2. ДӘріс тезистері
Қарастырылатын сұрақтар (дәріс жоспары)
жүктеу/скачать 53.27 Kb.
|
| Қарастырылатын сұрақтар (дәріс жоспары):
Дәрістің қысқаша мазмұны: Әдеби бағыт, ағым, мектеп, бұлардың мақсаты ортақ (қоғамдық өмір шындығын таныту) десек те, олар бір ұғымдар емес, бір-бірінен соншалықты алшақ құбылыстар да саналмайды, керісінше бірімен-бірі тығыз байланысты қатар өмір сүретін құбылыстар. Алдымен, әдеби бағыт пен әдеби ағым мәселесіне тоқталайық. Әдеби бағыт дегеніміз не? Әдеби ағым деп өнердегі қандай құбылысты танимыз? Бұл ретте В.А.Богдановтың мына бір пікірі назар аударарлықтай: “Біздің әдебиеттану ғылымымыз әдебиеттің тарихи даму заңдылықтарын зерттей келе бұл дамудың екі жетекші “координаттарын” анықтады: ол әдеби бағыттар (белгілі бір эстетикалық бағдарлама ұстанған жазушылардың шығармашылық бірлігі) және әдеби ағымдар (өмір-болмысты идеологиялық тұрғыдан ұғып-түсінуде ортақ көзқарастағы қаламгерлер бірлігі). Бұл пікірден әдеби бағыт пен ағымның әдеби дамудың жетекші тенденциялары екендігі, олардың айырмашылықтары мен өзара жақындығы да айқын аңғарылады. Әдебиеттуралығылымдабағыт, ағымжайлыпікірталастары да бар. Соныңбірі – әдебибағытбіріншіме, әдебиағымбіріншімедегенмәселе. Орыстыңбірсыпыражетекшіәдебиетші, теоретик ғалымдары (Г.Н.Поспелов, Н.А.Гуляев, А.И.Ревякин, В.И.Кулешов т.б.) мәселеніорыс, еуропаәдебиеттерітарихыменбайланыстырақарастыракеле, бұл ұғымдардың өзара сабақтастығын, әдебибағыттыңбіріншілігінанықтапдәлелдеді. Бірәдеби процесс аясындақоғамдық, көркемдік-эстетикалықсұраныс-қажеттіліктергеорайәуеліәдебибағыттыңтуыпқалыптасатындығы, оныңдами, өркендейкелеөзішіненбірнеше әдеби ағымдарға бөлінетіндігі – өнер заңдылығы. Әдеби бағыт та, әдеби ағым да – тарихикатегориялар, олардыбелгілібіркезеңніңқоғамдықшындығытуғызады, белгілібіруақыттаәдеби бағыт та, ағым да өнерсахнасынанкетеді. Тағыбірескеретіннәрсеәдебиетзерттеушілері, әдебиеттеоретиктері классицизм, сентиментализм, тіпті романтизм сындымәшһүрәдебиқұбылыстардыкейдебағыт, ендібірдеағымдеп те атайды. Белгілі теоретик ғалымН.А.Гуляевәдебибағыттыңбіріншіекенінтұжырымдайотырып ХІХ ғ. І жартысындағыорысәдебиетіндегі романтизм бағытыныңөзішіндетөмендегідейекіағымболғанынатапкөрсетеді: 1) Кертартпакөзқарастағыақын-романтиктерұстанған әдеби ағым (Жуковский, Батюшков т.б.); 2) Төңкерісшіл-декабристік көзқарастағы ақын-романтиктер ұстанған әдеби ағым (Рылеев, Одоевский т.б.)* Ал Г.Н.Поспеловболса, орысәдебиетінде ХІХ ғ. 40-жылдарында “натуралдықмектеп” бағытыныңауқымындабірнешеәдебиағымдаркөрінісбергенінайтакеп, Герцен, Огарев, Плещеев, Дуров шығармашылығыбірағымды, Некрасов, Салтыков-Щедрин – екіншіағымды, Тургенев, Григорович, жас Панаев үшінші, Достоевский және Бутков шығармашылығытағыбірағымдықұрады”** депжазады. ЗерттеушібұлжердеГогольдің “натуралдықмектебін” әріәдебибағыт, әріәдебимектепретіндеқарастырыпотыр. ХІХғасырдың ІІ жартысында Абай өзініңшығармашылықізденістеріментөләдебиетіміздереалистікжаңажазбаәдебиеттіңбағытынқалыптастырды. Бұл бағыт осы кезеңдегіәдебипроцестежетекшілік роль атқарды. жүктеу/скачать 53.27 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|