А. Эбшкаев З. Бейсенбайкызы казак tijiih о к; ы т у 0Д1стемес1 Алматы, 2014


spirrri  уйреткенде де сейлемнщ  6ipiHuii c e 3 i



Pdf көрінісі
бет57/146
Дата21.11.2023
өлшемі6.25 Mb.
#483911
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   146
Kazak tili okytu adistemesi Abilkaev

spirrri 
уйреткенде де сейлемнщ 
6ipiHuii c e 3 i 
бас эрштен басталады
Kici 
атгары, зауыт, мекеме, мемлекет, 
жер-судьщ Менатеп атаулары сейлемнщ кай жершде туре а да, бас эршпен 
жазылады деп тусшйс беру кажет. Сездердщ бас эршпен жазылуы 4- 
сыныпта морфология бел1мшде «Жалпы 
eciM 
мен жалкы 
eciM » 
такырыбында 
3pi 
карай терецдетшед1 де, 5-сыныпта «Кыскарган сездер» 
такырыбында соган сэйкес устемеленедк
«Буын оныц турлерш, «Тасымал» тацырыптарып оцыту. Сейлеу 
кезшде сездер дауыс ыргагы аркылы магыналык топка белшш айтылады. 
Мысалы, БЬ ауылдан келген жастарды взШ з болган барлыц уйымдардан 
да 
KeedecmipdiK
 
деген сейлемдеп сездер былайша белшедь 
Bi3 
(ауылдан 
келген жастарды) e3iMi3 болган барлык уйымдардан да (кездеспрдш). Бул
- дурыс сейлеудщ талабына сэйкес айтылуы. А л сейлемдеп 
ap6ip 
ce3fli 
жеке-жеке де айтуга болады. Мысалы: «Ауыл, келген, жастарды». 
BipaK 
бул свздер «6i3», немесе «да» деген сездерд
1
айтудан курдел1рек. Ce6e6i 
оларда 
6ipHeme 
дыбыс катыскан жэне дауысты мен дауыссыз дыбыстар 
араласып келген. Кейде мундай сездерд! окушьшарга жаздыру ушш, 
белгш
6ip 
белшекке белш айтамыз: А-уыл-дан, кел-ген, жас-тар-ды. Эр 
белшектеп 
дауыссыз 
дыбыстар 
дауысты 
дыбыстын 
айналасына 
шогырланады. Соган сэйкес эр белшектщ аралыгында жш (бунак) пайда 
болады. Дауысты дыбыс к у ц т айтылган дыбыс болады да, дауыссыз 
дыбыс элЫз айтылады. Сонда куши дыбыс пен элЫз дыбыстын 
6ip 
топка 
6ipirin 
айтылуын буын дещц де, эр топтыц 
6ip-6ipme 
жалгаскан жерш 
буын жш дейдь 4- сынып окулыгында буынга аныктама бершмеген, 
ейткеш буынныц аныкгамасы олардыц туешйгше киын. Окушыларга 
буынга белш айткызып, жазгызып уйреткенде, оган дагдыландырганда, 
мына ережеш ескеру керек: 
l.BipiHiiii 
буын дауысты я дауыссызга 
аякталуына карамастан еюнии не одан кешнп буындар эркдшан 
дауыссыздан басталып отырады. 2. Дауыссыздардыц арасында 
6ip 
дауыссыз турса, дауыссыз дыбыс екшни буын курамында айтылады. А-ла, 
ца-ра, же-щс. Олардыц арасында ею дауыссыз болса, соцгысы екшпц 
буын курамына енедь Бал-та, шац-пац. 3. Yiu дауыссыз болса, соцгы 
дауыссыз буынга косылады, тарт-па, цант-ца. 4. Крю, бояу, сия, ащы, 
тущы сикты сездерд
1
буынга белгенде, цо-ю айтылуы (цо-йу), ащы 
(ашшы), тущы (туш-шы) туршде болады. Жазуда ащы, тущы буын ж т н 
ащы, ту-щы туршде белуге болады
6ipaK
ол непзп ережеге кайшы. 
Сондыктан окушыларга мэн-жайды туешдорш, ауызша аш-шы, туш-шы 
деп белу керек.
«Тасымал» такьфыбы буынмен тшелей катысты, сауаггы жазуга 
дагдыландыратын такырып болып табылады. Сондыктан жазуда дурыс 
тасымалдату 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   146




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет