2012 – 2016 жылдарға арналған Астана қаласының әлеуметтік – экономикалық дамуының болжамы Мазмұны

1. Экономикалық дамудың 2010-2011 жылдардағы басымдықтары

2010 жылдың және 2011 жылдың 8 айының қорытындылары елорданың әлеуметтік – экономикалық дамуының негізгі көрсеткіштерін дамытудың тұрақты серпінімен сипатталады. Бұл кезең экономиканың жақсы жағдайымен, дағдарыстың теріс салдарлары қатарын жоюмен атап өтіледі. Сонымен қатар, осы сәтте тұрақты дағдарыс алды өсу трендіне ауысу туралы айтуға болады.

Оң үрдістер экономиканың нақты, әлеуметті секторында іске асырылды.

ЖӨӨ өсуі 2010 жылы 9 % құрады. Оң серпін адам басына шаққандағы ЖӨӨ көрсеткіштерінің өсуінде байқалады, ол 2010 жылы 2668,1 мың теңгені құрады және 2009 жылмен салыстырғанда 29 %-ға ұлғайды (2075,2 мың теңге).

1-суретте өткен жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда әлеуметтік – экономикалық дамудың негізгі көрсеткіштерінің өсу қарқыны бейнеленген.

Жоғары жылдық қарқынға өнеркәсіп ие: 2010 жылы өнеркәсіп өнімінің ФИК 124,7 % құрады – Ақмола облысынан кейін екінші орын. 2011 жылдың сегіз айында өнеркәсіп өнімінің ФИК 133,9 %-ға қол жетті.

2011 жылы өңдеуші өнеркәсіптегі өндірістің 47,2 %-ға өсуі машина жасау кәсіпорындары өндірісі көлемінің 2 есеге (өндеуші өнеркәсіптегі жалпы көлем үлесі – 45,6 %), басқа да бейметалл минеральды өнімдері 7,3 %-ға (өндеуші өнеркәсіптегі жалпы көлем үлесі – 20,4 %), резина және пластмасса бұйымдарын өндіру бойынша 17,4 %-ға (өндеуші өнеркәсіптегі жалпы көлем үлесі 10,1 % құрайды) ұлғаю есебінен қамтылды. Сонымен қатар, тамақ өнімдерін өндіру төмендеуде, оның үлесіне өндеуші өнеркәсіптің 12,8 % ие, жеке алғанда ет өндеу 13,3 %, көкөніс және жеміс 19,3 %, сүт өнімдері 16,5 % азайды.

Өндеуші өнеркәсіпті дамыту Қазақстанның экономикалық саясатының басым бағыттарының бірі болып табылатындығын айту қажет. Өнеркәсіп үшін оң сәттер банк секторындағы тұрақтылықты қалпына келтіру, инвестицияның белсенді түрде өсуі, әлемдік экономикалық жағдайды тұрақтандыру болып табылады.

Өнеркәсіп өндірісінің дамуына және өсуіне ҮИИД мемлекеттік бағдарламасы әсер етеді, ол бағдарлама шегінде құрылыс материалдарын өндіру саласында 3 жоба: темір бетон бұйымдарын дайындау жөніндегі зауыт («АБК-Мақсат» ЖШС), «сэндвич - панель» шығару бойынша («Кровля - НС» ЖШС), будандандыру өнімдерін шығару жөніндегі зауыт («Стальцинк» ЖШС) пайдалануға берілді.

Жыл сайын пайдалануға берілген тұрғын үй санының оң серпіні байқалады, 2010 жылдың қорытындысы бойынша 1382 мың шаршы метрді құрайды (2009 жылдың деңгейіне 109,7 %). 2011 жылдың басынан бастап 919,6 мың шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берілді (99,0 %).

Экономиканы әрі қарай дамытудың негізгі жылжытушы күші дәстүрлі салалар – сауда және қызмет көрсету болып қала береді.

2010 жылы бөлшек тауар айналымының көлемі 277,7 млрд. теңгені құрады, ол 2009 жылмен салыстырғанда 27,5 % ұлғайды. 2011 жылы өсу 11,6 % (209,6 млрд. теңге) құрады.

Көтерме сауда айналымының көлемі 10,6 % ұлғайды және 2010 жылы 1108,8 млрд. теңгені, 2011 жылдың қаңтар – тамызында – 1211,2 млрд. теңгені құрады.

Шағын және орта кәсіпкерлік саласын сипаттайтын экономикалық көрсеткіштер экономиканың осы секторында қалыптасқан оң тенденциялар туралы куәландырады.

Шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінің саны маңызды түрде ұлғайды. Сонымен, 2010 жылы шағын және орта бизнестің белсенді субъектілерінің саны 3 %-ға 27,0 мың бірлікке дейін өсті. 2011 жылы 8 айында олардың саны 37,4 мың бірлікті құрады, 2010 жылдың ұқсас кезеңінің көрсеткіштеріне қатысты өсім 51 % құрады.

Өндірілген өнім, жұмыс және қызмет көрсетулер көлемі 2010 жылдың қорытындысы бойынша 957,1 млрд. теңгені, 2011 жылдың қаңтар – тамызында 568,8 млрд. теңгені құрады.

Екінші деңгейлі банктер берген қарыздар 2010 жылы 640,6 млрд. теңгені құрады, берілген қарыздың аса көп бөлігіне банктен тыс заңды тұлғалар ие – 422,7 млрд. теңге немесе қарыз берудің жалпы көлемінің 66 %. 2011 жылдың қаңтар – шілдесінде жалпы сомасы 339,1 млрд. теңгеге несие берілді, бұл 2010 жылдың қаңтар – шілдесіндегіден 1,9 есеге көп.

