8. Хетт патшалығы
жүктеу/скачать 90.33 Kb.
|
| бағындырды.
27. Б.з.б ІІІ ғасыр. Ашок билік еткен уақыт 16. Ежелгі Үнді мәдениеті 28. Б.з Ү-ҮІ ғасырларда. үнді оқымыстылары жердің шар тәрізді домалақ екенін білді. 17. Ежелгі Қытай мемлекетінің қалыптасуы мен дамуы 29. Б.з.б ІІ мыңжылдық бас кезі. Тайпалар арасында өктемдік жүргізу үшін күрес болып жатты. 30. Б.з.б ІІ мыңжылдық ортасы. Шань-Инь мемлекеті құрылды. 31. Б.з.б ІІІ ғасырға дейін. Чжоу мемлекеті өмір сүрді 32. Б.з.б ІҮ ғасырда..шағын Цинь мемлекетінде бірнеше заң шығарылды. 33. Б.з.б ІІІ ғасырдың алғашқы жартысы. Цинь патшалары қарсыластарын жеңіп шықты. 34. Б.з.б 221 жылы. Ин Чжен Цинь Ши Хуанди «тұңғыш Цинь патшасы» деген атақ алды 35. Б.з.б ҮІІ-ҮІ ғасырларда. темір кең қолданысқа енді. 18. Ұлы жібек жолы және Қытай мемлекетінің ыдырауы 36. Б.з.б ІІІ мыңжылдықта. Жібек мата шығарыла басталды. 37. Б.з.б ҮІ-Ү ғасырларда. Италия мен жерлерінде жібек мата табылды. 38. Б.з.б ІІІ ғасыр соңы. Цинь патшалығы құлады. 39. Б.з. І ғасыр соңы. Қытай билеушілерінің басқыншылық жорықтары күшейді. 40. Б.з. 18 жыл. «Қызыл қастылар» көтерілісі басталды. 41. Б.з. 23 жылы. Көтерілісшілер астананы басып алды 42. Б.з. ІІ ғасырдың соңы.«Сары орамалдылар» көтерілісі болды. 43. 20 жылдай. «Сары орамалдылар» көтерілісі болды. 19.Ежелгі Қытай мәдениеті 44. Б.з.б І мыңжылдықтың бірінші жартысы. Қытайда кітаптар жазылған. 45. Б.з.б І мыңжылдық ортасы. жібек матаға жаза бастады. 46. Б.з.б ІІ ғасырда. Қытайда қағаз пайда болды. 47. Б.з.б ІІ ғасырда. Сыма Сянчжу өмір сүрді. 48. Б.з.б 551 жыл Конфуций туылды 49. Б.з.б 479 жыл. Конфуций қайтыс болды. 50. Б.з.б 151 жыл. Сыма Цянь өмірге келді 11.Ежелгі Бактрия 1тапсырма. Тапсырманы түрлендіріп жаз. 1. Бактрияның орналасқан жері Бүгінгі Ауғанстан мен Тәжікстан жерінде. Оның тарихы туралы алғашқы деректер кездеседі. Парсылық шығармаларда. Дегенмен, Бактрияның ежелгі дәуірлердегі тарихы туралы мәселелер ұзақ уақыт айқын болмай келді.Археологтар Бактрия жерінде қазба жұмыстарын жүргізді. ХХ ғасырдың басынан бастап Олар ежелгі қалалардың орнына сарайлардың, қорғандардың, қолөнер шеберханаларың қалдықтарын тапты. 1.1 Бактрияның орналасқан жері . Бүгінгі Ауғанстан мен Тәжікстан жерінде. 1.2Оның тарихыт туралы алғашқы деректер кездеседі. Парсылық шығармаларда. 1.3.Археологтар Бактрия жерінде қазба жұмыстарын жүргізді. ХХ ғасырдың басынан бастап 1.4.Бактрияның ежелгі дәуірлердегі тарихы туралы мәселелер ұзақ уақыт айқын болмай келді. 1.5.ХХ ғасырдың басынан бастап жүргізілді. Бактрия жерінде қазба жұмыстар 1.6. Зерттеу нәтижесінде тапты. Ежелгі қалалардың орнына сарайлардың, қорғандардың, қолөнер шеберханаларың қалдықтарын 2. Ежелгі дәуірдегі каналдар да зерттелді. Археологиялық деректер Бактрия жеріндегі көптеген мәліметтер береді шаруашылық , егіншілік, қолөнер, құрылыс істері туралы.Жазба деректердің ішіндегі ең ежелгі мәліметтер беретін шығарма- Авеста. Онда Бактрия – «тулары биік көтерілген ел» деп сипатталады.