1. Физиология пәні, басқа ғылымдармен байланысы, медицинадағы маңызы
жүктеу/скачать 69.68 Kb.
|
| Жүйке импульсі - жүйке талшығымен таралатын және электрикалық, (әрекет потенциалы), механикалық, иондық, жылулық өзгерістермен байқалатын қозу тізбегі. Сыртқы рецепторлық аяқталу бөлігінен орталық жүйке жүйесінің жүйке орталықтарына және олардан эффекторларға информацияны жеткізеді. Жүйке импульстарын жеткізуге қажетті қуат, жүйке жүйесінің өзінен бөлініп шығады.
21. Қаңқа және тегіс бұлшықеттердің физиологиясы, олардың функциялары,қасиеттері. Қаңқаның көлденең жолақты бұлшықеттері ұзындығы бірнеше миллиметрден бірнеше сантиметр және диаметрі 10-нан 100 мк жететін талшықтардан тұрады.Әрбір бұлшық ет талшығы симпластикалық көп ядролы құрылым, яғни, жасушалары шектелмеген құрылым .Және де сырты сарколеммамен қапталған.Талшық құрамы саркоплазмадан тұрады,оның құрамында жиырылғыш жіптер – миофибриллалар және де , қышқылды және кейбір ферментативті процесстер жүзеге асырылатын,жасушаішілік қосылыстар – саркосомалар мен митохондриялар бар. Көптеген омыртқалылардың қанқа бұлшықеттері екі түрлі қызыл және ақ талшықтардан тұрады.Қызыл бұлшықет талшықтары құрамында миоглобин бар протоплазмаға бай ,оның құрамында миофибриллалар аз.Ал, ақ бұлшықет талшықтарының керісінше құрамында миофибриллалар көп және де миоглобині бар протоплазма мөлшері аз.Қызыл бұлшық етте мысал ретінде,қоянның жартылай сіңірлі бұлшқыеті немесе мысықтың камбала тәрізді бұлшықетін қарастыруға болады.Ақ бұлшықеттерінің мысалы ретінде , қоянның немесе мысықтың балтыр бұлшықеттерін қарастыруға болады. Бұлшықет талшықтарының көлденең жолақты миофибриллалар ұзындығы бойымен,әртүрлі оптикалық қасиеттері бар, дұрыс реттелген бөлшектерге бөлінген.Бұл бұлшықеттердің бірі анизотропты ,яғни екіжақты сәуле сындыру қасиетіне ие.Қарапайым жарықта олар күнгірт түсті ,ал поляризациялаған жарықта , жолақты бағытта мөлдір түсті,көлденең бағытта – мөлдір емсе болады.Басқа бөліктері қараапайым жарықта ақшыл түсті болады – олар изотропты ,яғни екі жақты сәуле сындыру қасиеті жоқ. Қанқа бұлшықеттерінің негізгі физиологиялық қасиеттеріне , қоздырғыштығы, өткізгіштігі мен жиырылуы жатады.Бұлшықеттер жиырылуын реттеу үшін миогафия әдісін қолданады.Яғни бұлшықеттің бір жағына қыстырылған иінтіректің көмегімен жиырылуды графикалық тіркеу. Бұлшықет күші пропорционалды физиологиялық көлденең қиманың ауданы (PCSA), ал бұлшықет жылдамдығы бұлшықет талшығының ұзындығына пропорционалды. Буын айналасындағы айналу моменті бірқатар биомеханикалық параметрлермен анықталады, оның ішінде бұлшықет кірістірулері мен бұрылыс нүктелері арасындағы қашықтық, бұлшықет мөлшері және Архитектуралық беріліс коэффициенті. Бұлшық еттер бір-біріне қарама-қарсы орналасады, сондықтан бұлшықеттердің бір тобы жиырылған кезде екінші топ босаңсады немесе ұзарады. Бұлшықетке нерв импульсін берудегі антагонизм екінің жиырылуын толығымен ынталандыру мүмкін еместігін білдіреді антагонистік бұлшықеттер кез келген уақытта. Лақтыру сияқты баллистикалық қозғалыстар кезінде антагонист бұлшықеттері «тежеу» үшін әрекет етеді агонистік бұлшықеттер бүкіл жиырылу кезінде, әсіресе қозғалыс соңында. Лақтыру мысалында кеуде мен жауырынның алдыңғы бөлігі (алдыңғы дельтоид) қолды алға тарту үшін жиырылады, ал артқы және артқы иық бұлшықеттері (артқы дельтоид) да жиырылып, қозғалысты бәсеңдету үшін эксцентрикалық жиырылуға ұшырайды. жарақаттанбау үшін. Оқыту процесінің бір бөлігі - кеуде қуысы мен алдыңғы жауырын күшін арттыру үшін антагонистік бұлшықеттерді босаңсытуға үйрету. Шартты бұлшықеттер діріл мен дыбыс шығарады.[9] Баяу серпімді талшықтар секундына 10-дан 30-ға дейін қысқарады (10-дан 30 Гц). Жылдам түйіршіктелген талшықтар секундына 30-дан 70-ке дейін қысқарады (30-дан 70 Гц-ке дейін).[10] Дірілді қатты жұдырықтасқандай, бұлшық еттерді қатты созу арқылы байқауға және сезуге болады. Дыбыс қатты керілген бұлшықетті құлаққа басу арқылы естіледі, қайтадан қатты жұдырық жақсы мысал бола алады. Дыбыс әдетте гүрілдеген дыбыс ретінде сипатталады. Кейбір адамдар өз еріктерімен осы гүрілдеген дыбысты келісім шартпен шығара алады тензор тимпани бұлшықеті ортаңғы құлақтың. Гүрсілдеген дыбыс мойын немесе жақ бұлшықеттері қатты керілген кезде де естіледі. Сонымен қатар актин және миозин құрайтын компоненттер саркомер, қаңқа бұлшықет талшықтарында тағы екі маңызды реттеуші ақуыз бар, тропонин және тропомиозин, бұлшықеттің жиырылуы үшін қажет. Бұл белоктар актинмен байланысады және оның миозинмен өзара әрекеттесуін болдырмау үшін ынтымақтасады. Скелеттік бұлшықет жасушалары қозғыш және оларға бағынады деполяризация нейротрансмиттермен ацетилхолин, уақытта шығарылды жүйке-бұлшықет қосылысы арқылы моторлы нейрондар Клетка жеткілікті түрде ынталандырылғаннан кейін, жасуша саркоплазмалық тор иондық кальций шығарады (Ca2+), содан кейін ол тропониннің реттеуші ақуызымен әрекеттеседі. Кальциймен байланысты тропонин конформациялық өзгеріске ұшырайды, бұл тропомиозиннің қозғалуына әкеліп соғады, кейіннен актинге миозинмен байланысатын учаскелер шығады. Бұл миозин мен актинге АТФ тәуелді болуына мүмкіндік береді велосипедпен жүру және бұлшықеттің қысқаруы. жүктеу/скачать 69.68 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|