Ағымдағы жылдан бастап сыртқы сауда айналымының 9,1 %-ға төмендеуі байқалады. 2011 жылдың қаңтар – шідесінде экспорт көлемі 2930,6 млрд. АҚШ долларын құрады, 2010 жылдың ұқсас кезеңімен салыстырғанда көрсеткіш 21,2 %-ға өсті.

Импорт көлемі өз кезегінде 2,3 есеге 2010 жылдың қаңтар – шілдесіндегі 1535,5 млн. доллардан 2011 жылдың қаңтар – шілдесінде 663,0 млн. долларға дейін (Кеден одағындағы елдердегі импорт көлемдерін есепке алмағанда) төмендеді.

Қала әкімдігі жаңа жолдарды жөндеуге және салуға көп мән береді. Қазіргі уақытта, жолдардың жалпы ұзындығы 749 шақырымды, оның ішінде асфальт бетонды жабын жабылған 439 шақырымды құрайды және 2008 жылмен салыстырғанда 54 шақырымға ұлғайды.

2010 жылдан 2011 жылдың қыркүйегі бойынша инфляцияның айлық қарқынының синусоидалды ауытқуы байқалады, бұл маусымдық тенденциялармен негізделеді.
өткен айдың пайыздарында


2011 жылдың тамызында инфляция деңгейі 2010 жылдың желтоқсанымен салыстырғанда 106,3 % құрады. Инфляция өсіміне маңызды салымға азық – түлік тауарларына бағаның өсуі ие, ол 2011 жылы 9,8 %-ға көтерілді. Азық – түлік емес тауарларға бағаның өсуі 4,0 % құрады, ақылы қызметтер құны 4,2 %-ға өсті.

Қаланың саны өсіп жатқан қажеттілігін қанағаттандыру үшін Астанада энергетикалық ресурстарда энергия көздерін қайта жаңарту, магистральды жылу және энергия желілік объектілерді салу бойынша жұмыстар жүргізіледі, олар № 7,8 станциялардың қазандық агрегаттарын орнатумен ЖЭО-2, № 7,8 станциялардың тұрба агрегаттары және су жылыту қазандықтары, ЖЭО-3, тіреу станциялары бар ВЛ 220 кВ айналымы және басқа да объектілер.

Әлеуметтік салада талдау кезеңінде денсаулық сақтау, білім беру ұйымдарының жілісін дамыту әрі қарай дамуға ие болды.

Қаланың білім беру жүйесін 237 ұйым ұсынады. Мектепке дейінгі ұйымдар желісіне 59 мемлекеттік бала бақша, 4 «Мектеп - бақша» кешені және мемлекеттік емес меншік нысанындағы 33 бала бақша енеді.

Сапалы білім беру инфрақұрылымын құру мақсатында мектептер желісін кеңейту бойынша шаралар қабылданды. Қазіргі таңда қалада 82 мектеп, оның ішінде 69 мемлекеттік және 13 мемлекеттік емес мектептер қызмет етеді.

Қаланың еңбек нарығының қажеттіліктеріне сәйкес білікті жұмыс кадрларын дайындауға аса маңыз беріледі. Кәсіби ұйымдардың қолданыстағы желісі 37 оқу мекемесін құрайды, оның ішінде: 7 кәсіби мектеп, 5 мемлекеттік және 25 мемлекеттік емес колледж. Сондай-ақ, қалада 12 қосымша білім беретін объекті, 10 арнайы білім беру объектісі жұмыс істейді.

Қарастырылатын кезең нәтижесі бойынша келесі медициналық – демографиялық көрсеткіштерде оң серпін бар.

1000 адамға шаққандағы туу көрсеткіші 2011 жылдың 1 тамызына өсіп, 27,04 құрады (2010 жылы – 24,20), өлім көрсеткіші – 5,0 (2010 жылы – 4,91) және тиісінше табиғи өсім көрсеткіші – 22,04 (2010 жылы 21,25).

Ана өлімінің көрсеткіші 2011 жылдың 1 тамызына 100 мың жаңа туғанға шаққанда 15,9 құрады, алайда бұл көрсеткіш республикалық көрсеткіштен 1,1 есеге төмен (Қазақстан Республикасы – 100 мың сәбиге 17,8). Сәби өлімінің көрсеткіші 1000 тірі туған балаға шаққанда 8,9 % құрады, 2010 жылдың ұқсас кезеңіне 9,1 % және республикалық деңгейден 2 есеге төмен.

Есепті кезеңге денсаулық сақтау жүйесінің инфрақұрылымын 33 медициналық ұйым құрайды, оның ішінде: 14 аурухана, 12 амбулаторлық – емханалық ұйым, 1 қалалық жедел жәрдем станциясы, 4 өзге және 2 білім беретін медициналық ұйым.

Халықты кереуеттік қоры 1 797 кереует республикалық маңызы бар 7 аурухана, жеке меншік нысанындағы 194 кереуеттік қоры бар 2 аурухана ұйымы қызмет көрсетеді.

Елорда экономикасының өсуіне, әлеуметтік жағдайдың жақсаруына байланысты елорда халқының әл - әуқаты да көтерілуде. Сонымен, орташа айлық номинальды еңбекақы 2010 жылы 110 378 теңгені құрады. 2011 жылдың қаңтар – шілдесінде – 119 950 теңге және 2010 жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда номинальды мәнде 14,7 % ұлғайды.

Халықты жұмыспен қамту және әлеуметтік ахуалды жақсарту бойынша жүргізілген жұмыс нәтижелері бойынша өңірде өткен жылдары 6,6 %-ға дейін, 2009 жылы 6,2 %-ға дейін төмендеді, 2011 жылдың 2 тоқсанында 5,8 % құрады.