Ежелгі сақтардың дастандарында деректер бар- Орта Азия халықтарының тұрмысы, ерлік дәстүрлері туралы. Грек тарихшылары ол дастандардағы кейбір оқиғаларды өз еңбектерінде пайдаланады. Мысалы, сақтар патшасы Аморганы парсы билешісі Кир тұтқындап алады. Оны естіген Аморганың әйелі Спаретр әскер жинап, күйеуін тұтқыннан босатады. Ежелгі сақтардың дастандарындағы адамдар мен олардың іс-әрекеттері кейіннен атақты ақын Фирдаусидің «Шахнама» дастанына да арқау болды. 1.1Археологиялық деректер Бактрия жеріндегі көптеген мәліметтер береді шаруашылық , егіншілік, қолөнер, құрылыс істері туралы. 1.2. Авеста. Жазба деректердің ішіндегі ең ежелгі мәліметтер беретін шығарма 1.3.«Тулары биік көтерілген ел» деп сипатталатын ел. Бактрия 1.4.Орта Азия халықтарының тұрмысы, ерлік дәстүрлері туралы жазылған. ежелгі сақтардың дастандарында 1.5. Сақтар патшасы. Аморга 1.6. Ежелгі сақтардың дастандарындағы адамдар мен олардың іс-әрекеттері кейіннен арқау болды. атақты ақын Фирдаусидің «Шахнама» дастанына 3. «Бактрия жері I Дарийдің кезінде он екінші аймаққа еніп, жыл сайын 360 талант салық төлеп тұрды» дейді Геродот. Бактрия туралы деректер қытай саяхатшысы Чжан Цяньнің еңбегінде және Сыма Цяньнің «Тарихи жазбаларында» бар.Бактриялықтардың негізгі кәсібі болды-Егіншілік. Әмударияның жоғары ағысы бойындағы және оның Сухандария, Кафирниган, Вахш сияқты салаларындағы жазықтарда егін егіліп, бау-бақша өсірілді. Ал таулы-үстіртті, далалы аймақтарда мал бақты. Бұл туралы ежелгі дәуірде бір тарихшы былай деп жазыпты: «Бактрия табиғаты әртүрлі: ондағы жүзім сабақтары ірі әрі тәтті жеміс береді; суы мол өзендер ылғалсыз топырақты суғарады; өте құнарлы жерлер астық себу үшін өңделеді, қалғандары ірі малдардың жайылымына айналдырылған, бірақ жердің көп бөлігі- құнарсыз жазықтық». 1.1. Геродот Бактрия туралы жазған. «Бактрия жері I Дарийдің кезінде он екінші аймаққа еніп, жыл сайын 360 талант салық төлеп тұрды» 1.2. Бактрия туралы деректер бар. қытай саяхатшысы Чжан Цяньнің еңбегінде және Сыма Цяньнің «Тарихи жазбаларында» 1.3. Бактриялықтардың негізгі кәсібі болды-Егіншілік 1.4.Егін егіліп, бау-бақша өсірілді. Әмударияның жоғары ағысы бойындағы және оның Сухандария, Кафирниган, Вахш сияқты салаларындағы жазықтарда 1.5 Мал бақты. таулы-үстіртті, далалы аймақтарда 1.6.Ежелгі дәуірде бір тарихшы былай деп жазыпты: «Бактрия табиғаты әртүрлі: ондағы жүзім сабақтары ірі әрі тәтті жеміс береді; суы мол өзендер ылғалсыз топырақты суғарады; өте құнарлы жерлер астық себу үшін өңделеді, қалғандары ірі малдардың жайылымына айналдырылған, бірақ жердің көп бөлігі- құнарсыз жазықтық». 4.Б.з.б. I мыңжылдықтың орта кезінде-ақ ірі елді мекендер мен қалалар болды. Оларда жақсы дамыды-қолөнер.Қала тұрғындары тоқымашылықпен, қыш құмыра жасаумен, ұсталықпен айналысты. Әсіресе, зергерлік өнері, сәнді бұйымдар жасау ісі жоғары дәрежеге жетті. Орта Азия жерлері ұзаққа созылған қарсылықтан кейін ғана Парсы мемлекетінің құрамына енді. Бактрия жері жеке бір сатраптық болып, алым-салық төлеп тұрды. Сөйтіп, жалпы парсылық даму жолына қосылды.Парсы мемлекетіндегі сауда қатынастарының дамуы Бактрияға да әсер етті. Тауар өндірісі мен сауда одан әрі дами түсті. Ел ішіндегі тыныштық отырықшы егіншілер шаруашылығын қайта жандандыруға мүмкіндік берді. 1.1. Ірі елді мекендер мен қалалар болды. Б.з.б. I мыңжылдықтың орта кезінде 1.2Қала тұрғындары айналысты. тоқымашылықпен, қыш құмыра жасаумен, ұсталықпен 1.3. Бактрияда жақсы дамыды. қолөнер. 1.4.Жоғары дәрежеге жетті. Зергерлік өнері, сәнді бұйымдар жасау ісі 1.5. Бактрияға әсер етті. Парсы мемлекетіндегі сауда қатынастарының дамуы 1.6 Одан әрі дами түсті.Тауар өндірісі мен сауда 5.Ойпаттар мен жазық жерлерде, өзен аңғарларында арықтар мен каналдар қазылды. Бидай, арпа сияқты дәнді дақылдармен қатар, бау-бақшаларда қауын-қарбыз, көкөністер, жүзім мен жеміс ағаштары өсірілді. Кейбір қалалар мықты қолөнер және мәдениет ошағы болды. Кірпіштен жасалған бекіністі қорғандармен қоршалды.Бактрия жерінің танылуына әсер еткен- Қымбат көктас (лазурит) өте ерте кезден табылған. Бактрия лазуриттің бірден- бір орталығы болды. Б.з.б. I мыңжылдықта көктас Египетке дейін белгілі болды. 1.1.Арықтар мен каналдар қазылды. Ойпаттар мен жазық жерлерде, өзен аңғарларында 1.2. Бактрияда өсірілді. Бидай, арпа сияқты дәнді дақылдар, бау-бақшаларда қауын-қарбыз, көкөністер, жүзім мен жеміс ағаштары 1.3. Қалалар қоршалды. Кірпіштен жасалған бекіністі қорғандармен 1.4.Бактрия жерінің танылуына әсер еткен- Қымбат көктас (лазурит) 1.5. Лазуриттің бірден- бір орталығы болды. Бактрия 1.6. Көктас Египетке дейін белгілі болды. Б.з.б. I мыңжылдықта 6. Бактриядан ежелде шығысындағы Шумерлік Урук қаласының билеушісі елге көктастарды алдырды. Ол туралы баяндалады шумерлік бір дастанда. Парсылар өктемдік еткенде көктас бүкіл шығыс елдеріне кең таралды. Ол Бактриядағы Бадахшан жерінен көптеп өңдіріле бастайды. Парсы патшалығының құрамында бола отырып бактриялықтар өзіндік ерекшеліктерін сақтап қалды. Олар бұрынғыдай кеудесіне жейде киіп, белдік тақты. Бастарына тақия тәрізді, кішірек дөңгелек қалпақша киді. Кезіндегі сақтар сияқты, бактриялықтар да парсы әскерінің қуатты күші ретінде көрінеді. Көптеген шешуші шайқастарда ерлікпен көзге түсті. 1.1Бактриядан ежелде елге көктастарды алдырды. шығысындағы Шумерлік Урук қаласының билеушісі 1.2 Көктас бүкіл шығыс елдеріне кең таралды. Парсылар өктемдік еткенде 1.3 Көктас көптеп өңдіріле бастады. Бактриядағы Бадахшан жерінен 1.4 Бактриялықтар тақты. кеудесіне жейде киіп, белдік тақты. 1.5 Бастарына тақия тәрізді, кішірек дөңгелек қалпақша киді. 1.6. Бактриялықтар көрінеді. парсы әскерінің қуатты күші ретінде 7. Б.з.б. IV-III ғасырларда Бактрия жерінде үлкен қоныстар мен қалалар болды. Сондықтан да ол кездегі Бактрия патшаларын бактриялықтар «мың қаланың билеушілері» деп атаған. Бактрияда дамыған қалалық өмір болды. Қолөнер кәсібі жетіле түсті. Сауда дамыды. Қала көшелерінде қолөнер шеберханалары қатарласа орналасты. Шеберлер жасады. алтын мен күмістен, әртүрлі металдардан, көктастан сәндік бұйымдар, еңбек құралдары мен қару-жарақтар. Қыш құмыра жасаушылар, тоқымашылар, аспаздар, шарап және гүл сатушылар еңбек етті. Өздерінің жасаған заттарын сол жерде сатты. Сырттан қараған адамға қолөнершілер көшелері әрі үлкен шеберхана, әрі базар сияқты болып көрінетін.Сарайлар мен үйлер кірпіштен, тастан жасалды. Елдің астанасы ретінде әлемге әйгілі- Бактр қаласы еді. Бактр қаласында үлкен базар болды.Ол базарда елдің әр түкпірінен келген саудагерлер керуендері өз тауарларын сататын. Саудагерлер сонау сақтар жерінен келіп жататын Грекиядан, Египеттен, Үндістан мен Қытайдан 1.1 Бактрия жерінде үлкен қоныстар мен қалалар болды.. Б.з.б. IV-III ғасырларда 1.2.Бактрия патшаларын бактриялықтар атаған.«мың қаланың билеушілері» деп 1.3. Бактрияда Қолөнер кәсібі жетіле түсті. Сауда дамыды. 1.4. Сарайлар мен үйлер жасалды. кірпіштен, тастан 1.5. Елдің астанасы ретінде әлемге әйгілі- Бактр қаласы 1.6.Саудагерлер сонау сақтар жерінен келіп жататын Грекиядан, Египеттен, Үндістан мен Қытайдан 8.Бактрия мәдениетінің тамаша үлгісі, Пяндж өзенінің сол жағынан табылған қала- Ай Ханум. Ай-Ханум үш бөліктен тұрады: төменгі, ортаңғы, жоғарғы.Көктас, тау хрусталі, агат, сердолик, піл сүйегі сияқты заттардан жасалған бұйымдар табылды. Ай-Ханум қаласынан. Зерттеушілер қола монеталар, алтын мен күміс құймалары табылғанына қарап Ай-Ханумда болды деп есептейді-Монета сарайы. Ай-Ханум қаласында кітапхана болғанын дәлелдейді. Философиялық трактаттар жазылған папирустардың табылуы Б.з.б. III ғ. Ай-Ханумда театр салынған. Театрың ортасында екі адамдық үш тақыт орналастырылған. Оларда қаланың ең сыйлы адамдары отырған. Театрға 6000 адам сыйған. 1.1 Пяндж өзенінің сол жағынан табылған қала- Ай Ханум. 1.2. Ай-Ханум үш бөліктен тұрады: төменгі, ортаңғы, жоғарғы. 1.3. Ай-Ханумда болды. Монета сарайы 1.4. Философиялық трактаттар жазылған папирустардың табылуы. Ай-Ханум қаласында кітапхана болғанын дәлелдейді. 1.5. Ай-Ханумда театр салынған.Б.з.б. III ғ. 1.6.Театрға сыйған. 6000 адам 9. Б.з.б. III-II ғғ. Ай-Ханумда гимназия тұрғызылған. Гимназияда философиялық мәселелерді талқылап, гимнастика жасаған.Ай-Ханумда кәріз құбырлары да \канализация\ болған.Ай-Ханум моншалары салынған- б.з.б ІІІ-ІІ ғасырларда. Ежелден Ежелгі Бактриядан табылған моншалардан Орта Азияда жуынып-шайынатын орындар ерекше маңызға ие болғанын байқаймыз.Ай Ханумдағы ерекше сәулет өнерінің ескерткіші- Құдайға арнап салынған храм. Храмның төбесі жалпақ келген. Оның жиегі күйдірілген балшықпен сәнделген. Ай Ханумның қорғаныс дуалының солтүстігінен 100 м жерден жоспары қосөзендік және жаңававилондық храмдарға ұқсайтын храм табылды. Зертеушілер оларды қосөзендік және жаңававилондық храмдардың жоспары мен түріне ұқсас деп көрсетеді. 1.1 Ай-Ханумда гимназия тұрғызылған. Б.з.б. III-II ғғ. 1.2Гимназияда жасаған. философиялық мәселелерді талқылап, гимнастика жасаған. 1.3. Ай-Ханумда болған. кәріз құбырлары да \канализация\ 1.4.б.з.б ІІІ-ІІ ғасырларда. Ай-Ханум моншалары салынған 1.5.Ай Ханумдағы ерекше сәулет өнерінің ескерткіші- Құдайға арнап салынған храм. 1.6. Құдайға арнап салынған храм. қосөзендік және жаңававилондық храмдардың жоспары мен түріне ұқсас 10.Тахти Сангиндегі храм- Окс храмы. Бактриялық от храмының озық үлгісі- Окс храмы. Ахеменидтік архитектуралық дәстүр айқын көрінеді- Окс храмынан. Оның жоспарының өзі шығыстық түрде жасалған. Ол-төрт бағаналы зал, айнамалы дәліз, бүйірдегі бөлме және бағаналы кіреберістен тұрған.Бактриялық дәстүрдің гректік құрылыс өнерінен айырмашылығы табиғи-географиялық ерекшеліктеріне қарай қалыптасқандығы.Мүсін өнері ескерткіштері Ай Ханум мен Тахти Сангиннен көп кездеседі. Бактрияда мүсіндер жасалған саз балшық пен тастардан.1979 жылы Окс храмын қазу барысында табылды- портреттер галереясы. Ежелгі Бактриялықтар алтын жалату техникасын жетік меңгерген. Б.з.б. III ғ. ортасында Бактрия жеке мемлекетке айналды. 1.1 Окс храмы орналасқан. Тахти Сангинде 1.2. Окс храмы. Бактриялық от храмының озық үлгісі. 1.3. Окс храмы тұрған.төрт бағаналы зал, айнамалы дәліз, бүйірдегі бөлме және бағаналы кіреберістен 1.4.Мүсін өнері ескерткіштері көп кездеседі. Ай Ханум мен Тахти Сангиннен 1.5.Портреттер галереясы табылды- 1979 жылы Окс храмын қазу барысында 1.6.Бактрия жеке мемлекетке айналды. Б.з.б. III ғ. ортасында 10.Бактрияда өзін патша деп жариялаған билеуші- Диодот. Диодот өзін патша деп жариялап ақша шығарды.Евтидем кезінде Бактрия мемлекеті күшейе түсті. Ежелгі Бактрия билеушілері- Диодот, Евтидем. Бактрияны бағындырмақ болған Сирия билеушісі- III Антиох. Евтидемнің Сирияға қарсы соғысында артықшылығы- соғыс пілдері. Бактр қаласы Сириядан 2 жыл қорғанды.Бактр қаласының қорғаныс ерекшелігі- бекініс үстінен әскери арбаның еркін жүруі. Сирия мен Бактрия шайқасы екі жақты келіссөз арқылы аяқталды. 1.1 Бактрия патшасы. Диодот . Диодот шығарды. Ақша 1.2Бактрия мемлекеті күшейе түсті. Евтидем кезінде 1.3Бактрияны бағындырмақ болған Сирия билеушісі- III Антиох. 1.4. Евтидемнің Сирияға қарсы соғысында артықшылығы- соғыс пілдері. 1.5.Бактр қаласы Сириядан қорғанды. 2 жыл 1.6.Сирия мен Бактрия шайқасы аяқталды. екі жақты келіссөз арқылы 11.Ежелгі Бактрияның тәуелсіздігін сақтап қалған билеуші- Евтидем. Евтидем Антиох елшісін «Шекарада көшпелілердің орасан зор күші тұр,олар кез-келген уақытта сендерге де, бізге де қауіп төндіре алады» деп үйрейлендірді. Евтидем ұлдары ел аумағын б.з.б. II ғ. Индияға жорықтар жасап, шекараны оңтүстікке қарай ұлғайтады. Б.з.б II ғасырда Бактрия жорық жасады- Үндістанға. Евтидем Сириямен соғыста Бактрия тәуелсіздігін сақтап қалды. 1.1.Евтидем. Ежелгі Бактрияның тәуелсіздігін сақтап қалған билеуші 1.2.Евтидем Антиох елшісін үйрейлендірді. «Шекарада көшпелілердің орасан зор күші тұр,олар кез-келген уақытта сендерге де, бізге де қауіп төндіре алады» деп 1.3. Евтидем ұлдары ел аумағын шекараны оңтүстікке қарай ұлғайтады. б.з.б. II ғ. Индияға жорықтар жасап 1.4. Б.з.б II ғасырда Бактрия жорық жасады- Үндістанға. 1.5. Евтидем. Сириямен соғыста Бактрия тәуелсіздігін сақтап қалды. 2 тапсырма. Көп нұсқалы тесттер: 1. Ежелгі Бактрия аумағында бой көтерген бүгінгі мемлекеттер: жүктеу/скачать 90.33 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|