерін, пайдалану шараларын, орналастыру орындарын және т. б. ескере
отырып, қалдықтар туралы мәліметтер кіреді;
8) табиғи ресурстар мен объектінің аумақтық кадастрлары табиғи
ресурстардың орналасқан жері, саны мен сапасы, олардың әлеуметтік-
экономикалық және экологиялық бағасы туралы деректерді қамтиды.

жүктеу/скачать 5.11 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: