Пәннің теориялық курсының мазмұны

Физиология ғылымының дамуы жөнінде қысқаша шолу. физиологияның қазіргі жағдайы жөнінде жалпы түсінік. Зерттеу объектілері және әдістері. Экспериментті әдіс және оның негізгі маңызы. Теоретикалык және клиникалық медицина мен мал шаруашылығының дамуындағы адам және жануарлар физиологиясының маңызы. Биология пөндерінің арасындағы физиологияның орны.

Физиология процестерінің өзіндік сапаеы. Тірі структуралардағы химикалық өзгерістер мен физиологиялык процестердің арасындағы қарым-катынас. Функция мен структураның бірлігі - организмнің қызметі және өмірдің негізі. Жеке органдар мен функциональды жүйелердің қызметі.

Реттелу женінде негізгі түсінік. Жүйкелік козу табиғаты жөнінде түсінік. Жүйке клеткасы және оның белшектерінің функииональдык маңызы. Эфферентті жене афферентті жүйке жолдары, синапс, рецепторлар жөнінде қысқаша үғым. Рефлекстің структуралық - функциональдык негізі.

Қаңқа еттерінің қүрылысы. Саркомер қүрылысы женінде казіргі түсінік. Жеке жиырылу және тетанустың пайда болуы. Еттердің изотониялык және изометриялық қозу төртібі. Бірыңғай саласы етгің қызметінің ерекшелігі.

Биохимиялық өзгерістердің негізгі кезеңдері және еттің жиырылуыныц энергетикасы. Еттің жүмысқа қабілетгілігінің темендеуінің ықтимал себептері. Пайдалы өрекет коэффициенті. Еттің кажуы жөнінде түсінік.

Қозғалтқыш бірлігі жөнінде үғым. Активті бірліктердің санына және әр біліктін. қозу ырғағына байланысты қаңқа етініңжиырылу градациясы.

Жүйкелер, олардың қүрылысы және жүйке талшықтарының қүрамы. Тітіркендіру зандары: гипербола заңы және жүйке мен ет жасалуына полярлы электр қуатының әсері. Электротон қүбылысы жөнінде түсінік. Қозғыштық және оның динамикасы. Эр козу фазасындагы қозғыштық.

Қозғыштықты анықтайтын әдістер. Қозу табалдырығы. Хроноксия және лабилдік жөнінде үғым. Жүйке мен ет қүрамдарының. онтогенетикалық және физиологиялыц козу ерекшеліктері.

Тыныштық потенциал (мембраналық потенциал) жөне әрекет потенциалы. Тітіркеңдіру мен қозудың арасындағы қарым-катынас.

Жүйке мен ет клеткаларының ішіндегі және сыртындағы К, Ma, C1 мөлшерлері, олардың арақатынасы. Клетка мембранасы жөнінде түсінік. Тыныштық және әрекет потенциалдары пайда болуы себебіндегі мембраналық теория. Рефрактерлік кезең, козудан кейінгі қүбылыстар.

Жүйке импульстің таралу жылдамдығы. Жүйке импульсінің таралуын белгілейтін метаболикалық жөне иондык. факторлар. Әр түрлі жүйке талшык.тарындағы жүйке импульсінің таралу шапшандыры.
3 Тақырып. Парабиоз туралы Введенскийдің ілімі

Жүйке талшығынан ет талшығына импульстің берілуі. Ет-жүйкелік (мионевральдык) синапстың қүрылысы женіндегі кдзіргі мөліметгер. Импульстер берілуге қатысты химиялық факторлар - медиаторлар. Олардың синапстағы электр процестерімен кдрым-катынастары.

Жүйке жүйесінің эволюциясының негізгі кезендері. Жүйке клеткаларынын. (нейрондардын.) қүрылысы (денелер жөне өсінділері). Нейронаралық синапстар, қүрылыстары жөне к.ызметтері. Рефлекс доғасымен козудың өту ерекшелігі. Бір нейроннан екінші нейронға козу импульсі өткендегі электр процестері.

Рефлекторлык. концепция. Эр түрлі рефлекстердің рефлекторлык, доғасының құрамы. Орталық жүйке жүйесінің жергілікті кызметі жөнінде ілім.

Рефлекс уақыты. Жалпы түпкі жол жөніндегі түсінік. Рефлекс жауабының градациясы. Жинақталу процесі. Орталык тежелу жөнінде ілім жөне оны түсіндіретін гапотезалар.

Пре - жөне постганглийлік нейрондар. Дене мүшелерінің (органдарының) қос иннервациясы. Жүлын. Оның қүрылысының жалпы схемасы. Эфферентті жөне аралық нейрондардың орналасуы.

Жұлынды жануар жөне оның рефлекс реакциялары. Қаңқа бүлшык. етінің рефлекторлық тонусы. Ию және жазу рефлекстері. Антогонист бүлшық еттерінің қозғалыстарының координациясы.

Сопакша ми, оның рефлеісгорлық және "автоматикалық" орталықтары. Қан тамырын козғалтатын орталықтың тонусы. Тьшыс алу орталығы, дем алу жөне дем шығаруға қатысты нейрондар, олардың озаралық қарым-қатьшыстары.Тыныстың реттелуі аркылы керісінше байланыс жөнінде түсінік. Ми бағанындағы торлы қүрылым (ретикулярлык, формация).

Дене кейпін сақтау рефлекстері және олардың орталықтары. Мойьгн және лабиринттік рефлекстер. Децеребрациялық мелшию к.үбъглысы жәңе к.ызьтл ядролардың ролі. Ортанғы ми. Оның керу және есту реакцияларына қатысуы.

Мишық, оның күрылысының ерекшелігі және мидың басқа белшектерімен байланысы. Омыртқалы жануарлардын. әр өкілдерінің мишығы. Мишықты алып тастау зардабы: каңка етінің тонусын және қозғалысын реттеудегі ролі.

Аралық ми. Таламус (керу темпешігі) - әр түрлі эфферентті жүйелердің импульстер коллекторы. Эфферентті жүйелердің импульстер шығу тегі - тері-еттік, есту және керу жолдары. Гипоталамус және оның маңызды вегетативтік процестерді реттеудегі ролі. Базальдык түйіндер: бозарған шар жөне жолақты дене. Олардың кызметі женінде үғым. Пирамидалық жөне экстрапирамидалық козғалтқыш жүйелер.

Үлкен ми сыңарларының негізгі эволюция кезендері. Ми қыртысының козғалткыш және. сенсорлық алаңдары. Негізгі эфферентті жүйелердің жол нүсқаулары. Электроэнцефалограмма және онын. негізгі ырғак.тары жөнінде түсінік. Жоғарғы жүйке іс-әрекетінің калыптасуындағы үлкен ми сыңарларының қыртысының ролі. Ми кыртысы жөне вегетативтік процестердің реттелуі.

Ішкі селініс бездер жүйесіне жалпы сипаттама және оиыц гуморалды реттеудегі маңызы

Гипофиз, оның топографиясы жене морфологиясы. Гипофиздің алдыңғы бөлшегінің эндокриндік қызметі. Өсу гормоны. Гипофизарлык ергежейлік және гипофизарлык алып. Акромегалия. Гонадотропты гормондар жөне олардын маңызы. Тиреогропты және адренокортикотропты гормондар. Пролактин Көмірсу және май алмасуына гипофиз гормондарының әсері. Гипофиздің артқы бөлшегі, оның гормондары: вазопрессин, окситоцин, олардың табиғаты жөне физиологиялық ролі. Гипофиздің ортанғы бөлігіндегі интермедии гормоны. Гипофиздің эндокриндік кызметінің жүйке арқьшы реттелуі.

Қалқанша без, оның топографиясы жөне гистологиялык күрамы. Қалқанша бездің гормондары. Тиреоглобулин жөне оның активті белшегі тироксин.Гипотериоз (эндемикалық зоб, критинизм жөне кддкднша бездің кесіп алып тастау зардабы).

Гипертериоз (Базедов ауруы және организмге қалканша безінің гормонынын. үлкен дозасын кіргізгендегі нөтижесі). Тиоуроцил және онын тироксин биосинтезіне тежеу әсері. Кальцитонин. Қалқанша бездің кызметін реттеуіндегі гипофиздің алдыңғы бөлігінің ролі.

Қалкансерік бездері және олардың кальций алмасуындағы ролі. Қалк.ансерік бездерінің дисфункция нетижесіндегі тетания. Паратгормон және оның физиологиялық маңызьт.

Қарынасты (үйкы) безіжөне оның топографиясы. Лангерганс аралшыктары және инсулин өнімі. Инсулин табиғаты. Көмірсулар алмасуындары инсулиннің мацьізы. Диабет. Глюкогон, оның бауырдын. гликогеніне және канның глюкозасының мелшеріне әсері. Қарынастд безінің эндокриндік қызметінің реттелуі.

Буйрекусті бездері. Бүйрвкүсті бездерінің мильт қабатының эндокриндік кызметі. Адреналин, оның табиғаты жөне физиологияльтк. маңызы.

Бүйрекүсті бездерінің қыртысты қабаты және оның гормондары (кортикостерон жөне онын туындылары), олардың табиғаты және физиологиялық маңызы. Эпифиз, онын. топографиясы жөне эндокриндік қызметі. Зоб безі (тимус), оның топографиясы жөне эндокриндік кызметі.

Бүйректердің эндокриндік кызметі.

Жыныс гормондары. Еркектін. жыныс бездері және олардьщ гормональдық қызметі. Интерстициальды үрық ткані (Лейдинг клеткалары) және оның жыныс гормонын өндірудегі маңызы. Тестостерон, оның табиғаты жөне еркектің екінші жыныс иышанына тигізетін әсері. Сперматогенездің физиологиясы.

Аналык, клеткалар, олардың морфологиясы, генеративтік және эндокриндік қызметі. Жыныстық цикл жөне оның кезеңдері. Жүмыртка клеткаларының гормоны - фолликулин, оның табиғаты жәнс екінші жыныс нышанына тигізетін өсері. Сары дененін. гормоны - прогестерон, оньвд жатырға, жүмырткд клеткаларының пісуіне және сүт бездерінің дамуына тигізетін өсері. Овогенез физиологиясы. Жьшыс клеткаларының пісуіне және жыныс гормондарының өнуіне тигізетін гипофиз гормондарының әсерінің ролі.Климактерий. Піштіру нөтижелері. Жыныс өзгертудегі төжірибелер.

Организмнін сыртқы және ішкі орталары жөнінде физиологиялық түсінік. Қан және лимфа, олардың организмде емір проиестерін камтамасыз етудегі ролі. Қапның негізгі кызметтері. Қанның қүрамы және мөлшері.

Айналмалы қанның көлемі және оның езгерістері. Қанның плазмасы және сары суы. Қанның формалы элементтері және олардың кызметі. Эритрон жөнінде түсінік. Қан түзілу физиологиясы. Қан түзілуінін. реттелуі. Қан түзілудегі фоли қышқылы мен Вп витаминінің ролі. Каслдың "ішкі факторы" жөне эритриннін, пайда болуы. Эритропоэтиндер, олардын табиғаты жөне қан түзілудегі мацызы. Пернициозды анемия жөне онын. этиологиясы.

Қанның мөлшер салмағы, коллоидтык-осмостык (онкотикалык.) кысым жөне қанның буферлік қасиеті. Қанның қүрамындағы жынысқа, жаскд жөне кан түзілу процесіне байланысты айырмашылықтар.

Қанды үйытатын және үюға қарсы түратын жүйелер және олардың маңызы. Гемостаз. Тромбогенді белоктар, олардың касиеттері және тромбогенездегі маңызы. Үйынды ретракциясы. Гепарин. К витамині және оның тромбогенді белоктардың биосинтезіндегі ролі. Қанньщ үюы және үюға қарсы түратын жүйелердің кызметінің рефлекторлық-гуморальдық реттелуі, оның бүзылуының патофизиологиялық зардабы.

Қаннын корғаныс қызметі, клеткалық және гуморальдык иммунитет женінде үғым. Қан топтары. Резус-фактор. Эритроциттердің агглютинациясы. Қанның "сәйкестігі" және "сөйкесеместігі" жөнінде түсініх.

Кан күюдың практикалык маңызы және әдістері. Кднның тыныс алу қызметі
және мүндағы эритроциттердің ролі. Эритроциттердің формасы (түлғасы)
жөне қүрамы. Гемоглобин, оның табиғаты жене қасиеті. Гемнің структурасы.
Гемоглобиннің патологиялык. формалары жөне олардың патофизиологиялык
манызы. Үстеме жүмыс және тыныштық жағдайдағы организмнің оттегін
сін.іруі- Қанның отгегілік сыйымдылығы, оксигемоглобиннін

диссоциациялық қыйсығы және оның анализі. Оттегінің тасымалдануы. Тыныс алу процесіндегі кемір қышқыл газының тасымалдануы. Қанның рН және оның сілтілік коры. Қаннын. буфер жүйесінің маңызы.

Жүрек-тамыр жүйесі. Қан айналуын зерттеу жөнінде қыскаша тарихи мәлімет. Эволюция процесіндегі жүрек-тамыр жүйесінің дамуының негізгі кезендері. Организмнің жүйке мен ет жүйелерінің жетілгендігі жөне эволюцияның функциональдық негізі, ол капилляр торлары және жүрек-тамыр жүйесінің түйықтығы. Қан тамырларының типтері: артериялар, веналар, капиллярлар, олардың морфологиясына тән нышандары. Жүректің эволюциясы жөнінд„ түсінік, оның омыртқасыз және омыртқалы жануарлардағы структуралары және кызметтері. Сүт қоректі жануарлардьгн. жөне адамның жүрегі. Жүрекшелер мен к.үлак,шалардың функциональдық ролі. Жүрек циклы. Систола және диастола. Жүрек циклының фазаларының уақыттық қарым-кдтынасы.

Жүрек етінің жалпы қасиетгері. Жүрек етінің рефрактерлік кезеңі жөне оның ерекшеліктері, козу жөне жиырылу үзақтығының қарым-қатынасы.

Қан айналысының үлкен және кіші шеңбері. Коронар тамырлары және жүрек етінің қан айналымының ерекшелігі. Жүректің ет тканінің морфологиялық және функциональдық ерекшеліктері. Жүректің жиырылуының автоматизмі және оның табиғаты. Жүректің жиырылу автоматизмінің миогенді және ыей-рогенді теориялары. Жүректің өткізгіш жүйесі. Жүрек ырғағының к,алыптасуындағы вена кднының қүйылуынын ролі. Синус түйіні жөне онын. маңызы.

Атриовентрикулярлық түйін және оның кы меті. Гисс шоғыры. Пуркинье талшықтары. Жүректің тыныштық жөне өрекет потенциалы, оны тіркеу әдістері. Жүректің еткізгіш жүйесінің өр түрлі талшықтарының әрекет потенциалы.

Жүрек қызметінің реттелуі. Жүректің реттелуіндегі

экстракардиалъдық жүйкелердің функциональдық ролі. Жүрек-тамыр жүйесінің гормональдық реттелуі.

Жүректің реттелуінің рефлекторлық механизмдері, кардио-кардиальдық рефлекстер және рецепторлық тамырлар зоналарынан рефлекторлык эсер. Висцерокардинальдык рефлекс. Жүректін. парасимпатикалық жүйке арқылы реттелу механизмі. Жүректің адаптивтік реттелуіндегі жүрек ішті жүйенің ролі. Жүрекке тигізетін жүйке әсерлерініц сипаттамалары жөне олардың жүрек қызметін реттеуіндегі маңызы.

Электрокардиограмма және оның компоненттері.

Электрокардиографиялық өдіс және оның жүрек физиологиясын зерттеудегі ролі. Кардиологиялық клиникаға электро-кардиографиялық өдістің маңызы.

Жүректін. систолалық және минуттік көлемі женінде түсінік, жүрек кдғысының жиілігі. Пульс. Қан кысымы, оның организмде реттелуі жөне тіркеу әдістері. Қан ағысының жьглдамдығы. Артерияларға, веналарға және капиллярларға тән к.ан ағысынын. реттелу ерекшеліктері. Қан депосы. Тамырлық тонус. Вазоконстрикторлар мен вазодилятаторлар жене олардың функционаеьдык маңызы. Қан тамырын крзғалтатын орталык, топографиясы және кызметі. Қан айналудың рефлекторлық реттелуі. Аорта доғасы және каротидті синустын интерорецепторлары. Қан кысымының реттелуіндегі прессо-, баро-, хеморецепторлардың ролі. Жүрек-тамыр жөне қан айналу қызметінің бүзылу зардабы. Лимфа жүйесі және оның функциональдық маңызы женінде мөлімет.

Тыныс алу физиологиялық жөне биохимиялык. процесс жене оның маңызы. Тыныс органдарының қызметі бойынша физиологиялык шолу. Тыныс алутиптерінің эволюциясы. Әкпе арк.ылы тыныс алу. Адам және сүт қоректілердің тыныс козғальгстарының механизмі. Өкпе көлемі. Өкпедегі қалдық, дем шығару жөне альвеолалық ауа, оның қүрамы және көлемі. Спирометрия. Гипоксия, гипоксемия жене асфиксия туралы үғым. Диспное, гиперное және апное түсініктеріне сипаттама.

Қандағы жөне тканьдердегі газдардың кернеуі. Тканьдегі газдардың алмасуы жөне онын тыныс алумен байланысы. Клеткалық тыныс алу механизмі жөнінде негізгі түсініктер. Атмосфера къгсымының көтерілуі мен төмендеуінің организмге тигізетін өсері. Кессондык ауру.

Тыныс алу ырғағын қамтамасыз ететін жүйкелік аппарат

Тыныс алу орталығы. Тыныс алу ырғағын қамтамасыз етудегі сопақша мидың структураларының автоматикалық және рефлекторлык активтігінің ролі. Тьгныс ырғағының қалыптасуындағы рецепторлар мен өкпенің афференттік жүйесінің катысы. Орталық мидағы пневмотаксикалық қүрамдар, гипоталамус, ми кыртысыныц рецепторлары және сопақша мидағьг тыныс алу орталығы араларындағы қарым-катынас. Тыныс алудың жүлын-милық аппараты.

Дем алуды және дем шығаруды қамтамасыз ететін эффекторлық жүйкелер жөне бүлшық ет жүйесі. Тыныс алу козғалыстарының күшінің жөне ырғағының реттелуі. Тыныс алуды меңгеретін рефлекстер. Негізгі рефлексогенді зоналар, хеморецепторлық қүрамдар және олардың тыныс алудың реттелуіне қатысы. Тыныс алудың хеморецептивтік стимуляторлары - 0₂ мен СОг, олардың кернеуі. Тыныс алу жөне к.ан айиалу процестерінің бір-бірімен байланысы.

Энергия алмасудың негіздері. Жалпы және негізгі энергия алмасу, Энергетикалық алмасуды анықтау өдістері. Тыныштыктағы энергияның шығыны және негізгі алмасу. Тыныс алу коэффициент! және оның өзгерістері. Тік жөне жанама калориметрия. Зат алмасуына тамақтың спецификалық, динамикалык әсері. Тамақ қалпының физиологияльщ дәлелдемесі.

Белоктар, олардың табиғаты жөне физиологиялык маңызы. Қоректілігіне байланысты тольтк. қышкылды және толық кышкылсыз белоктар. Белоктардьщ спецификалығы және оның амин қ.ышқыл күрамымен байланыстығы. Орны толмас амин қышкылдары және олардың организмдегі белок биосинтезіндегі маңызы. Белок оптимумы және азот тепе-тендігі. Белоктардың пластикалык. және калориялық қүндылығы. Белоктардың алмасуы жөнінде негізгі түсініктер. Белоктардьщ биосинтезіндегі бауырдың ролі. Белокты қоректің нормасы.

Липидтер, олардың классификациясы және физиологиялық ролі. Майлар, олардың организмдегі энергетикалык жөне пластикалык. маңызы. Май алмасуы жене бауырдың май қышк.ылдарының эвакуациясьтндағы холиннің маңызы. Бауырдың майлануы, кетон денелерінің пайда болуы жөне ацетонурия.

Көмірсулар, олардың классификациясы жөне зат алмасудағы энергетикалык, маңызы, Организмдегі кемірсулар кажеттілігінің деңгейі. Бауырдағы кемірсулар қажеттілігінің деңгейі. Гликоген, оның табиғаты және физиологиялык маңызы. Қандағы канттың деңгейі. Гипергликемия және гликозурия. Қант диабеті. Физиологиялык, гипогликемия. Ет жиырылуы жөне глико-генолиз. Кемірсу алмасуының нервтік-гуморальдык. реттелуі.

Витаминдер, олардың классификациясы. Авитаминоз туралы түсінік. Еритін витаминдердің алмасудағы ролі. Майда еритін витаминдер жене олардың физиологиялык. маңызы.

Алмасу процестеріндегі витаминдерді толығымен пайдаланудағы белокпенен қоректенудің ролі. Майда еритін витаминдердің ас қорыту жолында сіңу және жеткізу процестерінің маңызы. Организмдегі витаминдердің депосы. Витаминдер мен ферменттердің кдрым-катынасы.

Қоректенудің минеральдық компоненттері жене\ олардың физиологиялык. маңызы.

Ac қорыту. Мембраналық ас корыту. Ас қорыту жолы және онын, бөлшектерінің ас қорытудағы маңызы. Ауыз куысындағы астың қорытылуы. Сілекей бездері және олардың қызметі. Сілекейдің қүрамы жөне оның көмірсуларды сіңірудегі маңызы. Сілекейдін. бөлініп шығуының реттелуі.

Өңеш және онын. қызметі. Асқазан жөне ас қорытудағы оның бөлімдерінің ролі. Аскдзан сөлінің бөлініп шығуы механизмі. Асказанның секреторлық қызметіне компоненттерінің өсері. Сөлдің белініп*шығуының және асқазанның моториқасының функциональдык. өзара тәуелділігі. Каслдың "ішкі факторы" және оның маңызы. Он екі елі ішек және оның ас қорыту сөлінің ферменттік қүрамы. Үйқы безі жөне панкре ас сөлінің ферментгері. Энтерокиназа жене оның ас қорытудағы маңызы. Бауыр еттің бүлағы. Өт қуығы жене оның өзектері. Өттің ішекке қүйылуының реттелуі. Өттің қүрамы жене оның ас қорытудағы маңызы. Ac қорыту жолындағы сіңіру процесі. Майлар, көмірсулар, витаминдер және минерал компоненттерінің сіңуі. Сіңу теориясы. Ток ішектін. қызметі. Тоқ ішектің бактериялык флорасының физиологиялық маңызы. Тік ішек және дефекация акты.

Суалмасуы. Белоктар, көмірсулар және майлар алмасуындағы эндогендік судың пайда болуы. Терідегі және еттердегі судың депосы. Су мен минералдың алмасуының байланысы. Су алмасуының реттелуі. Организмнен тері, ішек жөне бүйректер аркылы судың шығуы.

Пойкилотермді және гомойотермді жануарлар организміндегі жылудың алмасуы. Химиялык. терморегуляция. Физикалық термореттелу. Жылу шығудағы тыныс алудьщ және терлеудің ролі. Термореттелудегі тамырлар реакциясының маңызы. Организм салқындағандағы жылу пайда болуыныц көтерілуінің механизмдері. Жоғарғы температура жағдайындағы термореттелу. Термореттелудің орталық жүйке механизмі.
11 Тақырып. Бүйректер және баска да сыртқа шығару ағзаларыныц қызметі

Зат алмасуда пайда болатын қалдық заттарды организмнен сырткд шығару жөне бүл процестегі судың ролі. Сыртқа шығару жүйелері жөнінде салыстыру аспектінде қысқаша физиологиялық шолу. Бүйректер, олардың қүрылысы және несеп шыгару қызметі. Нефрондар. Боумен-Шумлянский денешіктері және олардың күрылысы. Бүйрек арналары. Бүйректердің қанмен жабдъткдалуынын. спецификасы. Қанды өкелетін жөне қан шығъгп кететіи тамырлар және олардың Боумен-Шумлянский денешіктерімен байланысуы. Мальпиги шүмағындағы фильтрация. Несеп, оның қүрамы және касиеті. Бастапқы жөне соңғы несеп. Несеп түзілуінің рефлекторлық жөне гумаральдық реттелуі. Қуык.тың кызметі жене несептің сыртқа шығуы. Олигурия және анурия. Несеп шығу механизмі.

Қосымша сыртқа шығару ағзалары. Терінің экскреторлық кызметі, тер бездері және тердің шығуы.Тердің қүрамы. Бауыр мен өкпелердің экскреторлық қызметі.
12 Тақырып. Сенсорлық жүйе

Рецепторлар және талдағыштар жөнінде түсінік. Рецепторлар мен талдағыштардың классификациясы. Адекватты жөне адекватсыз тітіркендіргіштер және оларды өлшеу -адекватометрия. Әр түрлі рецепторлардағы жүйке импулъстерінің дәрежесіне сипаттама.

Әр түрлі ішкі ағзалардың интерорецепторлары және олардың сипаттамасы.

Проприорецепция. Вестибуляр аппаратының к,үрылысы,қызметі, оттолит органдары жөне имек арналар.

Дөм жөне иіс рецепторлары. Дөм жөне иіс рецепторларының электрофизиологиясы.

Есту органы.оның күрылысы және қызмет етуі. Дыбыстың үзақтығын, пін жөне тондарын (жоғарғы төмен) талғау.

Көз, оның қүрылысы жөне оның қызмет етуі. Көздің оптикалык орталыктарында сөуленің сынуы. Торлы қабықта бейненін. тууы. Кездің аккомодациясы. Қарашық. Жарық сезімталдық. Көру өткірлігі. Екі кезбен көру.

Электроэритрограмма. 1 алдағыш органдардың қарым-катынасы.


13 Тақырып. Психикалық іс-әрекетінің физиологиялық негіздері

Әр түрлі омыртқалы жануарлардың ми сыңарларының дамуы. Ми сыңарларынын. кыртысының эволюциясы. Ми сыңарларының кыртысынын. цитоархетектоникасы және анатомиялык, қүрылысы жөнінде салыстырма көрсеткіштер:

Мидьтң жоғарғы бөлшектерінің еткізгіш жодцары. Тітіркендіру және экстирпация әдістерімен ми сыңарларының кызметін зерттеу.

Шартты рефлекстер жөнінде ілім. Шартсыз рефлекс гер, инстинктивтік акттар. Шартты табиғи және жасанды рефлекстер. Шартты рефлекстердің пайда болу жағдайлары жөне өдістері. Реиепторлык және эффекторлық белгілерімен шартты рефлекстерді жіктеу. Вегетативтік процестердің ми қыртысы арқылы реттелуі.

Тура келу, кешігу және ілесу шартты рефлекстері. Шартты рефлекстердің тысқы тежелуі. Шартты рефлекстердің ішкі тежелу аркыльг сөнуі, кешігуі, талдануы. Шартты тежеуіш. Шартты рефлекстердің специализациясы жөне генерализациясы. Шартты тітіркендіргіштердің анализі мен синтезі. Ми сыңарларының кыртысындағы козу мен тежелудің концентрациясы және иррадиациясы. Үйкы жене гипноз. Тітіркендіру және тежелу процестерінін езаралық индукциясы. Ми қыртысының мозаикасы. Жоғарьг жүйке іс-өрекетінің патологиясы, эксперименттік невроздар. Жоғары жүйке іс-өрекетіне фармакологиялык заттардың өсері.

Ми қыртысының өр түрлі аландарының функциональдық сипаттамасы.

Адамға тән екінші сигналдык жүйе - жоғарғы жүйке іс-әрекетінің сапалы ерекшелігі. Бірінші жөне екінші сигналдық жүйелердін. бір-бірімен қарым-қатынасы.

Шартсыз рефлекстердің шартты рефлекстер арқылы пайда болуы және шартгы рефлексхерді зерттеу проблемасы. Әр түрлі жануарлардың шартты-рефлекторлық іс- әрекетін салыстырып зерттеу.

Физиологиялық және биологиялық ырғақтар. Теория мен практикаға хронофизиологияның маңызы. Хронобиологияның негізгі түсініктемелері, биожүйелердің үйымдастырылу қүрылымдықпараметрлері; биоырғақтардың

Адамның онтогенездік дамуының негізгі заңдылықтары. Организмнің мүшелері мен жүйелерінің жасқа карай езгерістері. Қартаю биологиялық процесс ретінде. Қартаюдың физиологиялық жүйелерге есері. Өмір сүру үзақтығына эсер ететін факторлар.

Бейімделушіліктің жалпы принциптері мен механизмдері. Бейімделу процесінің даму кезеңдері. Адамның бейімделу ерекшеліктері. Стресс және стрессорлык эсер туралы түсініктеме.

Реттелу женінде негізгі түсінік. Жүйкелік козу табиғаты жөнінде түсінік. Жүйке клеткасы және оның белшектерінің функииональдык маңызы. Эфферентті жене афферентті жүйке жолдары, синапс, рецепторлар жөнінде қысқаша үғым. Рефлекстің структуралық - функциональдык негізі.

Қозғыштықты анықтайтын әдістер. Қозу табалдырығы. Хроноксия және лабилдік жөнінде үғым. Жүйке мен ет қүрамдарының. онтогенетикалық және физиологиялыц козу ерекшеліктері.

Тыныштық потенциал (мембраналық потенциал) жөне әрекет потенциалы. Тітіркеңдіру мен қозудың арасындағы қарым-катынас.

Жүйке импульстің таралу жылдамдығы. Жүйке импульсінің таралуын белгілейтін метаболикалық жөне иондык. факторлар. Әр түрлі жүйке талшык.тарындағы жүйке импульсінің таралу шапшандыры.

Үлкен ми сыңарларының негізгі эволюция кезендері. Ми қыртысының козғалткыш және. сенсорлық алаңдары. Негізгі эфферентті жүйелердің жол нүсқаулары. Электроэнцефалограмма және онын. негізгі ырғак.тары жөнінде түсінік. Жоғарғы жүйке іс-әрекетінің калыптасуындағы үлкен ми сыңарларының қыртысының ролі. Ми кыртысы жөне вегетативтік процестердің реттелуі.

Аналык, клеткалар, олардың морфологиясы, генеративтік және эндокриндік қызметі. Жыныстық цикл жөне оның кезеңдері. Жүмыртка клеткаларының гормоны - фолликулин, оның табиғаты жәнс екінші жыныс нышанына тигізетін өсері. Сары дененін. гормоны - прогестерон, оньвд жатырға, жүмырткд клеткаларының пісуіне және сүт бездерінің дамуына тигізетін өсері. Овогенез физиологиясы. Жьшыс клеткаларының пісуіне және жыныс гормондарының өнуіне тигізетін гипофиз гормондарының әсерінің ролі.Климактерий. Піштіру нөтижелері. Жыныс өзгертудегі төжірибелер.

Белоктар, олардың табиғаты жөне физиологиялык маңызы. Липидтер, олардың классификациясы және физиологиялық ролі. Көмірсулар, олардың классификациясы жөне зат алмасудағы энергетикалык, маңызы, Витаминдер, олардың классификациясы. Авитаминоз туралы түсінік. Еритін витаминдердің алмасудағы ролі. Майда еритін витаминдер жене олардың физиологиялык. маңызы.

Әр түрлі ішкі ағзалардың интерорецепторлары және олардың сипаттамасы.

Проприорецепция. Вестибуляр аппаратының құрылысы, қызметі, оттолит органдары және имек арналар. Дәм және иіс рецепторлары. Есту органы.оның күрылысы және қызмет етуі. Көз, оның қүрылысы жөне оның қызмет етуі. Көздің оптикалык орталыктарында сөуленің сынуы. Электроэритрограмма. 1 алдағыш органдардың қарым-катынасы.

Тақырып 7 Психикалық іс-әрекетінің физиологиялық негіздері

Шартсыз рефлекстердің шартты рефлекстер арқылы пайда болуы және шартгы рефлексхерді зерттеу проблемасы. Әр түрлі жануарлардың шартты-рефлекторлық іс- әрекетін салыстырып зерттеу.

С.И.Степанованың гипотезасы. А.М.Алпатовтың гипотезасы. Ю.Ашоффтың ережесі. Хронофизиологияның қолданбалы аспектлері.

Адамның онтогенездік дамуының негізгі заңдылықтары. Организмнің мүшелері мен жүйелерінің жасқа карай езгерістері. Қартаю биологиялық процесс ретінде. Қартаюдың физиологиялық жүйелерге есері. Өмір сүру үзақтығына эсер ететін факторлар.

Бейімделушіліктің жалпы принциптері мен механизмдері. Бейімделу процесінің даму кезеңдері. Адамның бейімделу ерекшеліктері. Стресс және стрессорлык эсер туралы түсініктеме.

Жүйке мен ет клеткаларының ішіндегі және сыртындағы К, Ma, C1 мөлшерлері, олардың арақатынасы. Клетка мембранасы жөнінде түсінік. Тыныштық және әрекет потенциалдары пайда болуы себебіндегі мембраналық теория. Рефрактерлік кезең, козудан кейінгі қүбылыстар.

Рефлекс уақыты. Жалпы түпкі жол жөніндегі түсінік. Рефлекс жауабының градациясы. Жинақталу процесі. Орталык тежелу жөнінде ілім жөне оны түсіндіретін гапотезалар.

1. 
   Казақстанда физиологияның дамуы. Физиолошялық процестердің реттслу механизмі.
   
2. 
   Гемопоэз. Эритроциттердің тұну жылдамдыгы. Қан топтары.Ауыл шаруашылық малдары қанының генетикалық жүйелері.
   
3. 
   Лимфаның қүрамы, қасиеттері жәнс маңызы. Лимфаның пайда болуы мен айналымы.
   
4. 
   Жүрек биотогы, электрокардиография. Кан айналым жүйссіндегі рефлексогендік аймактар, олардың рөлі.
   
5. 
   Әртүрлі мүшелердегі кан айналымының ерекшеліктері.
   
6. 
   Гипоксия және оның түрлері. Құстардың тыныс алу ерекшсліктері. Түрлі жануарлардың тыныс алу жвгіліл.
   
7. 
   Бір белімді және көп бөлімді қарындардың қимылы.
   
8. 
   Ішектегі ас қорытуды зсрттеу әдістері. Тоқ ішектсгі ас қорыту. Үй күстарының ас қорыту ерекшеліктері.
   
9. 
   Бауырдың зат алмасудагы рөлі. Күйіс малындағы белок алмасуының ерекшеліктері.
   
10. 
    Күйісті малдардағы көмірсулар мен майлар алмасуының ерекшеліктері.
    
11. 
    Дәрмендөрілер (витамиидер) жөне олардың маңызы.
    
12. 
    Тері және сүттену физиологиясы.
    
13. 
    Ac қорыту ағзаларының және жыныс бездерінің гормондары.
    
14. 
    Жүйке талшықгарьшың физиологиясы. Синапстар.
    
15. 
    Анализаторлар физиологиясы