А. К. Айтказина автоматтандырылған жобалау жүйелері 5В072900 «Құрылыс» мамандығында оқитын студенттерге «Автоматтандырылған жобалу жүйелері»
Кешенді жүйелерді жобалау мәселесіне жүйелік тәсілдер мен талдау әдістемелері
жүктеу/скачать 1.71 Mb.
|
| 3.2 Кешенді жүйелерді жобалау мәселесіне жүйелік тәсілдер мен талдау әдістемелері
Жүйелік көзқарас жобалық міндеттің шешілуін оңтайлы шешуге мүмкіндік береді, ол жобаланған өнімді де, жобалау процесін де жан-жақты қарастырады, сонымен қатар негізгі өнертабыстарды және ғылыми жаңалықтарды шығаруға мүмкіндік береді. Жобалық автоматтандырудың негізгі құралы жүйелік тәсілдің мүмкіндіктерін толықтай жүзеге асыра алатын компьютерлік жүйе және олармен басқарылатын басқа да техникалық құралдар. Жүйелік көзқарас жобалау мен басқаруда кеңінен таралған. Жүйелік тәсілінің мәні жобалау немесе басқару объектісі жүйе ретінде қарастырылады, яғни, біртұтастылықты құрайтын және бір мақсатты іске асыру мүддесінде әрекет ететін элементтердің бірлігі. Жүйелік көзқарас жүйенің әрбір элеменпен және басқа элементтермен өзара байланысын, оның жұмыс істеуінің оңтайлы режимін қадағалайды. Жүйелік көзқарас, ең алдымен, зерттеліп жатқан немесе басқарылатын объектінің толық бейнесін жасауға тырысады. Жеке элементтерді зерттеу немесе сипаттау жеке тұрғыда емес, ол бүкіл жүйедегі элементтің рөлі мен орнын ескере отырып жасалады. Зерттеу, жобалау немесе кешенді процесті басқаруға жүйелік тәсіл жүйелі түрде объектілерді (процестерді) жүйе түрінде көрсету және оларды кейіннен талдау арқылы әдістер мен әдістердің жиынтығымен түсіндірілетін әдістемелік құрал болып табылады. Жүйелік нысандар зерттелетін жүйенің параметрлері: енгізу, өңдеу, шығару, мақсат, кері байланыс және шектеулер. Жүйе нысандарының әрекеті ретінде сапа параметрлерін қарастыруға болады. Олардың қасиеттері объектілердегі анықталған өлшемдерді(өлшем бірліктерімен бірге) сандық түрде сипаттауға мүмкіндік береді. Егер элементтер бір-бірінің қасиеттеріне шектеу қойса, бұл олардың арасындағы байланыс бар екенін білдіреді. Элементтер мен олардың қасиеттері арасындағы байланыстың болуы жүйенің күйі болып табылады. Жүйелерді талдау элементтердің, жүйенің және кіші жүйелер арасындағы өзара байланысты зерттеуге жүйелі көзқарасты қарастырады. Күрделі жүйенің жұмыс істеу процесі бірнеше деңгейде жүреді. Жүйе жүйенің жұмыс істеуі үшін қажетті компоненттері болып табылатын кіші жүйеге бөлінеді. Жүйелік талдау әдіснамасының негізгі кезеңі - мақсаттарды анықтау. Жобалаушылар үшін болашақ басқару жүйесінен не қажет болатындығын, қандай нәтижелерге қол жеткізу керектігін нақты түсініп алу маңызды. Сондықтан жүйе талаптарының белгілі бір жиынтығына ие болу керек, яғни, нақты жобалау мақсаты. Түсінудің алғашқы кезеңінің өзінде-ақ оны басқарудың нәтижесі ретінде технологиялық процестің жобалау қорытындысына қол жеткізе алатын мақсаттар туралы идея қажет. Мақсаттың қалыптасуы критерийлерді таңдауға мүмкіндік береді. Жүйелік талдау кезіндегі критерий - бұл мақсатқа жету үшін сол немесе өзге құралдарды таңдау ережесі. Жалпы жағдайда критерий мақсатты ұғымды толықтырады және оған қол жеткізудің тиімді әдісін анықтауға көмектеседі. Мақсат пен оған жету жолдары арасында нақты бір-бірімен қарым-қатынас бар болса, критерий аналитикалық түрде көрсетілуі мүмкін. Бұл белгілі жағдай, мысалы, «қарапайым» жобалау немесе басқару жүйелері үшін тән. Сондықтан, осындай жағдайларда, мақсаттар мен критерийлер тұжырымдамасы бөлінбейді. Жүйелердің күрделі анықталмайтын сатысында мақсат айқын болады және аналитикалық кескін алу мүмкін емес, сол себепті мақсаттарға жету жолдарын критерийлерден ажырата білу қажет. Критерий бірқатар талаптарға сай болуы керек. Ол ең алдымен, басқарылатын жүйе жұмысының мақсатын емес, негізгі тұжырымдамасын жасау керек, екіншіден, жүйенің барлық маңызды аспектілерін, яғни жеткілікті түрде өкілдік етуі тиіс. Үшіншіден, критерий бақыланатын жүйенің жұмысы кезінде орын алған елеулі өзгерістерге сезімтал болуы керек. Жобалау және басқару кезінде шешім қабылдауды жеңілдететін және оңтайландыру мәселесін математикалық түрде шешуге мүмкіндік беретін бірыңғай оңтайлылық критерийі қажет. Шын мәнінде жүйелік көзқарас елеулі байланыстар мен факторларды өткізіп алмау және ішкі, сыртқы жүйеге әсерін бағалау үшін ғана емес, басқа да байланыстарды қадағалауды қажет етеді. Өндірістік басқару жүйелерін компьютерлерді қолдануға байланысты дамыту кезінде, ең алдымен, басқару құрылымын жетілдіру, шешімдерді дайындау, қабылдау әдістерін жетілдіру және тиісінше, жобалау үдерісінде қолданылатын мақсаттар мен критерийлерді қалыптастыру мәселелерін қарастырған жөн. Жүйенің тұжырымдамасындағы маңызды орын тұтастық қасиеті бойынша қабылданады, оған сәйкес объектілердің өзара байланысы мен өзара әрекеті оның жеке элементтеріне тән емес объектінің жаңа, жүйелік қасиеттерін тудырады. Жобалауды автоматтандыруға жүйелі көзқарас тұрғысынан жобалау процесі әрбір қабатта шешімдерді оңтайландыру арқылы көп қабатты иерархиялық процесс болып табылады. жүктеу/скачать 1.71 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|