жылдың  2  ақпанында  Қазақ  КсР  Минис­

нистрлер  Кеңесінің  жоспары  аясында  1947  жылдың 

4 мамырында ОҚО еңбекші депутаттар Кеңесі атқару 

комитетінің шешімі жарияланды. Шешім «1947 жылы 

жыл ішінде 5500 мың рубльге 1100 жаңа үй салу, 456 

мың  рубльге  228  үйдің  құрылысын  аяқтау  жоспары 

жасалды.  Құрылыс  материалдары  қоры  болмауы 

себепті  облыс  басшылығы  Қазақ  КСР  Министрлер 

Кеңесіне  келесі  құрылыс  материалдары  бойынша 

көмек көрсетуге, құрылыс ағашы – 7436,8 кубометр; 

шыны – 10 624 текше метр; шеге –13 280 кг жіберуге 

өтініш білдірді: 

Республика  басшылығы  арнайы  жер  аударыл-

ғандар  бойынша  облыс,  аудандардағы  жағдайды 

әрдайым  бақылауда  ұстауға  тырысты.  Мысал  үшін, 

1949  жылдың  15  қыркүйегіндегі  Мақта-Арал  ау-

данының  арнайы  жер  аударылған  неміс,  грек,  қа-

рашайлар бойынша мәліметтеріне сәйкес [21] есепті 

атасақ болады. Ауданда 2517 арнайы жер аударылған 

қарашай,  оның  ішінде  7  коммунист,  27  коммунистік 

жастар одағының мүшесі болды деп аталады. 

Аудан  басшылығы  бұл  есеп  хатқа  арнайы  жер 

аударылған  қарашайлардың  коммунистік  карточ-

каларының  деректерін  де  қосымша  етіп  ұсынды 

[22].  Мақта-Арал  ауданындағы  коммунистік  партия 

мүшелігіндегі  арнайы  жер  аударылған  қарашайлар: 

Шаманов  Магамет  Гамалаевич,  чотчаев  Исмаил 

Байгораевич, Козбаев Магамет Аскирович, Джашиев 

Добай  Аубекирович,  Акбаев  Сафарби  Джанбаевич, 

Акбаев  Дабай  Хамзатович,  Эрикенов  Шамиль  Аза-

матович. 

1943 жылы қарашай халқының жер аударылуымен 

басталған  тарихи  үдерістер  қырқыншы  жылдардың 

соңына  қарай  бірнеше  кезеңдерді  басынан  өткеріп 

үлгерді.  Аз  халықтар  санатындағы  түркі  тілді  қа-

рашай  халқын  тарихи  отандарынан  күштеп  жер  ау-

дару  олардың  ұлт  ретінде  жойылып  кету  қаупін 

туындатты.  Қарашай  халқының  тарихында  Оңтүстік 

Қазақстан және Жамбыл облыстарында арнайы жер 

аударылғандар  ретінде  өткізген  он  жылдан  астам 

уақыт ерекше ауыр кезең болып сақталуда. 

Елуінші жылдары әкімшілік қадағалаудан босаған 

соң  қарашайлардың  негізгі  легі  туған  жерлеріне 

оралғанымен,  Қазақстанда  өмір  сүруге  қалғандары 

да  болды.  1989  жылғы  жалпыодақтық  санақ  [23] 

бойынша  Қазақ  КСР  аумағында  2057  қарашай  ұлт 

өкілі тіркелген, олардың 26,1%-ы Оңтүстік Қазақстан 

облысында,  46,2%-ы  Жамбыл  облысында  қоныс 

тепкен. 

В  статье  рассматривается  депортация  большей 

части  тюркоязычного  карачаевского  народа  в 

Южно-Казахстанскую  область.  Основное  внимание 

уделяется  их  расселению,  хозяйственному  и  тру-

довому  устройству.  А  также  сопутствовавшим  проб-

лемам здоровья, жилищным вопросам и социальным 

положениям спецпереселенцев карачаевцев.