1Тақырып. Философияның пайда болуы және дамуы Философияның пәні мен категориялары Философияның негізгі бағыттары: материализм және идеализм Дұнетанымның негізгі тұрлері Философияның пәні мен категориялары
жүктеу/скачать 0.5 Mb.
|
| ӨМІР ФИЛОСОФИЯСЫ — бурж. фішософиядағы субъективі^ идеалистік бағыт. Алғаш рет І9 ғ. соңғы меп 20 ғ. басында нияда (Ницше, Дильтей, Зиммель) және Францияда (Бергсон негізін қалады. Ө. ф-ның шығуына себеп болған жағдай — биология, психология және басқа ғыльмдардын; қарқынды дамуы соған байланысты дүниенің мех. көрінісі туралы көзқарастың әлсіреуі. Ө. ф. мех. материалпзмнің кемшіліктерін идеалпстік ' тұрғыдан жеңуге әрекет жасады. Бірақ, Ө. ф-ның пайда болуы кездегі философияның дағдарысқа ұшырап, ғылымнан бас тартып, иррационализмге және нигилизмге ойысқанын көрсетеді. Ө. ф. коғамдық тарихи процестердің ерекшеліктерін теріс көрсетіп идеалистік философияға айналған. Қоғамның дағдарысы осы Ө. ф-ның өмірлік құбылыстар, стихйялар, ақылдан тыс иррационалдық нәрсе деген қорытындылары арқылы көрінді. Бұд философияның басты принципі — материя мен санаға қарағанда белсенді, көп түрлі, және мәңгі қозғалыста болатын дүниенің абсолюттік, шексіз бас-тамасы ретінде саналатын өмір ұғымы. Өмірді сезім мүшелері, немесе ақыл-ой арқылы ұғыну мүмкіи емес, оны тек қана іштей (интуациялы) сезу керек, бастап отыру қажет. 20—30 ж. Ө. ф. идеяларын әрі қарай дамытқан Шпенглер, Э. Шпепгер, Л. Клагес, Боймлер сынды бурж. құрылысты қолдайтын философтар болды. 0сы ф-ның кейбір идеялары экзистенциализмнің шығуына әсерін тигізді.
ӨЛІМ — организм тіршілігінің болмай қоймайтын тежелуі, жанды тіршілік иесінің өмір сүруінің қашып құтылмайтын табиғи ақыры.Диалект. материализм тұрғысынан Ө. — өмірдің қажетті және елеулі сәті. Адам үшін Ө. табиғи феномен ретінде ғана келмейді,сонымен қатар қоғамдық қатынастардың күрделі контекстіне енетін әлеум. және адамгершілік құбылыс ретінде де келеді. Адамзат қоғамы дамуының ерте кезеңінің өзінде-ақ өлген адаммен пеістеудің формасын да,, өлген адамның денесін жерлеу әдісін дәреттеп отыратын әлеум. нормалар қалыптасқан. Сонымен бірге Ө-нің мағынасын, өлілер мен тірілердің байланысын мифологиялық формада ұғыну жасалған. Адам тіршілігінің мейлінше пылама мәселелерін рационалды түрде (мифологиялың түрінде қарама-қарсы) ой елегінен өткізудің формасы ретінде философияның дамуы Ө. түсінігіне тереңірек үңілуге мүмкіндік берді. Бір ғажабы, жанның, о дүниелік және басқаларының туралы кейде қарама-қарсы келіп жататын пікірлер бір ғана сәтке — адамды Ө. фактісіне парасатты түрде көндіру үшін падаланылады. Христиан дінінде о дүииелік өмірге ену (тірі."" адамды Ө. үрейінен белгілі бір дәрежеде құтқарып, оның тірі кезінде жасаған күнәлары үшін жаза тартудан қорқуды о Стоик — философтардың тетеп (е төгі (лат.-—өлімді жад шығарма) деген ұранын қазіргі дүниеде де ықпалы кемімей христиан этикасын көнбістік пен шыдамдылыққа шақыру ретінде пайдаланды. Ө. мәселесін объективтік түсінудің негізі адамныц индивид және тұлға ретіндегі әлеум. мәні, оның кр%ен және жалпы адамзатпен байланысы туралы түсінік жатыр. дпамяың тіршілік етуіндегі және индивидуалдық жағындағы қарама-қарсылықтардың бірлігі мен күресін диалект. тұрғыдан түсінү ерекше маңызды. Ө. алдындағы шарасыздық,- түңілушілік {сонымен бірге адамның жауапсыздығы) идеяларын шынайы гуманистік диалект. дүниетаным негізінде ғана толық жоюға болады, бұл дүниетаным Ө-нің тылсым түсінігін де, оған рухани баға беруді де қамтиды. Дереккөздер ↑ Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Философия/жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын – Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ, 2006. ISBN 9965-808-82-1 ↑ Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Әлеуметтану және саясаттану бойынша / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын - Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2006. - 569 б. ISBN 9965-808-89-9 жүктеу/скачать 0.5 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|