Тіл  мен  мәдениет  бір­бірімен  тығыз  бай­

ақ  мәдени  бағыттарды  анықтау  немесе  анықтамау 

мүм кін  емес.  Тіл  дегеніміз  –  жеке  тұлға  сөйлейтін 

сөздерді  айту  арқылы  қарым-қатынастың  вербалды 

арнасы. Бұл ақпарат таратуға бағытталған. Басқаша 

айтқанда,  бұл  мәдениеттің  ауызша  көрінісі.  Тіл  – 

индивидтің  жеке  тұлғалардың  мәдени  бағыттарын 

ажырата  білуіне  көмектесетін  алғашқы  элемент.  Біз 

тіл арқылы, мысалы, қытай азаматы мен британдықты 

ажырата  аламыз.  Тілдің  негізгі  функциялары,  әдет-

те,  ақпараттық  мақсаттар  үшін  және  қатынастарды 

орнату үшін арналған.

Тілдердегі  айырмашылық,  мысалы,  сыпайылық-

ты,  сөйлеу  әрекеттерін  және  өзара  әрекеттесуді  тү-

сіндіру  қиындықтарына  әкеледі.  Әдетте,  тілдердегі 

айырмашылықтар түсінуге кедергі келтіреді. Бұл құн-

дылықтарды  қабылдаудағы  айырмашылыққа  бай-

ланысты.

адамдардың  әлемді  қабылдауын  қалыптастыра-

тын  негізгі  элемент  болып  табылады.  Адамдар    дың 

қарым-қатынасы  көбінесе  олардың  шығу  тегіне 

бай ланысты.  Тіл  жеке  адамдардағы  этноцентризм-

нің  қарқынын  арттырады,  осылайша  олардың  мә-

дениетке  деген  өзіндік  көзқарасы  артады.  Нә-

тижесінде,  олар  өзде рінің  жеке  құндылықтары 

мен  сенімдеріне  ұқсамайтын  әртүрлі  байланыс  құ-

ралдарына аз жауап береді.

Теориялық  та,  практикалық  тұрғыдан  да  қазір-

гі  тіл  білімінің  проблемасы  сөйлеу  мәдениеті  мә-

селесі  болып  табылады.  Сөйлеу  мәдениеті  –  бұл 

тіл дің  сарқылмас  байлығын,  оларды  тиімді  және 

ма қсатты  пайдалануды,  адамның  мәдениеті  мен 

ру ханиятының  жақсаруының,  жан-жақты  дамыған 

жеке  тұлғаны  тәрбиелеудің  маңызды  құралы.  Алай-

да  адамдардың  тілге  деген  қарым-қатынасы,  қа-

рым-қатынас  құралы  ретінде  ғана  емес,  сонымен 

бірге  адамның  білім  алуындағы,  оны  әртүрлі  та-

рихи  кезеңдерде  жетілдірудің  маңызды  факторы 

ретіндегі  көзқарасы  әр  түрлі  болды.  Бұл  өрнектер 

шығыстың  көрнекті  тұлғаларының  бірі  –  Әбу  Насыр 

әл-Фарабидің  еңбектерінде  де  айқын  көрінеді.  Атап 

айтсақ,  әл-Фарабидің  сөйлеу  мәдениеті,  шешендік 

өнер,  әсіресе,  поэтикалық  сөйлеу  мәселелері,  әр 

түрлі  жанрдағы  шығармалардағы  сөйлеу  ерекшелігі 

туралы  оның  «Шер  Саняти»  («Көрнекілік  өнері») 

еңбегінде  көрініс  тапты.  Әбу  Насыр  әл-Фарабидің 

нұсқау, поэзия және поэтикалық өнер туралы, ақын-

дық  шығармашылығымен  айналысатындарға  қо-

йылатын  талаптар  туралы  тұжырымдары  назар 

аударуды талап етеді және жалпы өнер және тіл білімі 

шығармаларының  лексикасы  мен  стилін  зерттеуде 

пайдасыз  емес.  Әбу  Насыр  әл-Фараби  ақындардың 

табиғи  поэтикалық  дарынына  ие  ақындарды  басқа 

типтегі  ақындардан  бөліп  көрсету  қажеттілігін  ба-

са  айтады,  ал  ол  ақындардың  тілге  қатынасы,  тіл-

дің  лексикалық  байлығы,  көркем  стилистикалық 

құралдарды  қолданудағы  айырмашылықтарға  жеке 

тоқталады.

Тілге  ұқыптылықпен,  құрметпен  қарау,  оны  мақ-

сатты  және  орынды  қолдану,  сонымен  қатар  оны 

тұлғаны  тәрбиелеу  және  жетілдіру  құралы  ретінде 

бағалау  өте  ұзақ  тарихы  бар.  Ежелден  бері  ата-

бабаларымыз  тіл  мен  сөйлеудің  адамдар  өміріне 

тигізетін  пайдасын  мойындаған,  оны  әлеуметтік 

ағымға бағыттайтын адамға жағымды әсер ететін, тіпті 

оның өмірін өзгерте алатын құрал ретінде қабылдаған. 

Тілге табыну – ежелгі құбылыс, ата-бабаларымыз тіл, 

адам  сөйлеуі  оны  жасай  алады  деп  сенгенбақытты 

немесе  бақытты  емес,  осыған  байланысты  арнайы 

жүктеу/скачать 1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: