1 Ұлттық білім беру моделі менің көзқарасыммен
Ата-аналар мен балалар арасындағы жанжалды шешудің екінші конструктивті емес тәсілі
жүктеу/скачать 381.2 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 55 ТҰЛҒА САЛУ СҮЙІСПЕНШІЛІКТЕН БАСТАЛАДЫ
- 56 ӘЛЕУМЕТТІК ЖЕЛІЛЕР:ЖАҚСЫ ЖӘНЕ ЖАМАН ЖАҚТАРЫ
- 57 ҒЫЛЫМИ-ТЕХНИКАЛЫҚ ПРОГРЕСТІҢ АДАМДАРҒА ӘСЕРІ
- «техника»
- Отаны – Еуропа топырағы. Егер Батыс пен Шығыс
| Ата-аналар мен балалар арасындағы жанжалды шешудің екінші конструктивті емес тәсілі - «Тек бала ғана жеңеді»: Бұл жолмен не қақтығыстардан қорқатын («кез-келген жағдайда тыныштық») немесе үнемі «баланың игілігі үшін» өздерін құрбан етуге дайын ата-аналар жүреді, немесе екеуі де. Бұл жағдайда балалар өзімшіл болып өседі, тәртіпке үйренбеген, өзін-өзі ұйымдастыра алмайды.
Мұның бәрі отбасылық «әмбебап сәйкестік» шеңберінде онша байқалмауы мүмкін, бірақ олар үйдің есігінен шыға салысымен және қандай да бір ортақ іске араласқаннан кейін, олар үлкен қиындықтарды бастайды. Мектепте, жұмыста, кез-келген компанияда енді ешкім оларды қызықтырғысы келмейді. Мұндай отбасында ата-аналар өз баласына және олардың тағдырына деген саңырауды жинайды. Қартайған кезде мұндай «мәңгі бағынатын» ересектер көбіне жалғыз және тастанды болады. Тек содан кейін эпифания пайда болады: олар өздерін жұмсақтық пен жауапсыз берілгендік үшін кешіре алмайды. ЖАНЖАЛДАРДЫ ШЕШУДІҢ СЫНДАРЛЫ ТӘСІЛІ: «ЕКІ ЖАҚ ТА ЖЕҢЕДІ: АТА-АНА ДА, БАЛА ДА»Шешім алгоритмі бірнеше қадамдарды қамтиды: 1. Жанжалды жағдайды түсіндіру; 2. Ұсыныстар жинағы; 3. Ұсыныстарды бағалау және ең қолайлысын таңдау; 4. Шешімді егжей-тегжейлі анықтау; 5. Шешімнің орындалуы; тексеру. Бірінші қадам - \u200b\u200bжанжалды жағдайды түсіндіру: Біріншіден, ата-ана баланы тыңдайды. Оның проблемасы неде екенін нақтылайды, атап айтқанда: ол нені қалайды немесе қаламайды, не қажет немесе маңызды, не қиынға соғады және т.б. Ол мұны белсенді тыңдау стилінде жасайды, яғни міндетті түрде баланың қалауын, қажеттілігін немесе қиындықтарын білдіреді. Осыдан кейін ол «Мен хабарлама» формасын қолдана отырып, өзінің қалауы немесе проблемасы туралы айтады. Мысалы: «Білесіз бе, мен бұл бағдарламаны асыға күттім (орнына:« Мен оны күнде көретінімді білмейсіз бе?! »). Тағы бір рет, баланы тыңдаудан бастау керек екенін ескертемін. Ол сіздің проблемаңызды еститініңізге сенімді болғаннан кейін, ол сіздің мәселеңізді тыңдауға әлдеқайда дайын, сонымен бірге бірлескен шешім іздеуге қатысады. Көбінесе, ересек адам баланы белсенді түрде тыңдай бастаған кезде, сыра қайнатуының шиеленісі басылады. Екінші қадам - \u200b\u200bұсыныстарды жинау: Бұл кезең «Біз қалай бола аламыз?», «Біз не туралы ойлауымыз керек?» Немесе: «Біз қалай әрекет етуіміз керек?» Деген сұрақтардан басталады. Осыдан кейін сіз міндетті түрде күтуіңіз керек, балаға бірінші болып шешім (немесе шешімдер) ұсынуға мүмкіндік беріңіз, содан кейін ғана өз нұсқаларыңызды ұсыныңыз. Сонымен қатар, сіздің көзқарасыңыз бойынша бірде-бір ұсыныс, тіпті ең орынсыз да қабылданбайды. Алдымен ұсыныстар себетке жай енгізіледі. Егер сөйлемдер көп болса, оларды қағаз бетіне түсіруге болады. Ұсыныстар жинағы аяқталғаннан кейін олар келесі қадамға барады. Үшінші қадам - \u200b\u200bжанжалды шешу бойынша ұсыныстарды бағалау және олардың ішінен ең лайықтысын таңдау: Осы кезеңде ұсыныстарды бірлескен талқылау өтеді. Осы уақытқа дейін «тараптар» бір-бірінің мүдделерін біліп қойды, ал алдыңғы қадамдар өзара құрмет атмосферасын құруға көмектеседі. Талқылауға бірнеше тараптар қатысқан кезде, барлық қатысушыларға сәйкес келетін ең қолайлы ұсыныс деп саналады. Төртінші қадам - \u200b\u200bшешімді егжей-тегжейлі көрсету: Айталық, отбасы ұлын үлкен деп шешті және оның өздігінен тұрып, таңғы асын ішіп, мектепке баратын уақыты келді делік. Бұл ананы ерте қиындықтардан арылтады және оған жеткілікті ұйықтауға мүмкіндік береді. Алайда, бір шешім жеткіліксіз. Біз балаға будильникті қалай пайдалану керектігін, тамақ қай жерде екенін, таңғы асты қалай жылыту керектігін және т.б. үйретуіміз керек. Бесінші қадам - \u200b\u200bорындау, тексеру: мына мысалды алайық: отбасы ананың ауыртпалығын жеңілдетуге, үй жұмысын біркелкі бөлуге шешім қабылдады. Барлық кезеңдерден өтіп, нақты шешімге келдік. Қағазға жазып, қабырғаға іліп қойсаңыз жақсы болар еді (төртінші қадамды қараңыз). Үлкен ұлдың осындай міндеттері болды делік: қоқыс тастаңыз, кешке ыдыс жуыңыз, нан сатып алыңыз, ініңізді баққа апарыңыз. Егер бұрын бала мұның бәрін үнемі жасамаса, онда алғашқыда бұзылу мүмкін. Әр сәтсіздікке оны кінәламаңыз. Бірнеше күн күткен дұрыс. Ол және сіздің уақытыңыз болған кезде, ешкім ренжімейтін кезде, ыңғайлы сәтте: «Ал, қалайсың, жұмыс істеп жатыр ма?» Сәтсіздіктер туралы баланың өзі айтса жақсы. Олардың саны тым көп болуы мүмкін. Содан кейін, оның пікірінше, оның себебін анықтаған жөн. Мүмкін бірдеңе ескерілмеген шығар, әлде қандай да бір көмек қажет; немесе ол басқа, «аса жауапты» тапсырманы қалаған болар еді. Қорытындылай келе, қымбатты достар, бұл әдіс ешкімді де сәтсіздік сезімімен қалдырмайтынын атап өткен жөн ата-ана мен бала арасындағы жанжалды мүмкіндігінше тиімді шешуге мүмкіндік береді... Ол басынан бастап ынтымақтастыққа шақырады, ақыр соңында бәрі жеңеді. Мұғалім өзінің кәсіби қызметі барысында жас ұрпақты оқыту мен тәрбиелеуге байланысты өзінің тікелей міндеттерімен қатар, әріптестерімен, оқушылармен және олардың ата-аналарымен сөйлесуге міндетті. Күнделікті өзара әрекеттесу кезінде қақтығыстық жағдайларсыз мүмкін емес. Бұл шынымен қажет пе? Шиеленісті сәтті дұрыс шешкеннен кейін жақсы сындарлы нәтижелерге қол жеткізу, адамдарды жақындастыру, бір-бірін түсінуге көмектесу және білім беру аспектілерінде алға басу оңай. №55 ТҰЛҒА САЛУ СҮЙІСПЕНШІЛІКТЕН БАСТАЛАДЫ Адам баласы дүниеге келіп, ес жиып, есейіп, оң мен солын айыра бастаған соң, ең алдымен бүкіл әлемді жаратқан құдіретті күштің иесі - Алла тағаланы барынша жан-тәнімен сүйіп, осы сүйіспеншілігімен өмірден өтуі керек. Жалпы сүйіспеншілік ұғымы - бүкіл жарық дүниені сүю. Ал жарық дүниеге Алла тағала жаратқан бүкіл әлем кіреді емес пе? Егер адам баласының сүйіспеншілігі бүкіл әлемге, яғни жанды, жансыз дүниеге (тау, тал, адам, мақұлық) бірдей болса, нұр үстіне нұр. Әлем халықтары оның ұлтына, ұлысына, нәсіліне, қайбір діннің жетегінде жүрсе де, бәрі туыстай қатынаста болуы керек. Әрине, қандай қоғам болмасын, әртүрлі ұлт, ұлыстардан құралатыны белгілі. Егер осы қоғамда ұлтаралық татулық, бірлік сақталмаса, ол қоғам өміршең болмасы өзінен-өзі түсінікті. Қазақта "Мың қосшыдан, бір басшы" деген мақал бар. Бұл дегеніңіз - қайсыбір ел, мемлекет болмасын, оның бар тіршілігі бір басшыға байланысты деген сөз. Осы жұрт сүйіспеншілік, махаббат, ғашықтық дегенді бір мағына деп айта беретін болды ғой. Соны екшелеп айыру керек секілді. Жалпы, ғашықтық деген бір жақты болады емес пе? Ол жігіттің немесе қыздың біржақты сезімі. Ал, махаббат деген екі жақты сезім. Бір бірін сүйген кезде ғана махаббат пайда болады. Сүйіспеншілік тіршіліктің негізгі тірегі. Сүйіспеншілік - тіршіліктің сәні мен мәнін келтіретін нұр әрі ең басты қуат көзі. Жарық дүниеде барша кедергі кесепатты жеңетін күш те осы сүйіспеншілік. Көңілі сүйіспеншіліктің түбіндегі әрбір тасын санап алуға болатын кәусар бұлағынан мейірін қандырған жанның рухы кемелділік көгінде қырандай қалықтап, мәңгіліктің жасыл жайлауына қанат қағады. Мұндай көңілі көктем, сезімі сел боп аққан ізгі жандар мәңгілік бақыт әлеміне қатысты сезіп – білгендерін, рухани дүниесіне жиған – терген жауһарларын жер-жаһандағы барша жанмен бөлісу үшін алып – ұшып тұрады. Осы мақсатта «мың өліп, мың тіріледі». Өлсе де, тірілсе де, жүрекжарды ұраны, басты қаруы осы сүйіспеншілік сөзі болмақ. Жан дүниесі сүйіспеншіліктен жұрдай жандардың рухы тартылған судай сор тартып тұрады әрі тартылған судың түбіндегі қолтырауынға жем болады. Мұндайлар жүз жыл, мейлі ғасырдан да ұзақ өмір сүрсе де, рухани танымы бір қарыс алға жылжи алмайды. Көңілінде тырнақтай сүйіспеншілік жоқ мұндай жандар өктем өзімшілдіктің, менмендіктің тар қыспағында тұралап қалғандықтан, ешкімді шынайы сүйе алмайды. Барша ғалам шынайы сүйіспеншіліктің жарқын көрінісі десе болады. Мәселен, шуағын төккен күн көзі және судың буға, одан бұлтқа айналуы, сонан соң жауын болып топыраққа нәр шашуы – ғаламдағы сүйіспеншіліктің жарқын мысалдары. Масатыдай құлпырған сан алуан гүлдер көз жауын алатын әсемдігімен қараған