1. Философия пәні. Философияның негізгі мәселесі


Уақыт және мәңгілік: Қорқыт Ата дүниетанымындағы өлместік мәселесі



бет5/30
Дата19.05.2022
өлшемі348.58 Kb.
#457772
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   30
Философия

5.Уақыт және мәңгілік: Қорқыт Ата дүниетанымындағы өлместік мәселесі.
Аңыздарда Қорқыт Ата өлімнен қашып, бүкіл ғарышты аралайды. Түсінен шошынған ол 

ажалдан құтылу үшін ертеңіне дүниенің екінші шетіне көшіп кетеді. Мұнда ол баяғы түсті 


тағы көреді. Таң атысымен тағы да жолға шығады. Не істерін білмей, жердің ортасына 
бармақ болады. Жер ортасы Сырдың жағасы, қазіргі Қорқыт моласы тұрған тұс екен. 
М.Әуезов: “ажалды тоқтату мүмкін еместігін мойындағысы келмеген Қорқыт Ата жұрттан 
безіп, айдалаға, табиғат аясына кетеді, бірақ таулар да, жазықтар да, ормандар да оған өлім 
күтіп тұрғанын айтады. Содан қорқып, шырғайдан алғашқы қобызды жасап, жер бетінде 
бірінші болып күй тартады. Сөйтіп өлмеудің амалын өнерден табады”, – деп жазады. Қазақ 
аңызындағы Қорқыт Ата бейнесі енді өлімнен қашқан шаман емес, керісінше, өмір үшін 
күрескен, өлімнен құтылуды қандай бір құдіретті күштен емес, өнерден іздеген, ажалмен 
айқасқан алып рухани тұлға болып көрінеді. Зерттеушілер өлімнен қашқан Қорқыт Ата 
философиясын әйгілі шумер эпосы “Гильгамеш туралы жырдағы” Гильгамеш әрекетімен 
салыстырады. М.Әуезов Қорқыт аңызын адамзатқа от ұрлап әкеліп сыйлаған Прометей 
туралы грек аңызымен теңестіреді. Тарихи деректер мен ғылыми пайымдауларды түйіндей 
келе, Қорқыт Атаны исламды әлі толық қабылдамаған түркі тайпаларының мәдени рәмізі деп 
қарастыруға болады. Аңыз әңгімелерде Қорқыт Ата өзінің желмаясына мініп, халыққа 
мәңгілік бақыт әкелетін жерұйықты іздеген данагөй ойшыл. Зерттеуші Е.Тұрсыновтың 
түсіндіруі бойынша, бұл жердегі желмая қобыздың рәміздік бейнесі болып табылады. 
Өйткені ол мәңгілік өмірді қобыздың сарынынан табады. Ең ақырында қобыз күйімен көз 
жұмып, артындағы ұрпақтарына өлмес күйлерін қалдырады. Қорқыт Ата жырларының 
философиялық мән-мағынасының алтын діңгегі – әлемді, табиғат заңдарын көркемдік таным 
тұрғысынан игеру. Оның өмір сүйгіштік дүниетанымы күнделікті күйкі тірліктің шеңберінен 
шыға білу және адамзат үшін әрбір тіршілік сәтінің құнды екенін ескерту, қайталанбас 
уақытты қадірлеуге шақыру, сол арқылы өмірді мәңгілік ету идеясы Қорқыт 
философиясының іргетасын құрайды. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   30




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет