А. М. Саидов, Н. Д. Жангабылова, Б. Аманжол
жүктеу/скачать 1.25 Mb. Pdf көрінісі
|
| 5.3 Ақпаратты ауызша ұсыну
Ғалымдар ғылыми ақпараттың едәуір бӛлігін ауызша кӛздерден алады - конгрестерде, симпозиумдарда, конференцияларда, семинарларда баяндамалар мен хабарламалар. Съездер мен конгрестер - қарым-қатынастың ең жоғары және ең ӛкілді формасы ұлттық немесе халықаралық сипатқа ие. Бұл ғылым мен техниканың белгілі бір саласында стратегия жасайды. Конференция - ақпарат алмасудың ең кӛп таралған түрі. Бір бӛлім (баяндамашылар) жаңа ғылыми идеялар, теориялық және эксперименттік зерттеулердің нәтижелері туралы хабарлайды, сұрақтарға жауап береді. Басқа бӛлігі (тыңдаушылар) тыңдайды, сұрақтар қояды, жарыссӛзге қатысады. Конференцияларда жарыссӛзде сӛз сӛйлейтін баяндамашылар үшін қатаң регламент белгіленеді, секциялық жұмыс ұйымдастырылады. Конференциялар әдетте шешімдер мен ұсыныстар қабылдайды. Конференцияларда кейде стендтік баяндамалар ұйымдастырылады. Белгілі бір жерде баяндамаға белсенді материал ілінеді және баяндамашы сұрақтарға жауап береді. 87 Кеңес - бұл бір ғылыми бағыттағы ғалымдар мен мамандардың ұжымдық байланысының нысаны. Кеңеске қатысушылардың құрамы мен сӛз сӛйлеу ұзақтығы қатаң регламенттеледі. Коллоквиум - бұл әртүрлі бағыттағы ғалымдар пікір алмасатын ұжымдық кездесулер нысаны. Симпозиум - бұл алдын-ала дайындалған баяндамалармен және экспромттың сӛйлеген сӛздерімен жартылай ресми әңгіме. Жоғарыда аталған барлық іс-шаралардағы ең жауапты міндет спикерлердің үлесіне тиеді. Баяндамамен сӛз сӛйлеу - жауапты ғылыми тапсырма. Әсіресе тыңдаушылардың сӛйлеген сӛздері мен ғылыми пікірталастар пайдалы. Баяндамамен кӛпшілік алдында сӛйлеу аудиториядан қорықпауға және сұрақтарға жауап беру кезінде тез назар аударуға, ғылыми пікірталас жүргізуге дағдыландырады. Баяндамамен сӛз сӛйлемес бұрын баяндаманың басында баяндалатын негізгі мәселелерді қысқаша баяндау үшін қысқаша баяндау жоспарын және егжей-тегжейлі конспект дайындау керек. Баяндама кезінде маңызды жазбаларды жіберіп алмау үшін қысқаша жазбаларды пайдалануға болады. Бұл сенімділік сезімін береді, материалдың айқындылығы мен қысқалығын қамтамасыз етеді. Баяндама барысында жеке тыңдаушыға назар аудармай, барлық аудиторияға еркін сӛйлеу керек. Баяндаманы дайындау кезінде алдымен оны бірнеше рет дауыстап оқып шығу керек. Баяндаманың алдында тезистер дайындалуы керек - қысқаша, ықшамдалған баяндаманың негізгі ережелері. Олар бүкіл ғылыми жұмыстың негізгі ережелерін қамтиды - тек зерттеу бӛлігі ғана емес, басынан аяғына дейін. Тезистер кіріспе түсіндірме және негіздемелік бӛлігі, сондай-ақ қорытындысы бар егжей-тегжейлі тұжырымдар болып табылады. Тезистерде тақырыптың негіздемесі, мәселенің тарихы, зерттеу әдістемесі және оның нәтижелері қысқаша берілген. Тезистер қысқа немесе егжей-тегжейлі болуы мүмкін, бірақ олар әрдайым баяндаманың толық мәтінінен ерекшеленеді, ӛйткені оларда мәліметтер, түсініктемелер, иллюстрациялар жоқ. Жеке тезистер бір мақсаттың байланысы ретінде логикалық түрде ӛзара байланысты болуы керек. Баяндамашылар баяндама барысында демонстрациялық материалдар мен техниканы жиі қолданады. Графикалық материалдар ретінде диаграммалар мен алгоритм диаграммалары жиі қолданылады. Жобалық құжаттаманың бірыңғай жүйесінің талаптарына сәйкес схемалар (МЕМСТ 2.701-84. ЖҚБЖ. Схемалар, түрлері және типтері. Орындауға қойылатын жалпы талаптар) құрылымдық, функционалдық, қағидаттық және т.б. болып бӛлінеді. Схемаларда графикалық белгілердің жанында немесе схеманың бос ӛрісінде, мүмкіндігінше негізгі жазбаның үстінде кӛрсетілген әртүрлі техникалық деректерді орналастыруға рұқсат етіледі. Алгоритм диаграммалары мәселенің аналитикалық шешімін кӛрнекі 88 түрде кӛрсету, процесті тәуелсіз және оңай түрлендірілетін бӛліктерге бӛлу және алгоритмдермен жұмыс жасауды қамтамасыз ету үшін қолданылады. Алгоритмнің әр қадамында орындалатын Операция диаграмма символымен кӛрсетіледі, оның ішінде ауызша немесе символдық жазба беріледі (МЕМСТ 19.003-80. ЖҚБЖ. Алгоритмдер мен бағдарламалардың схемалары. Шартты графикалық белгілер). Баяндама барысында қолданылатын техникалық құралдарға проектор, дыбыс жазу, кинофильм және т. б. жатады. Баяндамамен сӛйлеу-бұл автордың ӛзін-ӛзі тексеруі. Баяндама бойынша жасалған ескертулер мен кеңестер ӛте пайдалы. Ғылыми пікірталасқа қатысу баяндамашы мен тыңдаушы маманнан белгілі бір дағдыларды талап етеді. Пікірталас - ұжымдық ойлаудың тағы бір пайдалы түрі. Талқылауда айтылған әртүрлі кӛзқарастар белсенді ойлауға ықпал етеді, ӛз кӛзқарастарын мұқият ойластыруға және негіздеуге мәжбүр етеді. Сонымен қатар, әртүрлі пікірлер арасында талқылаусыз жоғалып кетуі мүмкін байланыстар орнатылады. Пікірталасқа қатысу-адамның жинақталған білімінің сапасы тексерілетін ойлау және сыни ойлау дағдыларын дамытудың ең жақсы тәсілі. Пікірталас-бұл кӛпшілік алдында сӛйлеу үшін жақсы жаттығу. Талқылауға қатысу формалары әртүрлі болуы мүмкін. Мысалы, тыңдау және жазу. Бұл жай ғана назар емес, тәуелсіз ойлау, ӛйткені жазба айтылған ойларды жеке бағалауды талап етеді. Талқылау кезінде жазу қиын, ӛйткені айтылған ойлар соншалықты жүйелі емес (олардың авторы ӛз сӛзінің қатаң логикалық құрылысына жеткілікті уақыт болмады). Түйіндемені, қорытындыларды, сонымен қатар дәл сӛздерді, ӛрнектерді, бейнелі салыстырулар мен мысалдарды жазып алу керек, олар кейінірек пікірталас атмосферасын жадта қалпына келтіруге, оның мазмұнын есте сақтауға кӛмектеседі. Пікірталасқа қатысу нысаны-түсініксіз сәттерді нақтылау немесе қосымша ақпарат алу мақсатында сұрақтар қою. Пікірталасқа қатысудың ең белсенді түрі - бұл ӛз пікірін білдіру, ол жеткілікті түрде негізделуі керек. Талқылау кезіндегі мінез-құлық этикасын қысқаша анықтауға болады: жауды жеңу емес, шындықты іздеу, ӛйткені соңғысы дұрыс болуы мүмкін [3]. жүктеу/скачать 1.25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|