5В070400 – Есептеу техникасы және бағдарламалық қамсыздандыру мамандағы бойынша ОҚУ-Әдістемелік материалдар

Интернет біздің өмірге артығымен кіруде. Осыған орай көптеген бағдарламалық заттарға WEB-беттерді құру құралдары енгізілуде. FoxPro да қалыс қалған жоқ. Visual Fox Pro – Web – беттерді мәліметтер базасына сай формалайтын Web Publishing (Web-публикациялау) шебері бар. Сонымен қатар шебермен ұсынылатын беттерді безендіру стилін, басқа бағдарламалармен құрастырылған стиль кестелерін қолдануға болады. Беттерге орналастырылған мәліметтер кестелерде, локальды және жойылған мәліметтер базасының көрсетілімдерінде болулары мүмкін. Шебер жұмысын және онымен ұсынылған Web-беттерді безендіру элементтерін қарастырайық.

Шебер көмегімен Web-бет құрастыру үшін келесі әрекеттерді орындаңыз:

Web-бетте орналастырайын деген кестені, локалды және жойылған көрінісі бар мәліметтер базасын, ақпаратты ашыңыз.

Tools (Сервис) мәзірінде Wizards (Мастера) командасын, сосын Web Publishing (Web-публикация) опциясын таңдаңыз.

Шебер іске қосылады және бірінші диалогтық терезе шығады, онда қолданушы кесте мен көрінісін көрсетіп, кестенің Web-бетте орналасқан жолдарын таңдау керек. Databases and tables аумағында шебер терезесінде екі тізім орналасқан. Жоғарғы тізімде ашық мәліметтер базасының аты бар, төменгі тізімде оның кестелері мен көріністері. Төменгі тізімнен керек кестені таңдаңыз. Сонымен қатар бұл тізімде Available fields ағымдағы барлық жолдар көрсетіледі. (1-сурет)

Available fialds тізімінен Selected fields-ке Web-бетке орналастырайын деген барлық жолдарды тасымалдаңыз. Шебердің келесі жұмысына көшу үшін Next (келесі) батырмасын шертіңіз.

1-сурет. Шебердің бірінші терезесі

Екінші қадамда мәліметтерді сұрыптау критерийлері (2-сурет) беріледі. Сұрыптау жүргізілетін жолдар Selected fields (таңдалған жолдар) тізіміне енгізу керек. Available fields or index tag тізімінен Selected fields-ке жолдарды тасымалдау үшін Add батырмасын немесе тышқанды қолдануға болады. Ascending(артуы бойынша) және Descending (кемуі бойынша) қасиеттреі жолдардың артуы не кемуі бойынша сұрыпталуын анықтайды.

Мәліметтерді сұрыптауды берген соң Next (келесі) батырмасын шертіңіз.

Үшінші қадамда Web-беттердің үлгісі және нысандардың көрініс стилі ұсынылады (3-сурет). Шебердің диалогтық терезесінде екі тізім болады. Бес мағынасы бар Data layouts тізімі көмегімен, беттегі мәліметтердің орналсуы, яғни мәліметтер макеті анықталады. Алынатын бет түрін таңдалынған мәлімет макетіне тәуелді шебердің жоғарғы оң жағында орналасқан көрініс аумағынан көруге болады. Visual styles (визуалды стиль) тізбегінде жалаушалар бар, олар Web – беттің безендіру стилін керекті жалаушаларды орнатумен дұрыстайды.

Сур.3. Безендіру стилін ұсыну.

Advanced (қосымша) – бүкіл Web – беттің қасиеттерін жөнге келтіретін, кестеден тұратын мәліметтерден басқа HTML – элементтерін орналастыратын диалогтық терезені ашады;

Preview (қарап шығу) – Web-беттер берілген стилімен сәйкес безендіруді шеберден шықпай ақ Internet Explorer-ге жүктейді. Берілген бетті қарауыңызға болады, шебер көмегімен қасиеттерін өзгертіп өз жұмысыңның нәтижесін тағы да қарауға болады.

