1-курс студенттеріне арналған Семей 2013 ж
жүктеу/скачать 0.8 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ«Физикалық өлшеулер және құралдар»5В011000 «ФИЗИКА» мамандығы бойынша оқитын1-курс студенттеріне арналған Семей 2013 ж. Алғы сөз
Құрастырушы ________ 2013 ж. Қасымханова Күләш Ағыбаевна «Физика» кафедрасының аға оқытушысы
2.1 «Физика» кафедрасының отырысында № 1 хаттама 12 кыркүйек 2013 ж. Кафедра меңгерушісі _______ С.С.Маусымбаев МАҚҰЛДАНДЫ 3.1 Физика-метематика факультетінің оқу-әдістемелік бюросы отырысында № 1 хаттама 1 қыркүйек 2012 ж. ОӘБ төрайымы ________ Қ.А.Батырова 4 БЕКІТІЛДІ Университеттің оқу-әдістемелік кеңесінің отырысында құпталып және баспаға ұсынылды № 1 хаттама _18_қыркүйек 2013 ж. ОӘК төрағасы ________ Г.К.Искакова № 2 баспаның орнына енгізілген. МАЗМҰНЫ 1 Глоссарий 2 Дәріс конспектілірі 3 Пәнді оқуға арналған әдістемелік нұсқаулар 4 Лабораториялық сабақтардың нұсқаулары 5 СОӨЖ ның әдістемелік нұсқаулары 6 СӨЖ ның әдістемелік нұсқаулары 7 Білімді бақылау-өлшеу құралдары 1. Глоссарий Абсолют қара дене деп кез келген температурада өзіне түскен жарықты оның жиілігіне, поляризациясы мен таралу бағытына байланыссыз жұтатын денені айтады. Абсолют қатты дене – ешбір жағдайларда деформацияланбайтын және барлық жағдайларда екі нүктесінің (дәлірек айтса, екі бөлшегінің) ара қашықтығы өзгермейтін дене. Абсолют серпімді соққы – нәтижесінде толық механикалық энергия (потенциалдық және кинетикалық энергияның қосындысы) сақталатын соққы. Абсолют серпімсіз соққы нәтижесінде толық механикалық энергия (потенциалдық және кинетикалық энергиялардың қосындысы) сақталмайды және ол энергияның басқа түріне, мысалы жылулық энергияға ауысады. Аннигиляция деп нәтижесінде басқа бөлшектер түзілетін бөлшектер мен антибөлшектердің өзара әсерлесу процесін айтады. Бірінші текті мәңгі қозғалтқыш деп сыртттан алған энергиядан артық жұмыс жасайтын, периодты әрекет ететін қозғалтқышты айтады. Барометрлік формула деп, атмосфералық қысымның биіктікке байланысты экспоненциалды кемуін өрнектейтін формуланы айтады. Бозон деп нөлдік немесе бүтін санды спині бар бөлшекті айтады. де Бройль гипотезасының мәні мынада: бөлшектердің корпускулалық қасиеттерімен бірге толқындық қасиеттері де болады. де Бройль толқыны – классикалық физикадағы толқындармен ұқсастығы жоқ, ерекше кванттық табиғаты бар толқын. Гейзенбергтің анықталмағандық принципінің мәні мынада: микробөлшектің координаталары мен оларға сәйкес импульстерінің анықталмағандықтарының көбейтіндісі  Планк тұрақтысынан кем болмайды.
Гармоникалық тербеліс деп синустық немесе косинустық заң бойынша өтетін тербелісті айтады. Герц (Гц) – уақыт бірлігі ішіндегі бір тербеліске сәйкес тербелістер жиілігінің бірлігі. Генри – контур индуктивтілігінің бірлігі Динамика – денелердің қозғалыс заңдарын және бұл қозғалысты туғызушы немесе өзгертуші себептерді зерттейді. Дененің импульсі – сан жағынан дененің массасының жылдамдығына көбейтіндісіне тең және бағыты жылдамдықтың бағытымен бірдей векторлық шама. Дененің массасы – дененің инерттілігінің сандық өлшемі болып табылатын физикалық шама. Дененің энергетикалық жарқырауы (немесе сәуле шығарғыштығы) деп дененің бірлік бетінен барлық бағытта шығатын энергия ағынын айтады. Жылу сыйымдылық деп дененің температурасын бір кельвинге арттыру үшін оған жұмсалатын жылу мөлшеріне тең шаманы айтады. Жартылай ыдырау периоды – ядролардың алғашқы мөлшерінің жартысы ыдырайтын уақыт. Еркін жүріс жолының ұзындығы деп газ молекуласының кезектес екі соқтығысуларының арасындағы уақыт ішінде жүріп өтетін өтетін жолын айтады. Жылулық сәуле деп денелердің ішкі энергиясы есебінен шығатын электромагниттік сәулені айтады. Кванттық гармоникалық осциллятордың нольдік энергиясы деп оның толық энергиясының ең аз (ноль емес) мәнін айтады. Кварктер – қазіргі кездегі түсінік бойынша адрондарды құрайтын іргелі бөлшектер .Өзара әсерлесудің біріңғай теориясы ( «ұлы бірігу») - өзара әсерлесудің төрт типін (гравитациялық, электромагниттік, күшті және әлсіз) біріктіретін теория. Кинематика – денелердің қозғалысын осы қозғалысты туғызушы себеппен байланыстырмай зерттейді. Күш – денелердің өзара әсерлесуінің сандық өлшемі болып табылатын физикалық шама. Кюри нүктесі деп температураның одан жоғары мәнінде заттың ферромагнетиктік қасиеттері жойылып, ол парамагнетикке айналатын мәнін айтады. Қозғалыс траекториясы – қозғалған материалдық нүктенің кеңістікте уақыттың өтуіне байланысты сызатын сызығы. Магнит өрісі құйынды өріс, себебі магнит өрісі индукциясының циркуляциясы нольден өзгеше. Магнит индукциясы векторының дивергенциясы әрқашан нольге тең, себебі табиғатта магнит зарядтары жоқ. Математикалық маятник – салмақсыз. Созылмайтын жіпке ілінген және ауырлық күшінің әсерінен тербеле алатын материалдық нүкте. Механикалық жүйенің еркіндік дәрежелер саны деп жүйенің кеңістіктегі орнын анықтайтын тәуелсіз шамалардың санын айтады. Механика - механикалық қозғалыстың заңдылықтарын және бұл қозғалысты туғызушы немесе өзгертуші себептерді қарастыратын физиканың бөлімі. Материалдық нүкте – берілген есептің шарттарында өлшемдерін есепке алмауға болатын массасы бар дене. Молекулалық физика – заттың құрылысы мен қасиеттерін барлық денелер үздіксіз хаосты қозғалыстағы молекулалардан тұрады дегенге негізделген молекулалық – кинетикалық түсініктерді басшылыққа лаып қарастыратын физиканың бөлімі. Моль – молекулаларының немесе атомдарының саны  Авогадро санына ( моль ) тең зат мөлшері.
Ортаның магниттік өтімділігі ортадағы магнит өрісінің индукциясы вакуумдағымен салыстырғанда неше есе артық екендігін көрсетеді Политроптық процесс деп дененің жылу сыйымдылығы тұрақты болып қалатын процесті айтады. Планк гипотезасы электромагниттік сәуле жиілігіне пропорционал энергияның жеке үлестері (кванттары) түрінде шығады. «Ультракүлгін күйреуі» деп классикалық физиканың Кирхгоф функциясына арналған қара дененің сәуле шығарғыштығының жиілікке тәуелділігінің тәжірибелік мәліметтерін қанағаттандыратын өрнегін классикалық физика әдісімен іздеудің мүмкін еместігін айтады. Радиоактивтілік деп бір атом ядроларының екіншілеріне элементар бөлшектер шығара отырып түрленуін айтады. Ядролық реакция деп ядроны ( немесе ядроларды) түрлендіруге келтіретін атом ядросының элементар бөлшекпен өзара әсерлесу процесін айтады. Резерфорд атомының ядролық моделі атомның іс жүзінде барлық массасы шоғырланған оң зарядталған ядродан және ядроның маңайында айналатын электрондардан тұратын жүйе болып табылады. Сименс – электрлік кедергіге кері шама заттың электр өткізгіштігінің бірлігі. Сыртқы фотоэффект (немесе фотоэлектрондық эмиссия) деп қатты және сұйық денелердің электромагниттік сәуле әсерінен электрондар шығаруын айтады. Спин деп микробөлшектің классикалық физикада ұқсастығы жоқ меншікті механикалық моментін айтады. Туннельдік эффект деп бөлшектің ені шағын потенциалдық бөгеттен энергиясы осы бөгеттің биіктігінен аз болғанда өтіп кету құбылысын айтад Тербеліс деп белгілі бір қайталану дәрежесімен сипатталатын процесті айтады. Тербеліс периоды – толық бір тербеліс уақыты. Тізбектің әр текті бөлігі деп электростатикалық күштермен бірге бөгде күштер әсер ететін бөлікті айтады. Тұрақты электр тогы деп шамасы мен бағыты уақыт бойынша өзгермейтін электр тогын айтады. Толқындық функция  - микробөлшектің күйін сипаттайтын функция.
Толқын ұзындығы деп 2 -ге тең фазалар айырымымен тербелетін екі нүктенің ара қашықтығын айтады.
Физикалық процесс – жүйенің бір күйден екінші күйге өтуі. Детальдың тепе – теңдік принципінің мәні мынада: тепе-теңдіктік макрожүйедегі кез келген микропроцесс оған кері процестің жылдамдығындай жылдамдықпен өтеді. Фермион деп жарты спині бар бөлшекті айтады. Электростатика деп қозғалмайтын зарядтардың кеңістікте туғызған электр өрістерінің қасиеттерін зерттейтін физиканың бөлімін айтады. Электр өрісі деп көмегімен кеңістікте зарядтар арасындағы өзара әсерлесу жүзеге асатын материалдық ортаны айтады. Электр өрісінің кернеулігі деп өрістің берілген нүктесіндегі бірлік оң зарядқа әсер ететін күшпен анықталатын шаманы айтады. Электр өрісінің потенциалы деп өрістің берілген нүктесіндегі бірлік оң зарядтың потенциалдық энергиясымен анықталатын шаманы айтады. Электр өрістерінің суперпозиция принциптерінің мәні электр зарядтары жүйесінің қорытқы өрісінің кернеулігі әрбір жеке заряд туғызған өріс кернеуліктерінің векторлық (геометриялық) қосындысына тең болатындығымен байланысты. Электрлік диполь деп бір-бірінен белгілі бір ара қашықтықта орналасқан шамалары тең, таңбалары қарама-қарсы екі зарядтың жүйесін айтады. Электр тогы деп зарядтың қандай да бір  бет арқылы өтуін айтады.
Электромагниттік индукция құбылысы деп тұйықталған өткізгішконтурмен шектелген магнит ағыны өзгергенде осы контурда индукциялық электр тогы деп аталатын электр тогының пайда болу құбылысын айтады. Шредингер теңдеуі – микробөлшектер қозғалысының заңдарын сипаттайтын релятивистік емес кванттық механиканың негізгі теңдеуі. Электронның Бор орбиталары электронның байқалу ықтималдығы барынша үлкен болатын нүктелердің геометриялық орны болып табылады. Ядроның байланыс энергиясы деп ядроны құрайтын нуклондарға кинетикалық энергия бермей ыдырату үшін жасалатын жұмыспен анықталатын шаманы айтады. Элементар бөлшек деп қазіргі кезде белгілі материяның ең ұсақ бөлшегін айтады. жүктеу/скачать 0.8 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||