2. Қоғам өміріндегі ғылымның ролін бағалаудағы қайшылықтар. Сциентизм және антисциентизм
Сциентистер жалпы технократизацияның жағымсыз салдарымен байланысты көптеген өткір бағдарламаларға көзді әдейі жабады • Антисциентистер жағдайдың шекті драматизациясына жүгінеді, адамзаттың апатты дамуының сценарийлерін түсіре отырып, бояуларды қоюлайды.
Алайда, басқа жағдайда да сциентизм мен антисциентизм екі шектен шығып, айқын біржақты қазіргі заманның күрделі процестерін бейнелейді.
Сциентизм мен антисциснтизм бағдарлары әмбебап сипатқа ие. Олар әдеттегі сананың саласын, оларға сәйкес терминологияның пайдаланылмағанына және осындай монастыруларды латын терминімен немесе жоқ деп атағанына қарамастан енеді. Олармен моральдық және эстетикалық сана, құқық және Саясат, Тәрбие және білім саласында кездесуге болады. Кейде бұл бағдарлар ашық және ашық сипатта болады, бірақ жиі жасырын және ақылмен көрінеді. Шынында да, тағамға жарамсыз химиялық синтез өнімдерін алу қаупі, Денсаулық сақтау және экология саласындағы өткір проблемалар ғылыми жетістіктерді қолдануға әлеуметтік бақылау жасау қажеттілігі туралы айтуға мәжбүрлейді. Алайда, өмір стандарттарының өсуі және осы үдеріске халықтың аса жеңіл емес жіктерінің қатыстылығы сциентизмнің пайдасына көзілдірік қосады
.
3. Ғылыми-техникалық прогресс және қазіргі ғылымның даму болашағы мәселелері
Ғылыми-техникалық прогресс – ғылым мен техниканың бірегей, бір-бірімен сабақтаса, біртіндеп дамуы. Ол 16–18 ғ-лардағы мануфактуралық өндірістен, ғылыми-теориялық және техникалық қызметтер өзара жақындасып, тоғыса түскен кезден бастау алады. Бұған дейін материалдық өндіріс негізінен эмпирикалық тәжірибені, кәсіби құпияны қорландырып, машық-тәсілдерді жинақтау есебінен баяу дамып келді. Сонымен бірге табиғат туралы ғыл.-теор. таным аясында да ілгерілеу ниеті байқалды, бірақ ол теологиялық-схоластикалық қасаңдыққа қамалып, өндірістік амалшараларға ұдайы әрі тікелей ықпал ете алмады.
16 ғ-да адамзат баласының сауда-саттықты өрістетіп, теңіз жолын меңгеруі, ірі мануфактураларға ие болуы бірнеше келелі міндеттерді теор. және тәжірибелік тұрғыдан шешу қажеттігін алға тартты. Нақ осы кезде ғылым Қайта өркендеу дәуірі идеяларының әсерімен схоластикалық дәстүрлерден қол үзіп, практикаға жүгіне бастады.
Ғыл.-зерт. қызметінің теориялық шешімдерді техникалық нұсқаға жеткізуге құзырлы арнаулы буындары: қолданбалы зерттеулер, тәжірибелік-конструкторлық жасалымдар, өндірістік жетілдірулер үрдісі қалыптасты. Ғылыми-техникалық іс-әрекет адам еңбегінің ең ауқымды, ажырамас бөлігіне айналды..
Достарыңызбен бөлісу: |
