2-билет Абайдың бірінші қара сөзі
-билет 1.Абайдың аудармалары
жүктеу/скачать 92.62 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 2.А. Кемелбаева «Шашты» әңгімесінің композициясы
- 3.Ш. Мұртаза «Бесеудің хаты» драмасы. Көркем шығарманың мазмұны мен пішіні
| 6-билет
1.Абайдың аудармалары Абай орыс әдебиетін 1882 жылдан бастап аударған. Ең бірінші аудармасы - орыстың атақты ақыны Лермонтовтың «Бородино» атты патриоттық өлеңінен үзінді. Ең соңғысы - Лермонтовтың «Вадим» атты ұзақ әңгімесінің желісін, оқиғасын алып, өзінше қысқартып жазған поэма. Абай аудармаларын зерттеушілер қазір орыс әдебиетінен оның елуден аса аударған өлеңдері барлығын айқындап отыр. Олардың ішінде лирикасы да, баснясы (мысал өлеңдер) да, ұзақ өлеңдері де, сатиралық лирикалары да бар. (Солардың ішінде «Қарға мен түлкі» атты басня екі түрлі вариантта аударылған). Бір тілден екінші тілге аударғанда, сөз орнының ауысуы, бір сөздің орнына басқа синонимдер алу - аударманың жалпы заңы. Оның бұдан басқа да бірнеше аудармалары - «Жалғыз жалау жалтылдап», «Қонады бір күн жас бұлт», т.б. дәлме-дәл аудармалар. Абайдың дәл аудармаларының және бір түрі деп «Онегиннің сипаты» (Пушкин), «Қанжар», «Жолға шықтым», «Теректің сыйы», «Дұға», «Өзіңе сенбе, жас ойшыл», «Еврей күйі» (Лермонтов) атты өлеңдерін айтуға болады. Мұнда өлеңнің буыны, ұйқасы сақталмайды. Орыс тіліндегі өлеңнің буындарының аз-көбіне қарамай, бәрін де қазақтың он бір буынды қара өлең ұйқастарымен аударады. Лермонтовтан аударғандарының көпшілігі шалыс ұйқас (а-в-а-в-), Абайда (а-а-в-в-) көпшілігінде - қара өлең ұйқасы 2.А. Кемелбаева «Шашты» әңгімесінің композициясы Айгүл Кемалбаеваның "Шашты" шығармасы қыпшақ даласына шабуылдап жылқы барымталаған түрікпендер қоса алып кеткен қазақ баласы Шашты(Кенжебек)туралы. Композициялық талдау жоспары. 1.Оқиғаның басталуы.Түрікпендердің тұтқиылдан шабуылы. 2.Оқиғаның байланысы.Жылқыларды барымталап,қазақ баласы Кенжебекті қоса алып кетуі. 3.Оқиғаның дамуы.Жылқышы Тасқұл мен Кенжебектің кездесуі. 4.Оқиғаның шарықтау шегі.Түрікпен байы Атажанның атжарысқа екі қас тұлпарын қосуы. 5.Оқиғаның шиеленісуі.Тұлпарға мінген Кенжебектің еліне қашуы. 6.Оқиғаның шешімі.Кенжебектің бір жылдан кейін еліне Шашты болып,түрікпен қас тұлпарымен келуі. 3.Ш. Мұртаза «Бесеудің хаты» драмасы. Көркем шығарманың мазмұны мен пішіні Ш.Мұртазаның «Бесеудің хаты» атты драмасынаарқау болған — ел басына түскен азапты күндер, қолдан жасалған аштықтан қырылған екі миллион халықтың тағдыры. Драматург сол кездегі өкімет басшыларымен, оныңқасындағы жандайшаптардың бейнесіне жан бере суреттейді. Әр кейіпкер өзінің сөзі арқылы танылып жатады.Қасіретті қолдан жасап отырғанСталиннің теріс саясатын, асыра сілтеп отырған Голощекиннің көрсоқырлығын жазушыҒ.Мүсірепов (негізгі кейіпкер) ашына жеткізеді. Ш.Мұртазаның драматург ретіндегі шеберлігінің өзі сонда, ол кейіпкерінің мінез-құлқын ғана ашып қоймайды, оның жандүниесін көрсетеді, оқушы кейіпкердің даусын естиді. Қазақ зиялылары 1932 жылы 4 шілдеде БК(б)П Қазақ өлкелік комитетінің бірінші хатшысы Ф.И. Голощекинге қазақ халқының бастап кешіп отырған трагедиясы туралы хатын жолдады. Бастапқыда бұл хат И.В. Сталинге арналып жазылған. «Бесеудің хаты» деген атпен тарихта қалған бұл хат республикадағы мал шаруашылығының күйрегендігі салдарынан елді алапат ашаршылық жайлағандығын айтып сақтандырған алғашқы дабылдардың бірі болды. жүктеу/скачать 92.62 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|