1.3. Намудњои аудит
Дар амалия барои тафтиши фаъолияти молиявии корхонањо ду намуди аудит истифода бурда мешавад:
Аудити берунї. Ин намуди санљиш аз тарафи аудиторон ва ширкатњои аудитории мустаќил дар асоси шартнома бо маќсади бањодињии объективонаи њолати молиявии корхона гузаронида мешавад.
Аудити дохилї. Ин намуди санљиш бошад, аз тарафи идораи махсуси назорати дохила, ки бевосита ба роњбари корхона итоат мекунанд, гузаронида мешавад ва маќсади он тафтиши њамарўзаи муайянкунанда ва дуруст фаъолият кардани субекти хољагидорї мебошад.
Дар навбати худ аудити беруна ба 2 ќисм људо мешавад:
Аудити њатмї, ки санљиши њарсолаи бањисобгирии муњосибї ва њисоботи молиявии шахсони њуќуќиро дар бар мегирад, ки ин намуди санљиш аз тарафи ташкилотњои аудиторї гузаронида мешавад.
Аудити ташаббусї (ихтиёрї), ки дар асоси ќарори роњбарияти корхона ё талаби муассисае гузаронида мешавад.
Мувофиќи давраи гузаронидан аудит ба ду ќисм људо мешавад:
Аудити ибтидої (аввала), яъне аудитор ё ширкати аудиторї аввалин маротиба корхонаро тафтиш менамояд.
Аудити такрорї, яъне тафтиши аудиторї маротибаи дигар аз тарафи аудиторон гузаронида мешавад.
Дар мамлакатњои хориља се намуди аудит мављуд аст:
Аудити молиявї – тафтиши аудитории њисоботи молиявї.
Адити ќисмї – тафтиши аудитории яке аз ќисмњои фаъолияти корхона.
Аудити мувофиќат ба талабот – тафтиши фаъолияти корхона бо маќсади муайян намудани амалиётњои гузаронидашуда бо ќонунњо, меъёрњо ва ќоидањо.
Таснифи умумии фаъолияти аудиторї
Шаклњои аудит
|
Хизматњои ба аудит дахлдошта
|
Берунї
|
Машваратњо оиди бањисобгирии муњосибї, андозситонї ва тартиб додани њисоботи муњосибї
|
Дохилї
|
Бурдани њисоботи муњосибї
|
Њатмї
|
Барќарор кардани њисоботи муњосибї
|
Ихтиёрї (ташаббусї)
|
Дигаркунии низоми бањисобгирии муњосибї
|
Инфиродї
|
Гузарондани тањлили иќтисодї -молиявї
|
Мутобиќи супориши маќомоти давлатї
|
Автоматикунонидани њисоботи муњосибї
|
|
Омўзондани њисобгирї ва њисоботи муњосибї
|
|
Чоп кардани дастури методї барои хизматњои муњосибї, оид ба андоз ва андозгузорї, тањлил ва аудит
|
Фаъолияти аудиторї намудњои санљиши њатмї ва ташаббусиро дар бар мегирад.
Аудити њатмии њарсола асосан дар бонкњо, ташкилотњои молиявии ѓайрибонкї, ки шаклњои алоњидаи муомилоти бонкиро анљом медињанд ва ташкилотњое, ки ба хариду фурўши коѓазњои ќиматнок машѓуланд, љамъиятњои сањњомии кушода, ташкилотњои суѓуртавї, фондњои љамъиятї, субъектњои монополияи табиї, биржањои молї ва фондї, фондњои сармоягузорї ва корхонањои воњиди давлатии дорои њуќуќи пешбурди хољагї ва ѓайрањо гузаронида мешавад.
Аудити ташаббусї бо ташаббуси субъектони санљидашаванда бо назардошти вазифа, муњлат ва њаљми санљиши мушаххас гузаронида мешавад, ки дар шартномаи байни шахсони санљидашаванда ва аудитори инфиродї ё ташкилоти аудиторї пешбинї карда шудааст.
Санљиши аудитории шахсони санљидашавандае, ки дар њуљљатњои муњосибии (молиявии) онњо маълумоти дорои сирри давлатї мављуд аст, мувофиќи ќонунгузории Љумњурии Тољикистон гузаронида мешавад.
Достарыңызбен бөлісу: |