жанның жанын жадыратып, көңілін шалқытады. Жапырақ бетіндегі таңғы шықтың күмістей мөлдіреген пәк бейнесінен сүйіспеншілікті қалай сезінбессің?! Иен даланы басына көтере жамырай маңыраған қозы-лақтың берекелі де бейбіт тірліктің бесігін тербеткен үнінен, құлақ құрышын қандыра сайрап, жүрекке шаттық сыйлайтын құстардың әсем әнінен сүйіспеншіліктің әуезді әуенін тыңдау қандай ғанибет! Шын сүйіспеншілік Аллаһ үшін болғандықтан, бұл сүйіспеншіліктің соңы, шегі болмайды. Адам өміріндегі ең қадірлі нәрсе табыс емес, сүйіспеншілік. Сүйіспеншілікті қарапайым сөзбен айтып жеткізе алу мүмкін емес...оны іспен ғана білдіре аласың..себебі ол сезімнің бір бөлшегі..ол адамдар арасындағы жылуды ұялатады..үлкен сезімдерге бастау береді..сүйіспеншілік жек көрушілік жоқ жерде ғана ұшқын алады... Сүйіспеншілік дегенді махаббат деген мағынада айтып тұрған болсаң, онда адамзат өркендемейді, көбеймейді, тұқымы құриды. Достық, адамзаттың бір-біріне бауырмалдығы деген мағынада айтар болсаң жер бетінің халықтары бір- бірімен қырғи қабақ болып, жақтырмай, пиғылдары өзгеріп, сан құбылар еді. Адам бойындағы барлық ізгі қасиеттер жойылар еді. №56 ӘЛЕУМЕТТІК ЖЕЛІЛЕР:ЖАҚСЫ ЖӘНЕ ЖАМАН ЖАҚТАРЫ Қазіргі уақытта әлеуметтік желі өміріміздің бір бөлшегіне айналды. Кей адамдар смартфон немесе планшет арқылы әлеуметтік желіге кіріп, кітап оқу, теледидар көру, радио тыңдаудан да көбірек уақытын жұмсайды. Бұл қызмет қызығушылықтары сәйкес келетін топтардың бірігуіне мүмкіндік береді. Бұрынғы сыныптастарын тауып алады, жаңа адамдармен достасады, солармен пікір алмаса отырып көп уақытын осы желіде өткізеді. Әлеуметтік желінің пайдалы және залалды тұстары бар. Пайдалы тұстарына келсек, ол қашықтағы басқа қаладағы, алыс елдегі адамдармен, таныстарыңызбен жедел тілдесуге оңтайлы құрал. Өзара пікір ғана алмасып қоймай, өміріндегі жаңалықтарымен, суреттерімен бөліседі. Интернеттегі қызықты жаңалық, сайттар, кітаптар, кинолардың сілтемелерін ұсынады. Әлеуметтік желі арқылы танысып, отау құрып жатқандар аз емес, осы құралды пайдаланып жұмыс іздеу, табу да жеңілдеді... Енді залалды деген тұстарына тоқтала кетсек. Кей адамдардар виртуалды өмірдегі таныстыққа беріліп кеткендігі соншалықты, отбасы мүшелерімен, әріптестерімен, достарымен аз тілдесіп, оларды тіпті байқамай қалуы мүмкін. Осыған қатысты жағдайды мына әзіл дөп береді. «Бүгін жарық өшіп қалды, отбасымызбен бірге отырып әңгімелестік, туыстарым жақсы кісілер екен», депті біреу... Кейбір жастардың көп уақыты желіде өткен соң, жұмысы, оқуы кейінге қалып ақсай бастайды. Осыдан бас тартып, уақытын үнемдей алу, тәуелділіктен арылу желі пайдаланушысына оңайға соқпайды. Бұл да адамның өзін өзін ұстауына, жеке тәрбиесіне, тәртібіне байланысты. Желіні пайдаланушылар да біркелкі емес. Олардың арасында негатив таратушы, өмірден түңілгендер аз кездеспейді. Сондықтан әлеуметтік желіні өлшемді пайдаланып, осы құрал ұсынатын пайдалы жақтарын өз қажетімізге жаратуға бейім болу керек дейді, тәжірибелі пайдаланушылар. Достардың бөліскен пайдалы кеңестер, жазбалар, сілтемелерін егер өзіңіз уақыт жұмсап іздесеңіз қаншама күннің сарп болатынын есептеп шығу қиын емес. Айталық, досыңыз сілтемесін бөліскен қызықты кітаптың, киноның дүниеде бар-жоқтығынан бейхабар болғандығыңызды еске алсаңыз да жеткілікті. Бұл - әлеуметтік желінің жақсы тұстарының бірі. Оның білімді-білікті жетілдіруге, оқуға бағыттау - біздің міндетіміз. Әлеуметтік желі - коммуникация құралы. Алайда бізге неге етене жақын болып шықты? Несімен баурап алды? Сөйтсек оның астарында да терең психологиялық реңк бар болып шықты. Мысалы, осы мәселені зерттеуші ресейлік ғалым Александр Прохоровтың зерттеуіне қарасақ, түрлі әлеуметтік желіні қолдануды америкалық психолог Маслоудың сұраныс пирамидасы арқылы қарастыруға болады. Олардың қатарында, адамның пікір айтуы, өзін танытуы, өзгелерге сыйлата білуі, өзіне сенімді болуы, достардың болуы, туыстық қатынас, сыйластық, қауіпсіздік тағысын тағы деп жалғастыра беруге болады. Яғни, әлеуметтік желі тек қатынас құралы ғана емес, адамның өзіндік келбетін қалыптастыру, өзін өзгелерге таныту және жұртпен білетінін бөлісу алаңы. Сонысымен де құнды. Ендеше оны жақсы тұстарын қажетіне жарату әркімнің өз еркіндегі дүние екендігін көреміз. №57 ҒЫЛЫМИ-ТЕХНИКАЛЫҚ ПРОГРЕСТІҢ АДАМДАРҒА ӘСЕРІ Қазіргі таңда қоғам өмірін ғылым мен техникасыз көзге елестету мүмкін емес. Ғылым-бұл қоғам, табиғат және ойлау қабілеті туралы жаңа білімді алу үшін бағытталған зерттеу әрекетінің сферасын айтады. Ерекше адамзат тобының арнайы және физикалық сабақ түрінің әрекеті, сонымен қатар дұрыс еңбек ізінен және еңбектің қоғамдық бөлімдерінен ғылым туады. Ірі көлік өндірісінің шығуы, ғылымда өндірістің өзіне беделді факторларының жағдайын құрайды. Ғылым философиясы ғылыми білімнің сипаттамасын, табиғатын, жағдайын ашуды міндет етіп қояды. Ғылым философиясының пәні болып ғылыми білімді қалыптастырушы ерекше қызмет ретіндегі ғылыми танымның жалпы заңдылықтары мен бағдарлары табылады. Ал ғылыммен тығыз байланысты екінші «техника» ұғымын қарастыруға болады. Гректің «техне» деген сөзі алғашқыда «өнер», «шеберлік» деген мағынада қолданылды. Бүгінгі таңда «техника» деп барлық қоғамның салаларында қолданылатын неше түрлі құралдарды айтамыз. Ф.