А. Эбшкаев З. Бейсенбайкызы казак tijiih о к; ы т у 0Д1стемес1 Алматы, 2014
жүктеу/скачать 6.25 Mb. Pdf көрінісі
|
| Тацырыпца ену с^рацтары:
1. Казак тшш окыту эдктемесп пэш не ушш керек? 2. Пэншн манызы неде? 3. ГОннщ карастыратын нысаны, максаты мен мшдет! кандай деп ойлайсыздар? Бугшп студент, етздер, ертен маман ретшде мектепке барып, жас жетюншектерге казак т ш мен эдебиет! пэш бойынша сабак береиздер. Журпзген сабактарыцыздьщ тартымды, кызыкгы, тшмд1, нзтижел! болуы немен байланысты деп ойлайсыздар? BipiHmifleH, теориялык бшмдернпзге байланысты. Бул максатга казак тш бшмшщ барльщ саласы бойынша теориялык курс тьщдадьщыздар. Екшнпден, игерген теориялык бшмд! окушыларга калай жепазу керек, оларды пэнге кызыктырудыц, тарта бшудщ жолдары кандай, ол ушш кандай эдю-тэсйвд колдануга болады соган тжелей катькЛы. Ушшндцен, окушылардьщ бшмш калай тексеруге болады, багалаудьщ жолдары кандай, окушыныц б т м ш д е п олкылыкгы тузетудщ raiMfli амалдары кандай? деген сандаган суракгын шенпмше байланысты. Демек, мектеп табалдырьйЫн аггап, оныц зертханасына енгеннен кейщп Ыздердщ тшелей кемекшшеродз казак тш н окыту эдютемес! пэш. Сондыктан бул пэннщ с!здер ушш, келешек мамандыкгарыныз ушш манызы ете зор. Теорияльщ блок. «Эдютеме» - 6ip нэрсеш зерттеу жолы, тэсшдершщ жиынтыгы деген угымдагы гректщ ce3i. Оны . непзшен уш турл1 угымда тусшуге болады: жогары оку орнында етшетш арнайы пэн, окыту эдютер! мен тэсшдершщ жиынтыгы жэне педагогика, психология, философия мен арнайы пэннщ тогысуынан туратын педагогика гылымыныи 6ip саласы. Казак тш н окыту эд1стемес1 ушш арнайы пэн — лингвистика. Осыган орай эд1стеме гылымына мынадай аныктамалар бершеда: «мектепте окылатын ттлдак материалдарды практика жузшде окушыларга саналы rycinflipin мецгертудщ 6ipflen-6ip дурыс жолын уйрететш жэне оны зерттеп, тексеретш дидактикальщ манызы зор гылым» (1), «мектепте окылатын казак т ш материалдарын практикалык тургыдан саналы туащпретш гылым» (2), «пэнд1 терец менгертуде колданьшатын эдк- тэсшдердщ жуйесЬ> (3), «метрдика-это наука, которая рассматривает, чему, 6 и как учить» (4 ), «казак тшш окыту методикасы - казак эдеби тш тщ мацызын, эдю- тэсшдерш, амалдарын, окушыга ана тшшен бш м берудщ, оны мецгертудщ жолдарын уйрететш гылым» (5). Демек, «методика- дайын рецепт те емес, эклмшшщ нускау да емес, тек педагогикалык кецес, жол-жоба» (6) болганымен, казак тшш окыту эдктемеЫ гылымы -казак тшш окытудьщ зацдылыктары мен жолдарын зерттейтш дербес гылым. К^азак тшш окыту эдютемеа — оныц мазмуны мен устанымдары, sflicTepi мен тэсшдер1 туралы жэне- мектепте казак тшнен окушыларга бершетш бшм, дагды, бш к мелшерш белгшеп, оны игертудщ жолдары, щарттары туралы гылым. Пэннщ гылым реттде царастыратын нысаны — окыту урдга. А л окыту урдйя: окытудын мазмуны, ягни тшдк материал, окушыларда бш м, дагды, icKepnitcri калыптастырудагы мугашмшц эрекетд, бш м алудагы окушыньщ эреке-ri жэне окытудьщ нэтижеа сиякты угымдарды камтиды. Осыган орай эд 1 стеме гылымында «окиту», «б ш м беру», «о к у » угымдары 6ip-6ipmeH ажыратылады. Бшм беру - окыту урдюшдеп окытушынын орекет1, окыту - MyraiuM мен окушыньщ б1рлескен эрекет1, оку - окушыньщ эрекеть Ягни казак тшш окыту эдктемеа - казак тшш окытудьщ зандылыктарын зерттейтш (субьект-субьектшк катынастагы) педагогикалык пэн. Егер нактылап айтсак,, окыту эдктемеЫ мына мэселелерд1 зерттейдп 1) максаттары (не ушш окыту керек?); 2) мазмуны (нею оедпу керек?); 3) уйымдастырылуы (калай окьпу керек?); 4) куралдары (ненщ кемепмен окыту керек?); 5) окыту кезшде окушылардьщ бдамда мецгеру денгеш, акыл-ойыныц дамуы мен тэрбиелену1 арасындагы уштастьщ мэселелерь Демек, эд1стеме пэю бш м берудщ басты багыттарын icKe асыра отырып: нелштен, не уш1н окыту, пен! окыту жэне калай окытумен (окытудьщ эд1с-тэс1лдерш нактылау) катар Ka3ipri бш м берудщ талаптарына карай: калай нэтижел1 окыту (окытудьщ жаца технологиясы) жэне игерген бшмд1 калай тексеру (диагностика) мэселелерш де карастырады. Бул проблемаларды шешу мектепте тэрбие мен бш м берудщ жалпы максатгарьш белплейдь Казак; тшш окыту эдютемеа пэншщ басты максаты- казак тшш тшмд1 окытудьщ жолдарын карастыру, пэннщ танымдык, тэрбиелш, дамытушылык максаттарын icKe асыру. А л нагрпы мацсаты- тщ бшмщщ садаларын заман талабына сай тшмд1 окытудьщ жолдарын карастыру. Жеке мщсаты - тт бшмшщ эр саласынан каяыптасатьш бш м мен бш ктш к мазмуиын жэне нэтижеш айкындау. К,азак, тшн оцыту зс)1стемес1 гылымыныц Mmdemi- казак тш нщ оку пэш ретшде максаты мен мазмунын, окыту устанымдары мен эдю- тэсшдерш айкындау. Атап айтканда: 1) бастауыш мектеп пен орта мектептеп цазак т ш пэншщ максатын, ерекшелтн, мазмуны мен келемщ, курылымын, белжтсршщ 6ip-6ipiMeH уштасуы мен 6ipi3fliniriH аныктау, 7 оку материалын сыныптарга белу; 2) окытудьщ негордым пайдалы, унемд! жэне raiMfli sflicrepi мен тэсшдерш зерттеу жэне сипаттау; 3) казак тш пэншен жуйес! накты белгшенген бш м келемш окушьшардьщ ойдагыдай игеру шартгары туралы мэселелерд1 талдап шешу, ягни материалды дэл кабылдаудьщ, айкын тус!нудщ, оны практикада колдана бшудщ шарттары туралы мэселелерд1 талдау. Сонымен катар пэщц окытудьщ гылыми тркырымдамасын айкындау; угымдык жэне терминологиялык аппаратын тацдау, казак тш нщ пэн ретшдеп максаты мен мшдетш, эдюнамальщ непзш, устанымдары мен окыту эдютерш зерделеу; оку пэнш игертуде окушыда тшдщ эр саласы бойынша калыптасатын бшм, дагды, юкерлштщ (нэтиже) сипатын аныктау т.т. мшдеттер койылады. ddicmeMe гылымыныц басца гылымдармен байланысы. Казак тшш окыту эщстемесп гылымы философия, педагогика, психология, лингвистика гылымдарымен тыгыз байланыска туседь Эдютеме гылымы когамдык гылымдар катарына жататындыктан, ол жеке тулганыц калыптасуыныц белгш 6ip аспектшерш карастырады. Фил&еофия оныц эдюнамальщ непздерш айкындайды. Таным теориясы бойынша шындыкка жол cesiM жэне логикалык таным кезецдершен етш, практикада тексершумен аякталады., Логикалык таным тшдщ мумкшшшл аркылы юке асады. Адамзат когамыныц мэдени - тарихи кундылыктары ^рпакган- ^рпакка тш 6ipniicrepi: сез, олардьщ жүктеу/скачать 6.25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|