7 класс. №1 жұмыс. Өлшеуіш цилиндр (мензурка)бөліктерінің құнын анықтау. Дененің көлемін өлшеу


- тапсырма. Ом заңын пайдаланып, тізбек бөлігіндегі кедергіні анықтаңдар



жүктеу/скачать 3.72 Mb.
бет30/37
Дата11.09.2023
өлшемі3.72 Mb.
#477128
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   37
зертханалық жинақ дайын

2- тапсырма. Ом заңын пайдаланып, тізбек бөлігіндегі кедергіні анықтаңдар.
1.13.7-сурет бойынша тізбекті жинаңдар.
2.Тізбектегі ток күшінің әр түрлі мәніндегі R2резистор кедергісін өлшеңдер.
3 .Өлшеу мен есептеу нәтижелерін алдын ала дайындаған кестеге енгізіңдер.
Кесте толтырамыз.



№

І, А

U, В

R2, Ом

R1, Ом

1

0,6

1,2

2

6

2

1,1

2,2

2

6

3

1,5

3,0

2

6

R2=U/I; R2=1,2B/0,6A=2Oм;


R2=2,2B/1,2A=2Oм;
R2=3B/1,5A=2Oм.

13.7-сурет


4. Тізбек бөлігі кедергісінің мәнін есептеп салыстырыңдар және қорытынды жасаңдар.

№

I,А

U,В

R2,Ом

R1,Ом

1

0,6

1,2

2

6

2

1,1

2,2

2

6

3

1,5

3,0

2

6
Қорытынды:Тізбек бөлігі кедергісінің мәні тұрақты болады.


3-тапсырма. Ом заңын пайдаланып тізбек бөлігіндегі кедергіні анықтаңдар.
1.2 –тапсырмаға берілген электрлік сұлбадан (13.7-сурет) вольтметрді ағытыңдар.
2.Резистордың маркировка бойыншакедергісін және миллиамперметрдің көрсетуі бойынша ток күшін біле отырып, кернеуді есептеңдер.
3. R2 резисторға вольтметрді қосып, эксперимент жүзінде алынған есептеулерді (нәтижені) тексеріңдер.
4. Қорытынды жасаңдар.
1)R=2Ом. Резистордың маркировка бойынша кедергісі. Амперметрдің көрсетуін жазып отырмыз.
2) R2 резисторға вольтметрді қосқанда, алынған мәлімет дұрыс болады.

№

R,Ом

I,A

U,B

1

2

1,4

2,8

2

2

0,8

1,6
Кесте толтыру:



№

R, Ом

I, А

U, В

1

2

1,4

2,8

2

2

0,8

1,6



Қорытынды: Ом заңынан U=I·R формуласының дұрыстығы анықталды.
4-тапсырма (қосымша). Шамның кыл сымының кедергісін анықтаңдар.



13.8-сурет

  1. 13.8-сурет бойынша тізбек қүрыңдар.

  2. Айнымалы резистор көмегімен шамның қыл сымын реттей отырып, шам арқылы өтетін токтың күші мен шам толық жөне әлсіз жанган кездегі кернеуді елшеңдер.

  3. Тізбек бөлігі үшін Ом заңын пайдаланып, шамның қыл сымының кедергісін есептеңдер.

  4. Өлшеу мен есептеу нөтижелерін алдын ала дайындалған кестеге жазыңдар.




№

I,А

U,В

R,Ом

1

0,19

4,2

22

2

0,2

4,6

23

3

0,21

5,2

25




№

I,A

U,B

R,Oм

1

0,19

4,2

22

2

0,2

4,6

23

3

0,21

5,2

25
Қорытынды: Шамның қыл сымының кедергісі әр түрлі болу себебі: реостат пен шам тізбектей жалғанған, реостат кедергісін арттырса, шамның қыл сымының кедергісі азайып кетеді, және керісінше. Себебі, тізбектегі толық кедергі: Rт = Rш + Rр

№ 7 Зертханалық жұмыс


Өткізгіштердің аралас жалғануы.
Мақсаты: ток тұтынушыларының аралас жалганған электр тізбегіндегі жүмысын оқып-үйрену.
Керекті қүралдар: вольтметрлер (3 дана); кедергісі 6 Ом болатын резистор; 6,3 В х 0,3 А (3 дана) шам; ток көзі; жалғағыш сымдар.
Жүмыстың орындалу тәртібі.
1-тапсырма. Айнымалы резисторды қосымша кедергі ретінде пайдаланып, аралас жалғауы бар электр схемасын окып-үйрену
1.13.9 –сурет бойынша электрлік сұлбаны жинаңдар.


13.9сурет


2.Л1, Л2 шамдары мен R айнымалы резисторлыраның бір-бірімен қалай жалғанғанын айтыңдар.
3. 1-және 2-нүктелер арасындағы U1кернеу мен 1- мен және 3- нүктелер арасындағы U2 кернеуді (айнымалы резистор – реттегіштің шекті жағдайында) өлшеңдер.
4.U = U1+U2 тендігінің дұрыстығына көз жеткізіңдер.
5.Резистордың реттегішін қозғай отырып, шамның жарықтылығының өзгеру себебін түсіндіріңдер.
Жұмысты орындау:
1.Л1 және Л2 шамдары параллель жалғанған.
2..U1, U2 жәнеU1,3 кернеуді вольтметр арқылы өлшеп U=U1+U2 дұрыстығын тексердік.
3.Шамдар параллель жалғанған. Кернеу екеуінде бірдей артса, шам жарықтайды.
Реттегіш арқылы кедергіні азайтсақ, кернеу артты.
Кесте толтыру

№

U12, B

U23,B

U=U13+U23

1

0,6

4,6

5,2

2

0,8

4,4

5,2

2- тапсырма. Шунт (айналып өту жолы) қызметін атқаратын айнымалы резисторы бар аралас жалғаудың сұлбасын оқып –үйреніңдер.
1.13.10-сурет бойынша электр тізбегін құрыңдар.

2.Л1, Л2 шамдары мен айнымалы резистордың өзара қалай жалғанғанын айтып беріңдер.


3.Шамдарға параллель вольтметр қосыңдар. Айнымалы резистор реттегішінің бір шекті жағдайдағы орнынан екінші шекті жағдайына қозғалта отырып, вольтметрдің көрсетуі мен шамның жарықтығын бақылаңдар. Байқалған эффектіні түсіндіріңдер.


4. Резистордың реттегішін максимал кедергіні беретін жағдайға қойыңдар (13.10-сурет). Шамның жарықтығын еске сақтап, осы жарықтыққа сәйкес вольтметрдің көрсетуін жазып алыңдар.
5.Резистордың реттегішін минималды кедергіні беретін жағдайға қойыңдар (13.10-сурет, төменгі бөлік). Шамның жарықтығын есте сақтап, осы жарықтыққа сәйкес вольтметрдің көрсетуін жазып алыңдар.
6.Аталған екі жағдайдағы шамдардың жарықтығы мен прибордың көрсетуін салыстырыңдар. Кедергі аз болғанда ( екінші жағдай), Л1 шам неге жанбайды? Ал оған қосылған вольтметр кернеуді неге көрсетпейді?
Жұмысты орындау:
Кесте толтырамыз:



R

U1,B

U2,B

Rmax

1,0

4,4

Rmin1

0,6

4,8

Rmin2

0

5,4

U1 –бірінші шамның кернеуі; U2- екінші шамның кернеуі.


Қорытынды: Реостатпен жалғанған Л1 шам кернеуіненЛ2 шам кернеуі артса, шам сөнеді. Кедергі аз болғанда Л1 шам жанбайды, кернеуі нөльге дейін кемиді. Себебі, шам қылының кедергісінен реостат кедергі аз болғандықтан тоқтың көп бөлігі Л2 шамға бөлінеді.
3- тапсырма. Потенциометрдің (кернеу бөлгіш) қызметін атқаратын айнымалы резисторы бар аралас жалғаудың сұлбасын оқып –үйрену.
1 .13.11- сурет бойынша электр тізбегін құрыңдар.
2.Резистордың реттегішін бір шекті жағдайдан екінші шекті жағдайға жылжытыңдар. Вольтметрдің көрсетуін бақылаңдар.
3. Резистордың реттегішінің кез келген жағдайында тізбектегі жалпы кернеу ( 1 және 3 нүктелер арасы) V1 мен V2 вольтметрлері көрсетулерінің қосындысына тең болатынына көз жеткізіңдер, яғни айнымалы резистор U жалпы кернеуді U1 және U2 құраушыларына бөледі.

4.13.12-сурет бойынша V1,V2 вольтметрлерді шамдармен алмастырып, тізбекқұрыңдар.


Резистордың реттеуішін жылжыта отырып және шамның жарықтылығын бақылап, алдыңғы пунктте жасалған корытындының дұрыстығына көз жеткізіңдер.


Жұмысты орындау:
2. U1=0,8B; U1= 1,2B; U1=2,8B
U2= 0,8B; U2=1,2B; U2= 2,8B
U = 1,6B; U = 2,4B; U = 5,6B

13.11-суретбойыншарезисторреттегішінжылжытаотырып, жалпы кернеу U=U1+U2 қосындысына тең болатыны анықталды.


Вольтметрлерді ( 13.12 сурет бойынша) шаммен алмастырсақ, резистор реттеуішін кедергіні арттырып жылжытсақ, кернеу артып, шамының жарықтылығы күшейеді.
Қорытынды: ток тұтынушыларының аралас жалғанған электр тізбегіндегі жүмысын оқып-үйрендік.

№8 Зертханалық жұмыс.


Ток көзінің ЭҚК-ін және оның кедергісін анықтау.

жүктеу/скачать 3.72 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   37



©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
    Басты бет