«бар»дегенде үш дыбысты екі таңбамен
«бер» дегенде үш дыбысты екі таңбамен
«бор || бұр» дегенде үш дыбысты «БОР | БҰР» үш таңбамен
«бөр || бүр» дегенде үш дыбысты «БӨР | БҮР» үш таңбамен
«быр» дегенде үш дыбысты «БЫР» үш таңбамен
«бір» дегенде үш дыбысты «БІР» үш таңбамен
ықшамдай жазған. Демек «бар, бер, бұр, бор, бөр, бүр, быр, бір» дегенді көне түрік тілінің тілдік ішкі заңдылығына байланысты ажыратып белгілеген. Бұл көне түрік бітіктің аса ықшам «қысқа да нұсқа» болмысы.
Қатаң
Q
x
k
Таңба таңда
Жіңішке
K
q
X
Қ дыбысын белгілейтін үш таңба қатаң айтылатын сөздерде жазылады.
К дыбысын белгілейтін үш таңба жіңішке айтылатын сөздерде жазылады.
Жалғыз дауыссыздар:
Жеке
m
z
C
y
Y
c
p
F
F
Оқылуы Жеке F таңба қазақ тілінде ң /ың/ немесе /ің/ дыбысына сәйкес. Алайда бұл дыбыс көне түрік тілінде таңдай арқылы өте ұяң айтылған. Басқаша айқанда Басқаша айтқанда «ань» дегендегі «нь» -ге өте ұқсас дыбысталған.
Мысалы, GF анық.
Ажырату Басқа таңбалардан сырт пішіміне орай ажыратылады.
Орны Таңба сөздің басында, ортасында, соңында кездеседі. Сөздің басы мен соңында кездесетін кездері көбірек.
Транскрипция Транскрипцияда латынша ñ әріпімен белгіленеді.
Мысалы, GF [añïγ] анық.
Қос дауыссыз
W
w
V
O
Таңба таңда
Жеке таңбамен жазылатын қос дауыссыз дыбыстар Түрік бітікте «нч, нш, лт, лд, нт, нд, бс» деген қос дауыссыздар қосақтары бар. Олар жеке сөз немесе белгілі бір сөзде бірінің соңынан бірі дауысты дыбыссыз айтылып, жиі қайталанып тұратын дауыссыздар. Оларды жазуда қысқартып таңбалаған.