Энгельсті еске алсақ, адамның өзі-ақ еңбек құралдарын жасау арқылы жануарлардан бөлініп, саналы пендеге айналған жақ па? Егер жануар айнала қоршаған ортаға өз дене мүшелерін жетілдіру арқылы бейімделсе, адам, керісінше, өз дене мүшелерінің жалғасы ретінде неше түрлі жасанды заттарды жасайды да, оларды табиғат пен өзінің екі ортасында орналастырып қоршаған ортаны өзгертеді. Егерде жануардың дене мүшелері белгілі бір оның өміріне керек қызметті істеуге мыңдаған жылдар бойы бейімделіп, өзінің мәресіне жетсе, адамдікі жетілген болмасада, өзінің жан-жақтылығымен көрінеді. Мыңдаған жылдар бойы ғылым ұрықтары философияның ішінде пайда болып дамыды. Математиканың (геометрия) негіздері жер өлшеу, су каналдарын өткізу т.с.с., астрономия көшіп-қонудағы аспанға қарап бағыт алудан, Орта ғасырлардағы алхимия байлықты өсіру (қорғасынды алтынға айналдыру) іс-әрекетінен пайда болды. Дегенмен де бүгінгі ғылым өз түп-тамырларымен Жаңа дәуірге, яғни капитализмнің тарихқа келуімен байланысты дүниеге келеді. Оның Отаны – Еуропа топырағы. Егер Батыс пен Шығыс елдерінің даму қарқыны мыңдаған жылдар бойы біркелкі болса, ХVI ғасырдан бастап Еуропа ғылыми зерттеулерді дамыту барысында тез қарқынмен алға өрлей бастайды. Шығыс елдері ғылыми-техникалық салада артта қалады. Бүгінгі таңда күнбе-күнгі өмірде «технология» деген ұғымды да көп пайдаланып жүрміз. Қарапайым сананың деңгейінде «техника» мен «технология» ұғымдары бір мағынада қолданылады. Алайда бұл ұғымдардың бір-бірінен айырмашылығы бар екенін байқаймыз. Егер техникаға неше түрлі заттардан жасалған құралдарды жатқызсақ, технологияға белгілі бір жасанды затты, я болмаса құбылысты жасау жолындағы әдістерді, олардың бірінің соңынан бірі келетін тәртібін айтамыз. Олай болса, алғашқы «шеберлік» деген мағынаға тағы да қайтып келдік. Жоғарғы дәрежедегі технологияның негізінде жасалып шығарылған заттың сапасы биік болады. Бүгінгі таңда дамыған елдерде көп өндіріс ошақтарында автоматтандырылған цехтар жиі кездеседі. Мысалы, автомобильдерді шығаратын зауыттарда, машина қорабын жасау, оны бояу, т.с.с. жұмыс түрлері автоматтар мен роботтарға берілген. Солай келе компьютерлік техника дамып, көп жағдайда бүгінгі таңда олар ақпаратты таңдап алу, оларды бір жүйеге келтіру, түр-түрге бөлу, т.с.с істермен айналысып, өндірістегі шешімдерге келуге, оларды іске асыруға көмектеседі. Сонымен тарихи адамның негізгі еңбек функциялары бірте-бірте машиналарға беріліп, олар қоғам өмірінде елеулі рөлге ие болды. Соңғы жылдардағы ғылым мен техниканың дамуы «үлкен жарылысты» еске түсіреді. Бүгінгі таңдағы өндірістегі автоматикалық зауыттар, бүкіл дүние жүзін қамтыған интернет жүйесі, теледидар, үялы телефондар, 2,5 дыбыс жылдамдығына жеткен ұшақтар (Конкорд), Ғарышта орналасқан станциялар мен жер серіктері т.с.с. қазіргі ғылым жетістіктеріне негізделген. Осы жетістіктерге таңырқап, сүйсіне қараған ойшылдар болашақта адамзаттың барлық қайшылықтары ғылымның даму негізінде шешіледі деген көзқарас ұстады. Мұны біз сциентистік (scientia — лат. сөзі, ғылым), я болмаса техно — оптимистік көзқарас дейміз. жүктеу/скачать 381.2 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|