I. Түр аралық әрекеттесуге қатысушы заттар (аллелохимическялық)

А. Алломондар (продуцентке пайдалы):

1. қорқытатын заттар.

2. Қашып кетуді көрсетпейтін заттар.

3. Супрессорлар (антибиотиктер).

4.Улар.

6. Улануға қарсы.

7. Шақыру заттар.

Б. Кайромондар (реципиентке пайдалы):

1. Тамаққа қызықтырушы.

2. Адаптацияны күшейтетін.

3. Қауіптілік және ұыттылық туралы ескертетін.

4. Стимуляторлар (өсу факторлары).

В. Депрессорлар: зиянды заттар.

II.Т ішілік әрекеттесуге қатысушы заттар:

А. Аутотоксиндер (продуцентке зиянды қалдықтар).

Б. Адаптация аутоингибиторлары: популяция саның тұрақтандырады.

В. Феромондар:

1. Жыныс

2. Қоғам

4. Тіркеуші.

 

Негізгі түсініктер: қоршаған орта, экологиялық факторлар, абиотикалық және биотикалық экологиялық факторлар, біріншілік периодтық, екіншілік периодтық және периодтық емес экологиялық факторлар, лимитті фактор, оптимум заңы, факторлардың өзара әрекеттесуі, химиялық  экореттеушілер.

 

Өзіндік бақылау сұрақтары:

1. ағзаларға әсер етуші өлі орта факторлары?

а) абиотикалық; б) биотикалық; в) антропогендік; г) зоогендік; д) орографиялық.

2. Биотикалық факторға жатады?

а) антропогендік; б) эдафиялық; в) орографиялық; г) комменсализм; д) ауа райы.

3. Морфологиялық және анатомиялық өзгерістерді шақырушы …

а) шектеуші; б) модификациялық; в) сигнал;

г) қоздырушы; д) индикатор.

4. Мекен ортаға бейімделуден ағза құрылысының өзгеруі …

а) морфологиялық адаптациялар; б) физиологиялық адаптациялар;

в) этологиялық адаптациялар; г) анатомиялық адаптациялар; д) дұрыс жауап жоқ.

5. Экологиялық толеранттылық – бұл …

а) жойылу зонасы; б) оптимум; в) субоптималды зона; г) жоғары және төменгі шыдамдылықтың зонасы; д) дұрыс жауап жоқ.

6. Кең валенттік зонасы бар ағзалар …

а) стенобионтты; б) эврибионтты; в) созылмалы; г) тұрақты; д) эвритермді.

7. Экологиялық фактордың кіші мөлшеріне төзімді:

а) ксеро-; б) мезо-; в) стено-; г) эври-; д) гидро-.

8. Түрдің шыдамдылығынан тыс экологиялық фактордың  мөлшері …

а) лимитті; б) негізгі; в) фондық; г) виталды; д) оптималды