1916 жылғЫ Ұлт-азаттық КӨтеріліс 1914-1918 жж


«Қазақ» газетінде  Ә. Бөкейхан «Тағы соғыс»



Pdf көрінісі
бет2/3
Дата21.12.2023
өлшемі0.88 Mb.
#487175
1   2   3
2 1916 ж котерилис

«Қазақ» газетінде 
Ә. Бөкейхан «Тағы соғыс»
мақаласында: «Бұл соғыстан жалпы жұртқа пайда 
жоқ. Нарлар алысар, ал шаруасын бұзып, қанын төгетін сорлы халық болар. Жиырмасыншы 
ғасырда Еуропа патшалықтарының қылған ісі кімнің алдында ақталмақ?»
Тұрар Рысқұлов:
 «1899 жылдан кейін қазақтар мен қоныс аударушылар арасындағы 
жанжалдар даладағы өмірдің сипатына айналды». 
А.Байтұрсынұлы:
 «Қазақ халқының өмір сүруінің өзі проблемаға айналды». 
М.Дулатұлы:
 «Жұрт сеңдей соғылды, түнде ұйқыдан, күндіз күлкіден айырылды». 
 
Ұлттық-либералдар пікірі: «Қазақ халқы әлем тарихының құрамдас бөлігі, сондықтан 
халқымыздың Бірінші дүниежүзілік соғысқа қатысуы заңды». 
 


Революцияшыл-радикалдар Ұлттық-либералдық 
(Ә.Жангелдин, С.Меңдешев, Т.Бокин, С.Сейфуллин) (Ә.Бөкейхан, А.Байтұрсынұлы, М.Дулатұлы) 
Қара жұмысқа бармай, көтеріліске шақырды 
«Қарсыласпаңыздар! Қан төкпеңіздер!» 
ұрандады 
 
Көтерілістің барысы: 
Көтеріліс бірінші кезекте мемлекеттік басқару жүйесін (хан билігін) қайта қалпына келтіруден 
басталды: 

Шерубай-Нұра болысында – Нұрлан Қияшев 

Қарашақ болысында – Оспан Шонов 

Верный уезінің Жайымтал болысында – Б.Әшекеев 

Торғай уезінде – Ә.Жанбосынов хан болып сайланды. 
 
Жетісу ошағы 
Хронология: 1916 ж. шілде-қыркүйек 
Жетекшілері: 
Б.Әшекеев, Т.Бокин
 (Верный), 
Ұ.Саурықов, Ж.Мәмбетов
 (Қарқара), 
Т.Рысқұлов
(Мерке). 
Қозғаушы күші: халық бұқарасы. 
Ерекшелігі: қазақ, ұйғыр, дүнген, қырғыз халқы бірігіп, қатысты 
(интернационалды көтеріліс).
Барысы: 

Көтеріліс 1916 ж. шілдеде басталды.

Көтерілісшілердің саны 5000 адамға жетті.

12 тамызда Жетісу облысының әскери губернаторы Фольбаум жазалаушы әскерді көтерілісті 
басуға жұмылдырады. 

Көтерілісті басқарған 12 адам қатаң түрде жазаланды. 



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет