А. М. Саидов, Н. Д. Жангабылова, Б. Аманжол
жүктеу/скачать 1.25 Mb. Pdf көрінісі
|
| Негізгі бӛлігі параграфтарға бӛлінген бірнеше тараулардан тұрады. Бірінші
параграф кӛбінесе осы тақырыптың тарихына немесе жалпы теориялық мәселелеріне арналған, ал келесі параграфтарда оның негізгі аспектілері ашылады. Жұмыстың негізгі мазмұнына материалды жалпылау, әдістер, эксперименттік мәліметтер және зерттеудің ӛзі кіреді. Мәтінде қолданылатын сӛздер мен сӛз тіркестерінің дәлдігіне ерекше назар аудару керек, оларды анық емес түсіндіру мүмкіндігіне жол бермеу керек. Жаңа терминдер мен ұғымдарды егжей-тегжейлі түсіндіру қажет. Сандық материал қол жетімді түрде ұсынылуы керек (кестелер, графиктер, диаграммалар түрінде). Қате тұжырымдарды болдырмау үшін сандық материал ерекше дәлдікті қажет етеді. Мәтінге енгізілген кестелерде атауы (тақырыбы) және нӛмірі немесе барлық жұмыс үшін (кесте 2) болуы керек, немесе сол тарау үшін, мысалы, тӛртінші (кесте 4.2). Кестеде тӛрт сұрақтың жауаптары болуы керек: не, қашан, қайда, қайдан. Кестеге мәтін ӛте қысқа беріледі, онда тек сандық материалдан туындайтын негізгі қатынастар мен тұжырымдар кӛрсетіледі. Жұмыстың соңында қорытындылар қысқаша тұжырымдалған және нӛмірленген жеке тезистер түрінде жазылады. Қорытындылар тек жұмыста кӛрсетілген материалға қатысты болуы керек. Негізгі қағидатты сақтау керек: тұжырымдарда жеке ережелерден жалпы және маңызды ережелерге ӛту керек. Қорытындыларды жазудағы тән қателік-зерттеу нәтижелерін тұжырымдаудың орнына жұмыста не істелгенін тізімдеу. Қорытындыда зерттеудің алынған нәтижелері логикалық дәйектілікпен баяндалады, оларды практикаға енгізу мүмкіндігін кӛрсетеді, тақырыппен жұмыс істеудің одан арғы перспективаларын айқындайды. Қорытынды қорытындыларды қайталамауы керек. Бұл кӛп емес, бірақ мазмұны бойынша сыйымды болуы керек. Жұмыстың соңында әдеби дереккӛздердің тізімі келтіріледі. Тізімге жұмысты жазу кезінде пайдаланылған және мәтінде немесе ескертулерде айтылған әдеби кӛздер ғана кіреді. Тізім МЕМСТ талаптарын ескере отырып, бӛлімдер бойынша жасалады. Ғылыми еңбектерде жұмыстың соңында қосымшаларды беру қажеттілігі жиі туындайды. Оларға графиктер, кӛмекші кестелер, қосымша мәтіндер, жеке ережелерден алынған үзінділер кіреді. Қосымшаның әр материалына тәуелсіз реттік нӛмір берілуі керек, оны қажет болған жағдайда кӛмекші материалдарға сілтеме жасаған кезде мәтінде кӛрсетуге болады. Ғылыми жұмыстың кӛлемін есептеу кезінде қосымшалар есепке алынбайды. 83 Ғылыми жұмысты жазу кезінде аннотация немесе реферат қажет. Аннотация - бұл ғылыми жұмыстың мазмұны, мақсаты, формасы және басқа да ерекшеліктері бойынша қысқаша сипаттамасы. Ол сұраққа жауап беруі керек: «Бұл туралы бастапқы құжатта не айтылған?». МЕМСТ 7.38-91 сәйкес аннотацияға: ғылыми жұмыс түрінің сипаттамасы, негізгі тақырып, проблема, объект, жұмыстың мақсаты және оның нәтижелері кіреді. Аннотацияда бұл жұмыс жаңалық әкелетіні кӛрсетіледі. Аннотацияның орташа кӛлемі-600 баспа белгісі. Реферат - бұл бастапқы құжаттың немесе оның негізгі нақты мәліметтері мен тұжырымдары бар бӛлігінің қысқаша мазмұны. Реферат аннотациядан айырмашылығы танымдық функцияны орындайды және сұраққа жауап береді: «Бастапқы құжатта не айтылған?». Рефератқа қойылатын негізгі талаптар МЕМСТ 7.38-91-де бар, оған сәйкес ол зерттеу тақырыбын, жұмыстың сипаты мен мақсатын, зерттеу жүргізу әдістерін, нақты нәтижелерді, қорытындылар мен бағаларды, қолдану саласының сипаттамасын қамтуы тиіс. Рефераттың орташа кӛлемі 500-ден 5500-ге дейін баспа таңбасын құрайды (үлкен кӛлемді құжаттар үшін). Ғылыми ақпарат куммулятивтілік қасиетіне ие, яғни зертханалық эксперименттердің нәтижелерін тіркейтін құжаттардан ғылыми-техникалық есептерге, мақалаларға, шолуларға, монографияларға, оқулықтарға, анықтамалықтарға кӛшу кезінде қысқа, жалпыланған ұсыну арқылы уақыт ӛте келе кӛлемді азайту қасиеті бар [3, 18, 19, 20]. Осы тізбектің әрбір келесі байланысында зерттеу қызметі кезеңінде туылған бірдей ақпарат тығыздалған түрде ұсынылады. Әрбір келесі құжат зерттеу кезеңінде жасалған барлық ақпаратты қамтымайды, тек ең маңызды, ӛзекті, "реттелген", дайындалған құжат үшін оқырман мақсатына сәйкес келеді. Ғылыми-техникалық ақпаратты неғұрлым тығыздалған түрде мұндай ұсынуға ақпаратты жинақтау жолымен қол жеткізіледі. Бұл ұғым құжаттарды аналитикалық-синтетикалық ӛңдеу операцияларының жиынтығын қамтиды. Оның мақсаты екінші реттік құжаттарды құру немесе бастапқы мәтіннің мазмұнын туынды мәтінде оның ақпараттық мазмұнын сақтау немесе біршама азайту кезінде үнемді түрде ұсыну болып табылады [3, 11]. Ақпаратты жинақтау процесінде мәтін жай қысқартылып қана қоймайды, атап айтқанда "жинақталады" және қажет болған жағдайда оны сақталған "танымдық кезеңдер", "танымдық тірек нүктелері"негізінде қайта орналастыруға мүмкіндік болатындай етеді. Бұл, мысалы, жеке конспектіні құрастырған кезде жасалады, ол әдетте кейіннен конспектіленген мәтінді ойша қалпына келтіруге мүмкіндік береді. Жинақтау мета-ақпараттық және ақпараттық болып табылады. жүктеу/скачать 1.25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|