1-тақырып. Кіріспе. Адам организмінің өсуі мен дамуының негізгі заңдылықтары
-тақырып. Жоғары жүйке әрекеті, жүйке
жүктеу/скачать 0.71 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- «Ми рефлекстері»
- Рефлекс және оның түрлері.
| 4-тақырып. Жоғары жүйке әрекеті, жүйке
жүйесінің гигиенасы Ми сыңарлары мен оның қыртысының қызметі Рефлекс және оның түрлері Шартты және шартсыз рефлекстер Ми қыртысының талдау және талқылау қызметтері Жоғары жүйке әрекетінің топтары 1-ші және 2-ші сигнал жүйелері мен олардың дамуы Жоғары жүйке әрекетінің топтарының балаларда қалыптасуы Эмоция және оның себептері Ұйқы, оның физиологиялық негіздері мен жас ерекшеліктері Ес. Бала есінің дамуы Жоғары жүйке әрекетіне ми сыңарлары мен оның қыртысының қызметі жатады. Жоғары дәрежедегі қызметтер: ес, сана, ойлау, көңіл-күй, ұйқы, түс көру, гипноз Адамның мінез-құлқы мен мидың арасындағы байланысты ең алғаш Платон, Гиппократ секілді алдыңғы қатарлы ғалымдар болжап айтқан болатын. Ал, психикалық әрекеттердің рефлекторлы табиғатына орыстың ғалымы физиолог И.М.Сеченов «Ми рефлекстері» (1863 ж.) деген еңбегінде ғылыми түрде түсінік берген. Осы еңбегінде ол психикалық әрекеттердің рефлекторлы табиғатын алғаш рет дәлелдеген.Еш әрекет өзінен өзі пайда болмайды , тітіркендіргіштердің әсерінен туады.Қобалжу сезім адамның ойы белгілі бір жауапты тудырады, мұның барлығы бұлшық еттердің қызметімен аяқталады. И.М.Сеченовтың бұл ілімін экспериментальды түрде дәлелдеген және дамытқан орыс ғалымы И.П.Павлов. Ол жоғары жүйке әрекетін шартты рефлекстер тудыру арқылы зерттеп, адам мен жануарлардың психологиясының заңдылықтарын алғаш рет түсіндірген. Рефлекс және оның түрлері. Жүйке жүйесінің негізгі қызметі –рефлекс. Рефлекс деп сыртқы ортаның тітіркендіргіштерінің әсеріне жүйке жүйесінің қатысуымен берген жауабын айтады. Рефлекс пайда болуына қажетті уақытты рефлекс уақыты немесе рефлекстің латентті кезеңі деп атайды. Барлық рефлекстер тітіркендіргіш әсер еткенде пайда болады. Рефлекс аймағында сезгіш рецепторлар болады. Рефлекс болмысына байланысты рефлекстер қорғаныс, тамақтану, зәр шығару, жыныс, тыныс, жүрек қан тамырлары рефлекстері болып бөлінеді. Рефлекс кезінде қозудың жүретін жолын рефлекторлық доға деп атайды. Қатысатын нейрондардың санына қарай рефлекторлық доға қос нейронды, үш нейронды,көп нейронды болып бөлінеді. Рефлекторлық доға бірнеше бөлімдерден тұрады: 1. Сезгіш бөлім. Мұнда орналасқан сезгіш рецепторлар тітіркендіргіштің әсерін қабылдауынан қозу туады. 2. Афференттік жол рецепторларда пайда болған қозуды орталық жүйке жүйесіне тасиды. 3. Жүйке орталығы. Орталық жүйке жүйесінде орналасқан, белгілі бір қызмет атқаруға бейімделген нейрондар тобы орталыққа келген қозуды талдап орталық жүйке жүйесінің жауабын тудырады. 4. Эфференттік жол орталық жүйке жүйесінде пайда болған жауап қозуды эффекторға (жұмысшы мүшеге) әкеледі. 5. Эффектор орталықтан келген қозуға байланысты қызмет атқарады. 6. Эффектордың рецепторлық құрылымы. Жұмысшы мүше қызмет атқарғанда ол мүшенің биохимиялық және электрлік өзгерістері пайда болады. Осы өзгерістерді мүшеде орналасқан рецепторлар қабылдап, мүшенің жағдайына байланысты оларда қозу пайда болады. 7. Эффектордың эфференттік жолы. Эффектордың рецепторында пайда болған қозуды сол мүшенің афференттік жүйке талшығы қайтадан орталық жүйке жүйесіне апарады. Мұндағы жүйке орталығы келген қозуды талдап, жұмысшы мүшенің қызметін тоқтатып немесе қажеттігіне қарай жалғастыратын жауап қозу пайда болады. Рефлекс пайда болу үшін рефлекторлық доғаның барлық бөлімдері қызмет атқаруы тиіс,егер бөлімдерінің біреуі бұзылса рефлекс пайда болмайды. Рефлекторлық доғаның қозу жүретін жолдарын екіге бөледі: тура және кері байланыс жолы деп. Рефлекторлық доғадағы сезім мүшесінде пайда болған қозу орталыққа барып, одан жауап келген жол тура байланыс жолы деп аталады. Ал жұмысшы мүшенің сезгіш рецепторында пайда болған қозудың қайтадан орталыққа барған жолын кері байланыс жолы деп атайды. Рефлекторлық доғада бір нейроннан екінші нейронға қозу синапс арқылы ауысады.Орталық ЖЖ синапстар өте көп.ОЖЖ қозу бір бағытта ғана жүреді, пресинапстық бөлімнен постсинапстық бөлімге қарай. жүктеу/скачать 0.71 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|