Мына шебер терезесіндегі интерфэйс нысандарының орналасуын пайдаланып құрылатын Web-беттердің қасиеттерін жөнге келтіріп келесі қадамға өту үшін Next (келесі) батырмасын шертіңіз.

Шебердің берілген қадамында орындалатын қасиеттерін дұрыстауды тереңірек қарастырайық:

Layout Options диалогтық терезесі

Layout Options (орналасу қасиеттері) диалогтық терезесі (4-сурет) Web-бетте кесте немесе мәліметтер көрінісімен көрсетілетін мәліметтердің қасиеттерін жөнге келтіру үшін керек. Ол шебердің үшінші қадамында Options (қасиеттер) батырмасын басқанда ашылады және онда бірнеше қаттамалары бар, сондай-ақ онда көрсетілетін қасиеттер Data layout тізімінен алынған мағыналардға яғни мәліметтер үлгілеріне тәуелді.

Layout Options (қасиеттердің орналасуы) диалогтық терезе қаттамалары Web-беттердің келесі қасиеттерін ретке келтіреді:

Border (Шектері) – кесте түрінде көрсетілетін мәліметтер үшін, безендіру түсі және фоны, шектердің жуандығы.

Background image (Фондық көрініс) жолы фон ретінде мәліметтер, графикалық суреттер орналасатын аумақты қоладануға мүкіндік береді;

Font (Шрифт) – бірнеше шрифттарды береді, егер пайдаланушыда осы бетті қолдануда шрифт болмаса, олар Web-беттің ашылуында қолданылады.

Other (басқалары) – бетті безендіру үшін қолданылатын HTML – класы. Сонымен қатар, қаттамда мәліметтердің әр түрлі үлгілеріне арналған қаситтері бар. Осылай, мысалы, бұл қаттама интерфэйсінің нысандары көмегімен кестелік мәліметтердің жолдар немесе жолдар топтарын әр түрлі түстермен ерекшелеуге болады. Немесе, мысалы, курсор тұрған жолдың түсін көрсетуге болады.

Relations (қатынас) (7-нші нұсқасы үшін) – берілген қаттама Options (қасиеттер) терезесінде Tabular Hierarchical (кестелік иерархия) типі үлгісі үшін ғана арналған. Ол иерархиялық кестелер құру үшін құрылған. Мысалы, бетте сатып алушылар тізімі мен олар жасаған тапсырыстарды көрсете аласыз.

Advanced диалогтық терезесі

Advanced (қосымша) батырмасын шерткенде шебердің үшінші қадамында 24.7 суретінде көрсетілген диалогтық терезе шығады.

Ол Web-бетті құрғанда басқа бағдарламалармен құрылған сыртқы кесте стилін (ess) қолдануға, беттің фон көрсетуге, Web –бетте HTML – элементтерін, ысалы айтқанда жүгірпелі жол, сызықтар және т.б. орналастыруға мүмкіншілік береді.

Cур.5. Advanced диалогтық терезесі

Advanced (қосымша) диалогтық терезесінің жоғарғы сол жақ бұрышында Cascading style sheet (стильдердің сытрқы кестесі) жолы орналасқан, ол Web-бетті безендірудегі стильдердің сыртқы кестесі орналасуын көрсетуге мүмкіншілік береді.

Body (дене) аумағында екі элемент бар. Color (түс) тізімі Web – беттердің фонын беруге мүмкіншілік береді. Бұл қасиет мәліметтер үлгісімен немесе визуалды стиль көмегімен құрылған түске қараған біршама басымдылығы болады. Image (сурет) жолы бетте орналасқан графикалық файл орналасуын көрсетуге мүмкіншілік береді.

Орнатылған Copy Graphics to HTML output location (графиканы көшіру) жалаушасы бетке орналастыруға қолданылатын кез-келген графикалық файл Web-бет сақталынған қапшыққа көшіріледі.

Additional HTML items (HTML-элементтерін қосу) аумағында Web – бетті безендіруде қолданылатын элементтер тізімі болады. Мұнда бар батырмалардың бар, ол 1 кестеде көрсетілген.

Төменгі жақта батырмалар және батырмалардың атқаратын міндеттері көрсетідген:

Add - Web – бетке безендіру элементін қосуға мүмкіндік беретін HTML Item (Қосу) диалогтық терезесін ашады (HTML-элемент) (24.8 сурет)

Edit - Web – бетті безендіру элементін ағымдағы аумақ тізімінен дұрыстау үшін

(дұрыстау) HTML Item диалогтық терезесін ашады (HTML-элемент)

Remove белгіленген HTML-элементін тізімнен жояды

(жою)

Батырма - Белгілеуі

Save setting - Save setting (қасиеттерін сақтау) диалогтық терезесін ашады, онда

(Қаситтерін сақтау) құрылған визуалды стильдің атын көрсетуге болады

Load Setting - Load Setting дилогтық терезесін ашады, онда сақталынған визуалды

(қасиеттерін стильдердің тізімі бар

жүктеу)

Done (қолдану) - құрылатын Web-бетке терезені ретке келтіруін сақтайды және қолданады

Сур.6.HTML Item диалогтық терезесі

Жоғарғы жағында Type (тип) тізімі орналасқан, онда шебер көмегімен Web – бетте орналастырылатын HTML – элементтері бар, ал Location (орналасу) тізімі – оның беттегі орналасуы. HTML item (HTML – элементтері) диалогтық терезесі Web-бетке келесі элементтерді қосуға мүмкіндік береді:

Text — кәдімгі текст , әр түрлі деңгейлі аты;

Hyperlink — гипертарату;

Image — графикалық суреттер;

Marquee — тексттің жүгіртпелі жолы;

Horizontal Rule — көлденең сызық;

Line Break — бөліну сызығы;

Tag — тег.

HTML item (HTML – элементтері) диалогтық терезесіндегі қол жетімді интерфейс нысандарының көлемі қосылатын элементтер типіне байланысты. Мысалы, текст үшін тексттің өзін, оны көрсеткендегі шрифтін, мөлшері, түсі, ақпаратты теңестіру әдісі. Гипертарату үшін сонымен қатар адресін көрсетуге болады, оның көмегімен ауытрыру жүзеге асады, эәне т.б.

Шебер көмегімен Web-бетті құрудағы қорытынды қадамында (7-сурет) 3. кестеде көрсетілген қасиеттерді қолдана отырып іс-әрекеттерін көрсетіңіз.

Барлық қаситтерін енгізген соң Finish (дайын) басыңыз. Save as (сақтаймыз қалай...) диалогтық терезесі ашылады, құрылған Web-бет сақталатын файл не қапшықтың (папка) атын көрсетіңіз. Осымен Web-беттің құрылуы аяқталады.

Сур.7. Шебердің қорытынды терезесі

Web Publishing (Web - публикация) шеберінің жұмысын қарастырдық. Енді оның көмегімен жүгіртпелі жолы, басы және fac spec көрініснен тұратын мәліметтері бар Web-бетті құрамыз.

Web-бетті құрмас бұрын, рған орналастыратын мәліметтерді дайындау керек. Ол керекті мәліметтері бар кестелер, локалды немесе жойылған көріністер болуы мүмкін. Біз факультет және факультеттегі мамандықтар саны жайлы ақпарат бар fac spec локалды көрінісін пайдаланамыз. Бізге керек ақпарат facul және spect кестелерінде сақталынған. Мәліметтер көрінісін құрайық:

1. 
   Көрініс конструкторы бар терезені ашыңыз. Ол үшін жоба конструкторы терезесінің Data (Мәліметтер) қаттамасында таңдалынған мәліметтер базасының Local Views (мәліметтердің локалды көрінісі) бөліміне көшіп, New (жаңа) батырмасын шертіңіз.
   
2. 
   Оған құруға арналған facul және spect кестелерін енгізіңіз.
   
3. 
   Конструктор терезесінде орналасқан кестелер арасында факультет коды бойынша байланыс орнатыңыз.
   
4. 
   Selected fields (таңдалған жолдар) тізіміне жолдарды көшіріңіз.
   
5. 
   Selected fields (таңдалған жолдар) тізіміне әрбір факультет мамандығының саны бар есептелінетін жолдарды енгізіңіз: count (Spect.n spect).
   
6. 
   Конструктордың Group by (группировка) қаттaмасында факультет коды бойынша мәліметтердің топтасуын беріңіз.
   
7. 
   Order by (сұрыптау) қаттмасын қолданып, аты бойынша факультеттердің мәліметтерін реттеңіз.
   
8. 
   File (Файл) мәзірінде мәліметтер көрінісін сақтау үшін Save as командасын таңдаңыз. Save (сақтау) диалогтық терезесінде ашылған View Name (көрініс аты) жолында құрылған мәліметтер көрінісінің атын fac spect көсетіңіз және ОК батырмасын шертіңіз.
   
9. 
   Керек мәліметтер бар болуына көзіңізді жеткізу үшін құрылған мәліметтер көрінісін қарап шығыңыз. Ол үшін стандартты құралдар панеліндегі Run (орындау) батырмасын шертіңіз.
   
10. 
    Көрініс конструкторы терезесін жабыңыз.
    

Сур.8.

Мәліметтерді дайындап болған соң Web-бетті безендіруге көшуге болады:

1. 
   құрылған локалды fac spec мәліметтер көрінісі бар жобаның мәліметтер базасын ашыңыз.
   
2. 
   Tools (сервис) мәзірінде Wizards (Шебер) командасын таңдап, сосын Web Publishing (Web – публикация) опциясын алыңыз.
   
3. 
   Шебердің бірінші қадамында тізімнің төменгі жағында Databases and tables (мәліметтер базасы және кестелер) аумағында fac spec көрінісін таңдаңыз. Сосын барлық көрініс жолдарын Available fields (қол жетімді жолдар) тізімінен Selected fields (таңдалған жолдар) тізіміне көшіріңіз. Келесі қадамға өту үшін Next (келесі) батырмасын шертіңіз.
   
4. 
   Шебер терезесі ашылады, ол Web – бет үлгісін құруға және Data Layouts (мәліметтердің орналасуы) тізімінен Statc List View (статикалық кесте) мағынасын таңдап, үнсіз келесім бойынша көрініс стилін көрсетіңіз.
   
5. 
   Web-бетке жүгірпелі жол және басын қосу үшін Advanced (қосымша) батырмасын шертіңіз. Біратты диалогтық терезені ашамыз.
   
6. 
   Additional HTML items (қосылған HTML-элементтері) аумағында орналасқан Add (қосу) батырмасын шертіңіз.
   
7. 
   Ашылған HTML Item (HTML-элемент) диалогтық терезесінің Type тізімінен Marquee (жүгіртпелі жол) мағынасын таңдаңыз.
   
8. 
   Text (текст) жолында жүгіртпелі жол текстін еңгізіңіз. Мысалы, біз сізді өз сайтымызда қошеметтеуге қуаныштымыз!.
   
9. 
   Шрифт атын беру үшін, Font Name (шрифт аты) жолынан оң жақта орналасқан үш нүктесі бар батырманы басыңыз. Pick Font (шрифт таңдаңыз) диалогтық терезесі ашылады. Оның ішіндегі тізімді қолданып, қолданыстағы жүгіртпелі жолда шрифтін көрсетіп, ОК батырмасын шертіңіз.
   
10. 
    Size (өлшем) тізімі көмегімен шрифт өлшемін көрсетіңіз.
    
11. 
    Backcolor және Forecolor (Жазу түсі) тізімін қолданып, фон түсін және жүгіртпелі жол текстін көрсетіңіз.
    
12. 
    ОК батырмасын басыңыз. HTML Item (HTML-элемент) диалогтық терезесі жабылады, ал Additional HTML items (қосылған HTML-элементтері) тізіміне бір мағына қосылады. Жүгіртпелі жол Web-бетте орналасады. Енді беттің басын берейік.
    
13. 
    Тағы Additional HTML items (қосылған HTML-элементтері) аумағында орналасқан Add батырмасын шертіңіз.
    
14. 
    Ашылған HTML Item (HTML-элемент) диалогтық терезесінің Type тізімінде үнсіз бойынша Text (текст) мағынасын қалдырыңыз.
    
15. 
    Text (текст) жолына текст басын енгізіңіз. Мысалы, Шәкәрім атындағы СМУ факультеттерінің мамандықтары.
    
16. 
    Heading (басы) тізімінен басының (заголовок) мөлшерін таңдаңыз.
    
17. 
    Forecolor (жазу түсі) тізімін қолданып, басының түсін көрсетіңіз.
    
18. 
    ОК батырмасын шертіңіз. HTML Item (HTML – элемент) диалогтық терезесі жабылады, ал Additional HTML items (қосылған HTML-элементтері) тізіміне екінші мағына беріледі. Оның басы Web-бетте орналасқан.
    
19. 
    Done (қолдану) батырмасын басып, Advanced (қосымша) диалогтық терезесін жабыңыз.
    
20. 
    Шебердің қорытынды қадамына өту үшін Next (келесі) батырмасын шертіңіз.
    
21. 
    Шебердің қорытынды терезесінде ұсынылғандардың ішінен керек опциясын құрып, Finish (дайын) батырмасын шертіңіз.
    
22. 
    Ашылған Save as диалогтық терезесінде құрылған Web-бетті сақтайын деген файл не қапшық (папка) атын көрсетіңіз. Web-беттің құрылуы аяқталды.
    

Содан кейін, бағдарламаны тағы да компилярлап, Windows папкасынан жұмысқа қосып, жұмысын тексереміз. Көргеніміз, экрандық форма терезесі бағдарламаны қосқанда, стандартты мәзірі бар басқа терезе ішінен пайда болады. Егер сіз экранда тек сіздің Spisok формаңыздың терезесі болғанын қаласаңыз, форманың ShowWindow қасиетін 2-As Top – Level Form – не өзгертіп, жобаның басты файлына бірінші жолда: _SCREEN.Visible=.F. командасын қосамыз. (2-нші пункт орнына config.fpw файлын құрып, SCREEN=OFF жолын жазуға болады). Нәтижесінде, біз мөлшері бойынша үлкен емес (250 Кб шамасында) бағдарлама аламыз, онда мәліметтер базасымен жұмыс істеудегі барлық негізі мүмкіндіктер бар. Мұндай бағдарламаны басқа компьютерда жұмысқа қосу үшін мәліметтер базасының өзі, осы бағдарлама файлы (*.exe кеңейтілуімен) және қолжетімді каталогта (мысалы Windows – System32) кітапханалық файлдар VFPVersionNumberR.dll and VFPVersionNumberRRUS.dll (9-ншы нұсқасы Vfp9r.dll – 4.49 Мб және Vfp9rrus.dll – 1.18 Мб). Сонымен қатар Msvcr70.dll файлы керек болуы мүмкін.

Егер жобада сыртқы (Exclude) деп белгіленген құрамалар (формалар, есептер және т. б.) болса, олар жобаны компиляциялау кезіндегі файлдарға кірмейді.

Егер бағдарлама бұл құрамаларды қолданса, онда олардың файлдары бағдарлама орналасқан папкада болуы керек (немесе таспадағы басқа орында).

Нәтижесінде барлық бағдарламаны қайта компиляцияламай ақ модификация жүргізу мүкіншілігі туады.

Жобаны құрудың басқа жолы – қосымша құру Шеберін қолдану (Application Wizard). New-Project-Wizard таңдағаннан кейін терезе пайда болады, оған ат беріп (student) және оның сақталу жолын көрсету керек. («Создать структуру каталогов» сойлеміне белгі қояйық). Жоба негізін генерациялағаннан кейін және проект терезесінің экранда шығуынан кейін сонымен қатар көпбеттік жоба құрастырушы формасы пайда болады (Application Builder), онда бірінші бетіне (4-сурет): бағдарлама және автор туралы ақпарат бар (Splash About) терезе қолданыла ма, Start терезесі форма таңдау үшін бе әлде бағдарлама басында есеп үшін бе және User Login терезесі қолданушы аты және паролі үшін.

Сур. 4.Қосымша құрудың бірінші беті

Көбінесе маңызды құраушы беті үшінші (5-сурет) – Data – мәліметтер бөлімі болып табылады. Онда біз алғашында құрылған Students мәліметтер базасын таңдаймыз, сосын бұл бетте базаның барлық кестелерінің тізімі шығады, одан экранды форма және есепті генерациялау үшін керектілерін белгілеп аламыз.

Сур.5.Құрауыштың үшінші беті

Содан кейін Generate батырмасын басқанда барлық белгіленген база кестелеріне стандартты формалар мен есептер құрылады.

4- нші Forms бетінде бағдарламаның әрбір формасының қолдану ерекшелігін көрсету керек:

Appear in File Open dialog – форма Open бөлімінде пайда болады.

5- нші Reports бетінде атын Name көрсету керек, ол Start терезесіндегі есеп үшін көрсетіледі, және Appear in Print Report dialog – есеп баспасы диалогында есеті көрсет көрсетпеуі.

Бұдан кейін ОК батырмасын шертеді және экранды форма, есеп қандай болатынын және жобаны компиляциялағаннан кейін алын бағдарлама қандай болатынын оқып-үйренеді.

Ережеге сай, экранды формалар мен есептерге автор маңызды модификация енгізеді.

Мұндай жолмен құрастырылған бағдарлама ерекшелігі: экранды формасында навигациялық батырмалар мен түзетуші батырмалар болмайды. Бұл функцияларды формамен қарым-қатынаста болатын құралдар панелі (станедартты және навигазиялық) атқарады. Берілген жоба түрінің кемшілігі – VFP қосымша кітапхананың көп мөлшерде қолдануда орындаушы файлдың үлкен өлшемі.

1. 
   Students.pjx жобасының жаңа файлын құрыңыз (шебер немесе конструктор көмегімен)
   
2. 
   Жобаның бос терезелерінің сәйкес топтарына өзіңізбен алғашында құрылған экранды форма мен есепті (отчет) қосыңыз.
   

№8 Практикалық жұмыс

• 
  Әрбір студентке берілген нақты тапсырма жүзінде анализдеуде және пәндік аумақтағы модельдеуде тәжірибелік дағды алу
  
• 
  Нормалдай процесін қолданып реляциондық мәліметтер базасын жобалау
  
• 
  МҚБЖ жұмысымен танысу (нақтылық үшін Microsoft Visual FoxPro МҚБЖ ұсынылады): кестелермен стандартты режимде жұмыс істеу, экранды форма, есеп, сұраныс құрастыру әдістері;
  
• 
  Microsoft Visual FoxPro ортасында модельденген реляционды үлгінің іске асырылуы.
  

1. 
   Жобалау керек мәліметтер базасының пәндік аумағының сипаттамсымен танысыңыз.
   
2. 
   Пәндік аумақтың тексттік сипаттамасының анализі негізінде МБ көрсетпекші мәліметтердің негізгі атрибуттарын белгілеңіз. Барлық ақпаратты бір нысан (қатынас) сипаттамасы ретінде көрсетіңіз – Банк, Кітапхана, Қонақүй және т. б. (нұсқаға байланысты).
   
3. 
   Нормалдау процесін қолданып мәліметтер базасының логикалық үлгісін құрыңыз. Бастапқы нүктесі болып бір қатынас (пункт 2) түріндегі пәндік аумақтың көрінісі табылады, және әрбір жобалау қадамында келесілер болып отырады:
   
   • 
     Негізгі мәнін белгілеңіз
     
   • 
     әрбір мәні үшін оны сипаттайтын қасиеттерін (атрибуттарын) анықтаңыз
     
   • 
     мәндер бір-бірімен қалай байланысты екенін анықтаңыз
     
   • 
     Нормалды формаға сай шектеуліктерді қолданыңыз
     

4. Microsoft Visual FoxPro ортасында мәліметтердің физикалық үлгісін құраңыз: физикалық үлгі кестелері логикалық үлгі қатынастарына, жолдар (баған) - атрибуттарға сәйкес келеді.

• 
  кесте құрылымын
  
• 
  жолдардың типтері мен өлшемін
  
• 
  индекстерін
  
• 
  кілттік жолдарын
  
• 
  міндетті жолдарын
  

5. 
   Мәліметтер сұлбасын құрыңыз, кестелер арасында байланыс және «біреу көбіне» қатынаста байланысқан кестелерге бүтіндік шарттарын қойыңыз.
   
6. 
   7-10 жолдан көп емес мәліметтер енгізіп, кестелерді толтырыңыз. Мәліметтер базасын толтыруды мәліметшіден бастау керек.
   
7. 
   жұмысқа ыңғайлы интерфэйс құрыңыз, онда
   

• 
  ыңғайлы және ұғынықты формалар
  
• 
  есепті формалау және баспаға шығару
  
• 
  кесте бойынша іздеу
  

- 2 web - беттер

8. Қорытынды жазыңыз.

Практикалық жұмысты рәсімдеу

Практикалық жұмыстың орындалуының нәтижесі түсіндірмелі жазу (есеп) түрінде рәсімделуі керек. Түсіндірмелі жазу ауқымы шектелмейді. Жұмыс терілген түрде және таспадағы файл күйінде тапсырылады. Рәсімделген практикалық жұмыс тектстінде орфографиалық қателер, әріптік болмауы керек. Текст келесі қасиеттермен жөнделу керек: жоларалық интервал – бірлік, теңестіру – көлемі бойынша, өрісі:оң жақ – 10 мм, сол жақ – 20 мм, жоғарғы және төменгі – 20мм. . Шрифт – Times New Roman, негізгі шрифт өлшемі – 12 немесе 14. Тексттің барлық беттерінде номер болуы керек. Түсіндімелі жазбаның негізгі бөлігін бөлімдерге бөлу керек. Негізгі бөліктің бөлімдерін жолдың ортасында соңында нүктесіз орналастырып, жазба әріптермен, астын сызбай теру керек. Текст пен құрылымдық бастаманың ара-қашықтығы «бос жол» болып табылады. Иллюстрацияларын арап сандарыменномерлеу керек «1 Сурет». Иллюстрацияларды бөлім шектеулігіне қарай номерлеуге болады. Бұл жағдайда иллюстрация номері бөлім номері мен нүктемен бөлінген иллюстрацияның реттік номерынан тұрады. Мысалы – Сурет.Сондай – ақ компьютер мүмкіншілігін қолданып, назарын белгілі бір термин, формула, теорема, әр түрлі гарнитураға шрифттерді қолдануға аударады.

1. 
   Нұсқаға сәйкес практикалық жұмыстың аты көрсетілген титулды беті (мысалы, «Кітапхана» Реляционды Мәліметтер Базасын жобалау)
   
2. 
   Беттері көрсетілген мазмұны
   
3. 
   Жалпы тапсырма тексті
   
4. 
   Пәндік аумақтың сипаттамасы
   
5. 
   Нормалды форма әдісін қолданумен мәліметтер базасын жобалау процесінің сипаттамасы
   
6. 
   Мәліметтер базасы кестесінің құрылымы (конструктор режимінде)
   
7. 
   Кесте арасындағы байланыс құрылымы
   
8. 
   Кестелер мазмұны
   
9. 
   Формалардың құрылымы мен құрылу процесінің сипаттамасы
   
10. 
    Сұраныс құрылымы (конструктор режимінде) және оны құру процесінің сипаттамасы
    
11. 
    Сұраныс нәтижесі
    
12. 
    Есеп құрылымы (конструктор режимінде) мен оны құру процесінің сипаттамасы
    
13. 
    Есеп нәтижесі
    
14. 
    Қорытынды