1 Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі

247 
158 - кесте 
 
АДАМЗАТТЫҢ САН ЖАҒЫНАН ӨСУ ДИНАМИКАСЫ 
 
 
 
 
Б.д.д. 1 – жылы 230 – млн

 
1000 жылы 
 
 
275 - млн 
 
1850 жылы 
 
 
1 - млрд 
 
1900 жылы 
 
 
1, 6 - млрд 
 
1930 жылы 
 
 
2 - млрд 
 
1961 жылы 
 
 
3 - млрд 
 
1976 жылы 
 
 
4 - млрд 
 
1987 жылы 
 
 
5 - млрд 
 
2000 жылы 
 
 
6 - млрд 
 
2015 жылы 
 
7 - млрд 
 
 
2025 жылы 
 
 
9–млрд (болжам) 
 

248 
159 - кесте 
 
ЖАҺАНДАНУ ПРОБЛЕМАЛАРЫНЫҢ
ЖАЛПЫ СЕБЕПТЕРІ 
__________________________________________________________________ 
 
 
 
 
 
 
 
 
ЖАҺАНДАНУ ПРОБЛЕМАЛАРЫНЫҢ ЖАЛПЫ СЕБЕПТЕРІ 

АДАМНЫҢ РУХАНИ 
ЖАҒЫНАН ТОЛЫҚ ЖЕТІЛУІ 

ӨРКЕНИЕТ ЖӘНЕ МӘДЕНИЕТТІҢ 
ТАРИХИ ДАМУЫНДАҒЫ ҚАРАМА-
ҚАЙШЫЛЫҚТАР
 
ДҮНИЕДЕ БОЛЫП ЖАТҚАН ОБЬЕКТИВТІ ТАБИҒИ 
ҮРДІСТЕР 
 
ҒАРЫШТА БОЛЫП ЖАТҚАН ОБЬЕКТИВТІ ТАБИҒИ ҮРДІСТЕР 

249 
160 - кесте 
 
ӨРКЕНИЕТТІК ЖАҺАНДАНУ ПРОБЛЕМАЛАРЫН
ӘЛЕУМЕТТІК-МӘДЕНИ ЖАҒЫНАН ШЕШУ ЖОЛДАРЫ
__________________________________________________________________ 
 
 
 
 
 
ӘЛЕУМЕТТІК-САЯСИ
ИНТЕГРАЦИЯ 
ХАЛЫҚАРАЛЫҚ 
БАЙЛАНЫС 
 
ЖАҺАНДАНУ ПРОБЛЕМАЛАРЫН 
 
ШЕШУДІҢ ЖОЛДАРЫ 
 
ҒЫЛЫМНЫҢ 
ДАМУЫ 
 
ЭКОНОМИКА-
НЫҢ ДАМУЫ 
Қалыптасқан 
ЖАҢА этикалық, 
экологиялық және 
мәдени бағыттағы 
ДҮНИЕТАНЫМ 
- НЫҢ 
ҚАЛЫПТАСУЫ 
ЖАҺАНДАНУ ПРОБЛЕМАЛАРЫН 
ШЕШУДІҢ ЖОЛДАРЫ 
 

250 
161 - кесте 
 
ҚАЗІРГІ УАҚЫТТАҒЫ БАСТЫ ПРОБЛЕМАТИКАЛАР 
__________________________________________________ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ТҰЛҒА (АДАМ) МӘСЕЛЕСІ 
 
 
КОСМИЗМ МӘСЕЛЕСІ 
 
АДАМГЕРШІЛІК 
ЖӘНЕ
 МОРАЛЬ МӘСЕЛЕСІ 
 
МЕМЛЕКЕТ 
ЖӘНЕ
 БИЛІКТІҢ МӘСЕЛЕСІ 
 
ӘЛЕУМЕТТІК ӘДІЛЕТТІЛІК МӘСЕЛЕСІ 
 
ІЗГІ (ИДЕАЛДЫ) ҚОҒАМ МӘСЕЛЕСІ 
 
БОЛАШАҚТЫҢ МӘСЕЛЕСІ 
 
ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ МӘСЕЛЕСІ 
 
ҚАЗАҚ ЕЛІНІҢ БОЛАШАҚТАҒЫ ТАРИХИ ДАМУЫ 
БАРЫСЫНДА БАРАР ЖОЛДАРЫ МӘСЕЛЕСІ 
 
БАСТЫ МӘСЕЛЕЛЕЛЕР 

251 
162 - кесте 
 
БОЛАШАҚТЫ ЗЕРТТЕУДІҢ ӘДІСТЕРІ 
__________________________________________________ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
БОЛАШАҚТЫ ЗЕРТТЕУДІҢ 
ӘДІСТЕРІ 
 
ПРОГНОСТИКА 
 
ТҮРЛІ ЭКСПЕРТТЕР ЖАСАУ 
 
КОМПЬЮТЕРЛІК МОДЕЛЬДЕУ 
 
ТАРИХИ АНАЛОГИЯ 
ЭКСТРАПОЛЯЦИЯ және т.б. 
ДӘСТҮРЛІ ҒЫЛЫМИ 
ӘДІСТЕРІ: 
 

252 
162 - кестенің жалғасы 
 
БОЛАШАҚТЫ ЗЕРТТЕУДІҢ ӘДІСТЕРІ 
__________________________________________________ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
БОЛАШАҚТЫ ЗЕРТТЕУДІҢ ӘДІСТЕРІ 
 
 
САКРАЛЬДІ МӘТІНДЕР ИНТЕРПРЕТАЦИЯСЫ 
 
ПАРАПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ҚАБЫЛДАУ 
 (ТҮС КӨРУ, ЖОРАМАЛ ЖАСАУ және т.б.) 
 
АСТРОЛОГИЯЛЫҚ БОЛЖАМДАР, т.б. 
ДӘСТҮРЛІ ЕМЕС ӘДІСТЕРІ: 
 

253 
Қосымша сұрақтар: 
 

Адамзаттың жарқын болашағы дегенді қалай түсінесің? 

Қазіргі таңдағы адамзаттың болашағы немен байланысты? 

Философиядағы болашақтың мәселесі. 

Болашақты зерттеудің ғылыми және ғылыми емес әдістері. 

Болашақ және ғылыми-техникалық прогресс (ҒТП). 

Адамзаттың ғаламдық проблемаларды шешу қауқары қандай? 

Ғаламдық проблемаларды шешудегі ақпараттық қоғамның алар орны 
қандай? 

Жер бетіндегі демографиялық ахуал. Өркениеттердің болашағы қандай 
болмақ? 
 
Нақыл сөздердің мән-мағынасын түсіндіріп беріңіз! 
 
 Дүниені өзгерту үшін өзіміз өзгеруіміз қажет (М.Ганди). 
 Адам баласы зиянкес болғандықтан ғана талай зиянды іс істеледі 
(Ш.Құдайбердіұлы).
 Болашақты біліп болмайды. Бірақ күннің тұтылу мерзімін есептеп 
жүрген астроном осымен келісе қояр ма екен? (Л.Витгенштейн). 
 Болашағымызды машиналарға сеніп тапсырғаннан бері – сәуегейліктен 
сән кетті (Э.Канетти). 
 
Қайталауға арналған тест сұрақтары: 
 
1. Қазіргі заманғы жаһандану проблемаларының бірі: СПИД індетіне 
қарсы күрес; 
2. «Хиромантия» деген не? - адамның болашағын болжаудың бір әдісі, 
яғни алақан сызықтарына қарап адамның болашағын айту; 
3. Болашақты болжаудың әдістері: экстраполяция, эксперттік баға, 
және т.б.; 
4. Болашақты болжаудың бір әдісі: тарихи аналогия; 
5. Жоғарыдан төменге түсу немесе «кері қозғалыс» деген түсінік: регресс; 
6. Төменнен жоғарыға қарай қозғалысты сипаттайтын даму типі: 
прогресс; 
7. «Жердегі адамдар саны геометрикалық прогресс арқылы, олардың 
өмір сүруі арифметикалық- есеппен өзгереді» деген пікірді айтқан 
ағылшынның свещенигі, экономисі әрі демографы? - Мальтус; 
8. Саннан сапалық өзгеріске ауысу процесі: секіріс (скачок); 
9. Бiртұтастық немесе жаһандану iлiмiн Э.Тоффлер қалай атайды? -холиз; 
10. Футурология - болашақты зерттейтін ілім; 
11. «Білімді» және «ақпаратты» теңестіруге бола ма? - жоқ; 
12. Қазіргі ғылымда постмодернизмді ....... философиясы деп те атайды. - 
жаһандану;

254 

ФИЛОСОФИЯЛЫҚ АНЫҚТАМАЛЫҚ 
АБАЙ, Ибраһим Құнанбайұлы (1845–1904) — қазақтан 
шыққан ұлы ақын, кемеңгер философ, қазіргі заманғы қазақ 
жазба әдеби тілінің негізін салушы, композитор, қазақ 
мәдениеті 
Ренессансының 
көрнекті 
классигі. 
Оның 
дүниетанымында Құдай мен табиғат, адам мен құдірет, жан 
мен тән, өмір мен өлім көп орын алды. Абай, бір жағынан, 
Құдай бар («Алланың өзі де рас, сөзі де рас») деп, түсінсе, 
екінші жағынан, дүниенің, әлемнің объективтік заңдылығы бар екенін 
мойындайды. Сондықтан ғылымды меңгеруге, дүниені танып-білуге 
шақырды. Абайдың ойынша адамның ақылдылығы, саналылығы дүниені 
зерттеумен, оның ішкі сырын білумен тығыз байланысты. Таным тұрғысынан 
Абай сананың, ақылдың рөлін жоғары бағалады. Дүниені тану, ақиқатты 
білу, ғылымды меңгеру Абайдың пікірінше, адамға тән қасиет болуға тиіс.
АБЕЛЯР, Пьер Абеляр (1079–1142) — француз арасынан 
шыққан философ, теолог-схоласт, схоластикалық тәсілдің 
негізін қалаушы және қорғаушысы. Шығармалары: «Бар және 
жоқ». Абелярдың пікірінше, шынайы өмір сүретін – жалқылар, 
бірақ олардың өзара ортақ қасиеттері болғандықтан, осы 
негізде әмбебап жалпы ұғымдар қалыптасады. Әмбебап 
жалпылар (универсалилер) шын өмір сүреді, себебі ол 
Құдайдың ақыл-ойында бар. Ол өзі жаратқан заттардың үлгісі болып 
табылады. Олай болса, жалқыларды зерттеп алған білім де, жалпылардың 
шын өмір сүретіндігіне деген сенім де бір-біріне қайшы келмеулері керек. 
Адамға керекті нәрсе – оның іс-әрекеті емес, Құдайға деген сенімі. Абеляр 
осындай екіұшты пікірлері үшін сынға түсті.
АБДО, Мұхаммед Абдо (1849–1905) — қазіргі заманғы 
мұсылман философиясының өкілі. Білім беру саласының 
реформаторы, теолог, ғалым, Египет муфтиі (1898-1905). Әл-
Афганидің шәкірті, оның идеяларын жалғастырушы. Өз 
еңбектерінде әділдік идеясын жазды, исламдық биліктің мәні 
мен мағынасы мәселелерімен айналысты. Оның әлеуметтік-
саяси ілімі: еркіндік, «аш-шура» – исламдық кеңесшілдік 
ұстыны (исламдық консенсус), заң туралы ережелерде негізделеді. 
АВГУСТИН, Аврелий Августин (354–430) — Киелі 
Августин, Әулие Августин–Гиппонский епископы, философ, 
христиандық құдайсөзінің білгірі (богослов) және саясаткер. 
Шіркеу-Церковь Әкейлерінің бірегейі, августинизмнің негізін 
қалаушы. Христиандық тарих философиясының көшбасшысы. 
XIIIғ. дейін Августиннің неоплатонизмі батысевропалық 

255 
философияда 
және 
католиктік 
теологияда 
үстемдік 
етіп 
келді. 

жүктеу/скачать 6.3 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: