1. Физиологияның ғылым ретінде жалпы сипаттамасы
жүктеу/скачать 1.43 Mb. Pdf көрінісі
|
| 67.Орталык тежелу түрлері
.Пресинапстық және постсинапстық тежелу механизмдері.Тежелудің маңызы. Орталык жүйкедегі тежелу күбылысын 1861 ж И.М. Сеченов ашты. Баканың миын ашып, көру төмпешігінің үстіңгі деңгейінен кесіп, үлкен ми сьңарларын алып тастайды. Аз уақыттан соң баканың арткы аяғын әлсіз күкірт кышкылыньң ерітіндісімен тітіркендіреді. Сонда бақа аяғын тартып алады. Рефлекс уақытын өлшеп алады. Енді көру төмпешігіне aс түзынын кішкентай түйіршігін салады. Мұндайды баканың аяғын тартып алу рефлексінің уакытя үзаратыны байқалды. Автордың түжырымы бойынша] бақа миының таламусында жұлын рефлексін тежейтін нерв орталығы болғаны. Н.Е. Введенский тежелу кұбылысы үлкен ми сыңарларында болатынын ашты. И.П. Павлов шартты рефлекстің тежелу зандылығын ашты. Демек, орталық жүйенің барлық бөлімдерінде тежелу орталығы бар. Осыған байланысты және баскада себебі тер бойынша тежелудің бірнеше түрлері болатындығы байқалған. Оның пайда болу механизміне қарай мынадай негізгі түрлері бар. Постсинапстык тежелу немесе тура тежелу. Козу импульстері әсерінен аксон талшығының ұштарынай бөлініп шыгатын гамма амин май қышқылы (ГАМК) бөлініп 126ЖМ Назарқұл Еркебұлан субсинапстык мембранада қоздырушы сынаптағыдай диполяризация емес гиперполяризация жүргізеді. Осы оң эарядты электрлік толқын тежеуші постсинапстык потенииал (ТПСП) деп белгіленеді. Пресинапстык тежелу. Атына сәйкес тежелуді тудыратын өзгерістер пресинапстық мембранада жүреді. Тежеуші аралык нейронда тежегіш медиаторлар хлор йондарының өткізгіштігін арттырады. Қоздырушы постсинапстық потенциал шамасы төмендейді, таралатын әрекет потенциалы тумайды. Бұл тежелу көбінесе Реншоу торшасының катысуымен жүреді. Ол синапстагы медиатордың шығуын тоқтатады. Пессималлы тежелу. Қоздырушы синапска түсетін импульстер шамадан артық жиілеп кетсе, постсинапстык мембранада әлсіз деполяризация жүретіндіктен пайда болады. Тітіркендіргіш әсері нейронның абсолюттік рефрактерлік кезеңіне жетсе, торшаның қозуы тежеледі. жүктеу/скачать 1.43 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|