1 Карипова М. Р


 Экономикалық жүйелердің мәні, әртүрлі жіктелу өлшемдері, түрлері және



Pdf көрінісі
бет26/159
Дата27.12.2023
өлшемі3.61 Mb.
#488150
түріОқулық
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   159
Экономикалық-теория.-Карипова

3.1. Экономикалық жүйелердің мәні, әртүрлі жіктелу өлшемдері, түрлері және 
ұйымдастыру үлгілері 
Кез келген қоғам экономиканы ұйымдастыру және оның мәселе- лерін шешу үшін 
өз қарамағында әртүрлі құрылымдарды, тетіктерді және институттарды қолдана алады. 
Осындай механизмдердің бірсыпыра жиынтықтарын экономикалық жүйелер арқылы 
қарас- тыруға болады. 
Экономикалық жүйелер – экономиканың өзара байланысқан элементтерінің 
жиынтығы. Экономикалық жүйелердің жіктелу өлшемдері бойынша әртүрлі сыныптамасы 
бар: 
1. 
Ашықтылық дәрежесі бойынша: 
Жабық экономикалық жүйе – бұл барлық іскерлік белсенділік операциялардың ел 


31 
ішінде ғана жүргізілуі орын алатын экономиканың ұйымдастырылуы. 
Ашық экономикалық жүйе – бұл экономиканың халықаралық экономикалық 
қатынастар жағдайында белсенді түрде жұмыс жасауы, бұл жерде ұлттық валютамен қатар 
шетел валютасы қолданылады. 
2. 
Меншік қатынастары бойынша: 
Дәстүрлі экономикалық жүйе – ғасырлар бойы сақталған салт-дәстүрлерге 
негізделген қатынастар. 
Бұл жүйенің сипатты белгілері: 

өнімді өндіру, бөлу және айырбастау салттарға, дәстүрлерге негізделеді; 

әлеуметтік-экономикалық артта қалушылық, ұдайы өндіріс қарқынының тым 
төмен болуы; 

техникалық прогресстің шектелуі; 

халық санының өсуінің өнеркәсіптік өндірістің өсу қарқынынан тұрақты түрде 
артып отыруы; 

сыртқы қарыздың маңызды түрде орын алуы; 

мемлекеттің және қарулы күштер құрылымының жоғары рөлі. 
Әміршіл-әкімшіл экономикалық жүйе – орталықтандырыл- ған жоспарлауға, 
өндірістің барлық факторларына мемлекеттік меншіктің орын алуына негізделген 
қатынастар. 
Сипатты белгілері: 

өндіріс құрал-жабдықтарына деген мемлекеттің меншіктің орын алуы; 

экономиканы орталықтан жоспарлау; 

өндірушілердің монополиялануы; 

ресурстардың орталықтандырылған қоры. 

ынталандырудың нарықтық жүйесінің болмауы. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   159




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет