ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ПАЙДАЛАНУДА ОҚУШЫЛАРДЫҢ ПӘНГЕ ҚЫЗЫҒУШЫЛЫҚТАРЫН

4. ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ПАЙДАЛАНУДА ОҚУШЫЛАРДЫҢ ПӘНГЕ ҚЫЗЫҒУШЫЛЫҚТАРЫН

Бүгінгі таңдағы оқу орындарындағы алдында тұрған мәселе білім

Қазіргі педагогика теориясына елеулі өзгерістер еніп, жаңа көзқарастар пайда болды. Әрі білім беру құрылымында жаңа технология өмірге келді.

«Технология дегеніміз қандай да болсын істегі, шеберлікті, өнердегі адамдардың, ал педагогикалық технология педагогикалық мақсатқа қол жетудегі қолданылатын барлық қисында ілім амалдарымен әдістемелік құралдардың жүйелі жиынтығы»- деп түсіндіреді В. Кларин.

Педагогикалық технология тәжірибеде жүзеге асатын педагогикалық жүйенің жобасы.

Кез келген педагогикалық технология педагогикалық ғылым мен іс - тәжірибе жетістіктерінің жиынтығынан, бұрынғы тәжірибенің дәстүрлі түрлерін қосатын және қоғамның дамуы, демократизациялау нәтижесінде пайда болған нәрселерден тұрады.

Бұл жерде ұстаздың педагогикалық шеберлігіне жеке тұлғалық қасиеттеріне, білім алушылардың ерекшеліктеріне, олардың жалпы көңіл- күйіне, топтағы психологиялық ақуалға көңіл бөлу керек. Бір

технологияны қолданған әр түрлі педагогтардың жеткен нәтижесі де әртүрлі болады, бірақ осы технология көрсететін орташа көрсеткішке жақын болады.

Яғни, педагогикалық технология жеке тұлғаның қасиеттерімен орташаланады,бірақ онымен анықталмайды.

«Педагогикалық технология» деген түсінік «оқыту әдісінен» кеңірек болып табылады.

Технология - оқыту мақсатына осы жүйенің меңгерілуіне қалай жету керек деген сұраққа жауап береді. Технология – алдын ала жоспарланған жүйені тиімді іске асыруға бағытталған іс - әрекеттердің барысы және оның нәтижесіндегі көрсеткіші.

Ол тұлғаның жеке ерекшеліктерін зерттеуді және білім алушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес келетін іс - қимылды, сондай-ақ олардың дайындығының шарттарын таңдауды талап етеді.

Қазіргі заман талабына сай білім беру - бұл қоғам мүшелерінің адамгершілік, интеллектуалдық, мәдени дамуының жоғары деңгейлік және кәсіби біліктілігін қамтамасыз етуге бағытталған тәрбие беру мен оқытудың үздіксіз үрдісі екендігі белгілі.

Осы орайда білім алушылардың танымдық қабілетін дамыту, білім сапасын арттырумен қатар ақыл - ой шығармашылық белсенділіктерін жетілдіру үшін жеке пәндерді оқытудың тиімді әдістері мен тәсілдерін іздестіру, қазіргі білім беру саласының алдындағы өзекті мәселелердің бірі болып отыр.

өзгерістер болып табылады. Педагогикалық инновация дегеніміз- педагогикалық жүйедегі жаңашылдық.

• 
  Іскерлік ойын технологиясы;
  
• 
  Мәселелік және интеграциялап оқыту;
  
• 
  Шаталовтың қарқынды оқытуы;
  
• 
  Дьяченконың ұжымдық технологиясы;
  
• 
  Эрдниевтің блоктап оқытуы;
  
• 
  Деңгейлеп оқыту;
  
• 
  Модульдеп оқыту;
  
• 
  Дамыта оқыту технологиясы және т.б.
  

Ж.Қараев оқушылардың оқу материалын меңгеру деңгейін 4 түрге бөліп қарастырады:

1. 
   Репродуктивті деңгей. Жалпыға бірдей стандартты білім
   

алдыңғы сабақта алған білімдеріне және оқулықта бар мәселелерге байланысты құрылады.

2. 
   Алгоритмдік деңгей. Мұнда білім алушылар оқытушылардың түсіндіруімен қабылдаған жаңа ақпаратты пайдалана отырып, тапсырманы орындайды.
   
3. 
   Эвристикалық деңгей. Білім алушы өзі ізденіп, қосымша әдебиеттерді пайдалана отырып, жауап береді. Бұл тапсырманы орындауда білім алушының ой белсенділігі негізгі қызмет атқарады.
   
4. 
   Шығармашылық деңгей. Білім алушы өзіндік дағдысын, білім сапасының дамуын қамтамасыз етеді. Білім алушылар жаңа тақырыпты шығармашылық ізденіс үстінде өздігінен меңгеруі қажет.
   

Білім алушының білімін оқушы деңгейінен шығармашылық деңгейге жетелеуде дамыта оқыту мен мәселелік оқытудың орны да ерекше. Дамыта оқыту технологиясын қарастыратын болсақ, ол ең алдымен «Нені дамыту керек?» деген сұрақтарға жауап іздестіруіміз керек.

Модульдік оқыту технологиясының артықшылықтарына мына төмендегілерді жатқызуға болады:

1. 
   Оқу мазмұнының, мақсатының алдын - ала қойылуы, нақтылануы оқу нәтижесін бағалаудың обьективтілігін арттырады;
   
2. 
   Білім алушының пәндер бойынша барық топтағы оқу - танымдық қызметінің мазмұны мен құрылымын анықтайтын оқу үрдісінің жобасы жасалады;
   
3. 
   Дидактикалық үрдістің бүтіндей берілуі іске асырылады;
   
4. 
   Педагогикалық қызметтегі оқытушы мен білім алушының қарым - қатынасынының, өзара түсіністігінің жаңа жүйесі қалыптасып, интерактивтік әдістеме жүзеге асырылады;
   
5. 
   Инновациялық қызметтің ұйымдастырылуының жаңа формасы мен оның негізгі принциптері жасалады;
   
6. 
   Бұл жүйе білім алушылардың білім алуға деген қызығушылығын арттырып, білім сапасын тұрақтандыруы, тіпті оны көтеруі де мүмкін;
   
7. 
   Оқу пәнін танып - білу, білім алушылардың танымдық -
   

8. 
   Оқытушы - шығармашылық жұмысқа - ақпараттық дамытушы модуль жасауға төселеді.
   

Қазіргі білім орасына оқыту мен тәрбиенің соңғы тәсілдерін игерген, нақты тәжірибелік іс - әрекет үстінде өзіндік даңғыл жол салуға икемді, шығармашыл педагог - зерттеуші, сондай - ақ интегративті ойлауға қабілетті ойшыл оқытушы қажет.

Елбасы Н.Ә.Назарбаев мемлекетіміздің болашақ дамуына арналған

«Қазақстан - 2030» бағдарламасында жоғары білімнің сапалылығы, адамсүйгіштігі және ғаламдануы арқылы мәдениет жасауға, интеграцияға ерекше мән бергені белгілі. Интеграциялық оқытуды жүзеге асыру, оның ғылыми деңгейін арттыру, тұтастылығында білім алушылардың танымдық әрекетіне тән дағдыларды қалыптастыру міндеті, қазіргі кезде алдымызға қойылған мәселелердің бірі болып табылады.

Жалпы қарастыратын болсақ интеграция дегеніміз - пәндердің өзара

байланысын жоғары деңгейде нақтылы түрде іске асыру болып табылады. Интеграция тұтастықты қалыптастырып, білімді жүйелеу мен жинақтауда әр түрлі ғылымдарды біріктіреді. Пәндердің өзара байланыс деңгейі білім алушылардың білімін зерттеу, талдау, жүйелеу сияқты негізгі дидактикалық міндеттер арқылы шешіледі. Оқушылардың тәжірибесінде жиі кездесетін интеграцияны жүзеге асырудың жолы - сабақтарды бір оқытушы арқылы жүргізіп, бірнеше пәндер бойынша біріккен сабақтарболып табылады,яғни білімнің жинақталуы, білім алушылардың әр түрлі пәндерден алған білімдерін синтездеу.

Демек, бүгінгі оқу орындарының мақсаты мен міндеті әр білім алушының жеке тұлғалық қадамына жол ашу болып отыр. Мұндағы бар салмақ оқу орнының айнасы болып есептелетін оқытушы иығына түспек.

Білім алушыны дарынды, бойында күш - қуаты жеткілікті екендігіне сендіру ұстаз бойындағы құдіретті күш. Өйткені, сенім үлкен жеңіске жетелейді. Терең біліммен қоса сапалы тәрбие беру - әрбір ұстаздың абыройлы борышы.

құралы – оқыту. Оқыту барысының нәтижесінде білім беру мен тәрбие мақсаттары жүзеге асырылады.

Түрлі оқу орнындағы оқыту - білім берудің басты жолы, сол сияқты оқу отбасында, өндірісте, жұмыста т.б. күнделікті адамның тіршілік және қызмет барысындағы жағдайларда іске асып отырады.

Оқытудың мазмұны мен сипаты қоғамның материалдық және мәдени даму дәрежесіне сай белгіленді.

Оқудың мақсаты мен мазмұны, оны ұйымдастырудың түрлері мен әдістері адамзат қоғамының даму кезеңдеріндегі қоғамдық қатынастар негізінде, жалпы білімге, адамдардың даярлығы негізінде қойылатын талаптардың сипатына және оқыту жөніндегі педагогикалық идеяларға сай өзгеріп отырады.

«Дәстүрлі оқыту» ұғымы XVІІ - ғасырда Я.А.Коменскийдің «Ұлы дидактика» еңбегінің негізінде қалыптасты, күні бүгінге дейін әлем мектептерінде қолданылатын сынып – сабақты, оқытуды ұйымдастыру деп түсіндіріледі.

Дәстүрлі - сабақ технологиясының ерекшеліктері мыналар:

• 
  оқушылардың жас ерекшеліктері бір деңгейде болады және дайындық көлеміне қарай сыныпты құрайды. Бұл құрам негізінен мектептегі кезеңде еш өзгеріссіз сақталады;
  
• 
  сынып біріңғай жылдық жоспармен және бағдарламаға сай сабақ кестесімен жұмыс істейді. Осыған сәйкес оқушылар мектепке бір мезгілде және алдын ала белгіленген уақытта келулері тиіс;
  
• 
  оқудың негізгі бірлігі - сабақ;
  
• 
  сабақ бір пәнге, бір тақырыпқа арналған. Бір сыныптың оқушылары бір материалмен жұмыс жасайды;
  
• 
  сабақта оқушылармен жұмысты мұғалім жүргізеді. Ол жеке пәндер бойынша әр оқушының білімін жеке - жеке бағалап, жыл соңында сыныптан сыныпқа көшіру мәселесін шешеді;
  
• 
  оқулық негізінен үй тапсырмасын орындау үшін қажет;
  
• 
  оқу жылы, оқу күні, сабақ кестесі, оқу демалыстары, үзілістер, сабақтар арасындағы үзілістер – бұлардың бәрі сыныптық сабақ жүйесінің атрибуттары.
  

Қазіргі жалпы білім беретін оқу орындарында мақсаттар біршама өзгертілді - идеологизация жойылды, жан - жақты үйлесімді дамудың үндеулері алынып тасталынды, өнегелі тәрбие үлгісі өзгертілді, бірақ негізгі мақсаттардың міндеті, алдын ала жоспарланған сапалы білім алу стандарттары сол күйінде қалды.

Дәстүрлі технологиямен оқытатын мектептер «білім мектебі» болып саналады. Қазіргі ғылыми техникалық үрдістің жағдайында жаңа әлеуметтік талаптарға, оқушылардың жеке басының даму мүмкіндіктеріне сай оқудың мазмұны мен әдістерін жетілдіріп, оқу құралдарының жаңа түрлерін жасау қажеттілігі туды.

Оқытудың мазмұнында ғылымның соңғы табыстарына сай теориялық материал көлемінің артуы, оқытудың дамып келе жатқан саласына оқушылардың танымдық дарыны мен қабілеттілігін жетілдіруге баса назар аударылуы. Қазіргі педагогикалық технологияны обьективті қажеттілік тұрғысынан зерттеп тануды талап етеді.

«Оқыту технологиясы» деген түсінік бүгінгі күні дәстүрлі педагогика көпшілік мақұлдаған түсінікке жатпайды.

Бір жағынан, оқыту технологиясы – ол ақпаратты өңдеудің, ұсынудың, өзгертудің әдістері мен тәсілдерінің жиынтығы, ал екінші жағынан, оқыту үрдісінде оқытушының қажетті техникалық, ақпараттық тәсілдерді қолдана отырып, оқушыға әсер ету құралдары жайлы ғылым. Оқыту технологиясында оқу мағынасы, әдіс - тәсілдері өзара тығыз байланыста болады.

Оқытушының педагогикалық шеберлігі қойылған оқу тапсырыстары

• 
  оқыту мақсаты;
  
• 
  оқыту мағынасы;
  
• 
  педагогикалық өзара қатынас құралдары;
  
• 
  оқу үрдісін ұйымдастыру;
  
• 
  оқушы, оқытушы ;
  
• 
  іс - қимыл нәтижесі.
  

Технологияны – қандай да болсын істе, өнерде қолданылатын тәсілдердің жиынтығы (орыс тілінің түсіндірме сөздігінен алынған).

Технология – бұл өнер, шеберлік, ептілік, өңдеу тәсілдерінің

жиынтығы, қалыпты өзгерту (В.М.Шепель).

Оқыту технологиясы - дидактикалық жүйесінің құрамдас бөлігі (М.Чашанов).

Педагогикалық технология - әлеуметтендіру мен оқытудың түрлерін, әдістерін, құралдарын, тәсілдерін үйлестіретін, тәрбиелеу амлдарын анықтайтын психологиялық - педагогикалық құрылымдардың жиынтығы, яғни ол педагогикалық үрдістің құралы болып табылады (Б.Т.Лихачев).

Педагогикалық технология - оқу үрдісін іске асырудың мағыналы технологиясы (В.П.Беспалко).

Педагогикалық технология – оқытудың жоспарлы нәтижесі үрдісін суреттеу (И.П.Волков).

Педагогикалы технология - білім беру түрлерін оңтайландыруды өзінің тапсырмасы ретінде қарастыратын техникалық қорларын және адам факторын есепке ала отырып, өзара бірлескен білімді меңгеру мен оқытудың барлық үрдісін анықтау, қолдану, құру тәсілдерінің жүйесі.

Педагогикалық технология – педагогикалық мақсатқа жету үшін қолданылатын барлық жеке тұлғалық, құралдық, әдістемелік тәсілдердің жүйелі жиынтығы және ретті жұмыс істеуі (М.В.Кларин).

Педагогикалық технология - алдыңғы авторлардың барлық анықтамаларының мағынасын бойына сіңірген мағыналы қортынды (Г.К.Селевко).

• 
  ғылыми;
  
• 
  іс жүргізу, суреттеу;
  
• 
  ықпалды іс жүргізу.