№ 3 практикалық сабақ Тақырыбы: Биосфераның құрылымы, оның құрамы және онда өтетін процестер

№ 3 практикалық сабақ Тақырыбы: Биосфераның құрылымы, оның құрамы және онда өтетін процестер.

Тарауды алдын-ала оқулықтан, дәріс жазбалары, әдістемелік нұсқаулардан оқып, біліп алыңыздар. Білімді бақылау негізгі терминдер мен анықтамаларды ауызша сұрау арқылы жүзеге асырылады: биофильді элементтер, биосфера, тірі зат, аэробиосфера, тропобиосфера, альтобиосфера, гидробиосфера, маринобиосфера, аквабиосфера, геобиосфера, литобиожүйе.

1. Биосфераның құрылымы мен шекаралары.

2. Жердің геосфералық қабықтары.

3. Биосфераның тірі заттары.

4. Биосфераның эволюциясы.

 

Әдебиеттер:

1. Чибисова Н.В., Долгань Е.К. Экологическая химия: Учебное пособие / Калинингр. ун-т. - Калининград, 1998. - 113 с.

Дәріс 4 Тақырыбы "Биосферада химиялық элементтер"

1. 
   Экожүйе - биосфераның құрам бөлігі ретінде жеке организмге қажетті материалдық ресурстардың көзі болып табылатын химиялық мекен ортасы. Биосфераның химиялық құрамының сәйкестігі барлық организмдердің тіршіліктеріне әсер етеді. Экожүйе және биосфера деңгейінде үзіліссіз физико-химиялық процестер - биогеохимиялық айналымдар өтеді.
   

Айналымдардың 2 негізгі түрі:

1. 
   Үлкен геологиялық айналым,
   
2. 
   Кіші биологиялық айналым (тіршілік қатысында жүреді).
   

1. 
   Тау жыныстарының бұзылуы, үгілуі;
   
2. 
   Үгілу өнімдерін суда еріген зататрға айналдыру;
   
3. 
   Ағынды сулармен Әлемдік мұхитқа түсуі;
   
4. 
   Теңіздік тұнбалардың түзілуі;
   
5. 
   Баяу ірі геотектоникалық өзгерістер; құрлықтар мен теңіз түбінің өзгеруі;
   
6. 
   Мұхиттар мен теңіздер астында заттардың жинақталуы, құрлыққа заттардың қайтып келуі.
   

1. 
   Топырақтан заттар өсімдік ағзасында жинақталады;
   
2. 
   Осы заттардан өсімдік ұлпалары мен мүшелері қалыптасады;
   
3. 
   Организм консументтерге көшеді (сүт қоректілер, жыртқыштар);
   
4. 
   Заттардың ыдырау өнімдері организмдердің өлімінен кейін топырақ микрофлорасы мен мезофаунасымен топыраққа қайтып келеді.
   

Негізгі биогеохимиялық айналымдарға: көміртегі, сутегі, азот, фосфор, күкірт, биогендік катиондар жатады.

1. 
   Химиялық элемент трансформациясына адам әсері локалды және биосфералы деңгейде көрсетіледі. Жай организм мен адам әсері ерекшеліктері:
   

1. 
   Масштаб;
   
2. 
   Тасымалдау.
   

1. 
   Заттың шығу тегін анықтау;
   
2. 
   Табиғи ортадан шығару;
   
3. 
   Өндеу;
   
4. 
   Қолдану;
   
5. 
   Ортаға қайтару.