Пайдаланған әдебиеттер тізімі

2 Мажитов С.Ф. Формирование исторического сознания в Республике Казахстан: реалии и перспективы // Современное состояние и перспективы развития исторической науки Казахстана и России: Сборник материалов международной научно-практической конференции (26 июня 2008 г.). – Алматы: Тарих тағлымы, 2008. – 424 с.

3 Ионин Л.Г. Понимающая социология. Историко-критический анализ. – Москва: Наука, 1979. – 207 с.

4 Шонанұлы Т. Жер тағдыры – ел тағдыры. 2-басылуы. – Алматы: Жазушы, 1999. – 224-б.; Мухатова О. Қазақстандағы ХХ ғасырдың алғашқы онжылдықтарындағы аграрлық реформалар тарихнамасы (1900-1929) // Қазақ тарихы, 1999. – № 1. – 15-16-бб.

5 Бокейхан А. Исторические судьбы киргизского края и культурные его успехи. Таңдамалы. – Алматы, 1995. – 45-65-бб.; Нусупбеков А.Н. Формирование и развитие советского рабочего класса в Казахстане
(1917-1940 гг.). – Алма-Ата: Наука, 1966. – 243 с.; Дахшлейгер Г.Ф. Социально-экономические преобразования в ауле и деревне Казахстана (1921-1929 гг.). – Алма-Ата: Наука, 1965. – 536 с. және т.б.

6 Сулейменов Б.С. Аграрный вопрос в Казахстане последней трети ХІХ-начала ХХ вв. (1867-1907 гг.). – Алма-Ата: АН КазССР, 1963. – 411 с.

7 Бекмаханова Н.Е. Многонациональное население Казахстана и Киргизии в эпоху капитализма (60-е годы ХІХ - 1907 г.). – Москва, 1986. – С. 66-87.; Базанова Ф.И. Формирование и развитие структуры населения Казахской ССР. – Алматы: Наука, 1987. – 152 с.; Алексеенко Н.В. Население Казахстана в канун Великой Октябрьской социалистической революции // Известия АН КазССР. – Серия общественных наук. – 1987. – № 4. – С. 15-21. және т.б.

8 История рабочего класса советского Казахстана. – Т.1. – Алма-Ата: 1987. – С. 44-50.; Асылбеков ^{М.Х., Галиев А.Б. Социально-демографические процессы в Казахстане (1917-1980} гг.). - Алма-Ата: Гылым, 1991. - 192 с.;

9 Москвина Г.Д., Меделханова М.К. Территориальная подвижность населения и процессы урбанизации в Казахстане // Население и трудовые ресурсы Казахстана. – Алма-Ата: Наука, 1979. – 159 с.; Переведенцев В.И. Методы изучения миграции населения. – Москва: Наука, 1970. – 160 с.;

10 Демографические процессы в СССР в 20-30-е гг. (современная зарубежная историография). – Москва, 1991. – С. 49-59.; Конквест Р. Большой террор. / Перевод с англ. Л. Владимирова. – Рига, 1991. – 428 с. және т.б.

11 Тәтімов М.Б. Демография - халықтану. – Алматы: Қазақстан, 1975. – 83-88-бб.; Галиев А.Б. Население Казахстана в конце восстановительного периода: численность, национальный, социально-профессиональный состав. Автореф… дисс. канд. ист. наук. – Алма-Ата, 1972. – 22-б. және т.б.

12 Гладышева Е.Н. О взаимовлиянии миграции и национального состава населения (на материалах Казахстана) // Статистика и миграция населения. – Москва, 1973. – С. 218-237.

13 Базанова Ф.И. Формирование и развитие структуры населения Казахской ССР. – Алматы: Наука, 1987. – 152 с.

14 Төлепбаев Б., Осипов В. Асырмай да, жасырмай да айтылар шындық // Социалистік Қазақстан. –1989. – 14 қаңтар.; Конквест Р. Жатва скорби-реестр смерти // Вопросы истории. – 1990. – № 4. – С. 87; Омарбеков Т. 20-30 жылдардағы Қазақстан қасіреті. – Алматы: Санат, 1997. – 320-б.;

15 Козина В.В. Население Центрального Казахстана (конец XIX в. – 30-е годы ХХ в.). – Алматы: Өркениет, 2000. – 144 с.; Население Центрального Казахстана (40-е годы – конец ХХ века). – Алматы: Өркениет, 2001. - 184 с.; Төлекова М.К. Жетісу өңірі халқының әлеуметтік-демографиялық дамуы

16 Козыбаев М.К. Казахстан на рубеже веков: размышления и поиски. Кн.1. – Алматы, 2000. – 200 с.; Абылхожин Ж.Б. Традиционная структура Казахстана: социально-экономические аспекты функционирования и трансформации (1920-1930 гг.). – Алма-Ата: Гылым, 1991. – 210 с.; Абдиров М.Ж. История казачества Казахстана. – Алматы, 1994. – С. 26-32 және т.б.

17 Қинаятұлы З. Моңғолиядағы қазақтар. – Алматы: Дүние жүзі қазақтарының қауымдастығы, 2001. – 1-кітап. – 256 б; Қинаятұлы З. Моңғолиядағы қазақтар. – Алматы: Дүние жүзі қазақтарының қауымдастығы, 2007. – 2-кітап. – 256 б.; Ермекбаев Ж.А. Российские казахи в составе РСФСР и СССР в 1917-1991 гг. – Омск, 1999. – 184 с.; Малышева Т.П., Познанский В.С. Казахи-беженцы от голода в Западной Сибири (1931-1934 гг.). – Алматы: Ғылым, 1999. – 535 с.; Мендикулова Г.М. Исторические судьбы казахской диаспоры. Происхождение и развитие. – Алматы: Ғылым, 1997. – 264 с.; Мендикулова Г.Т. Казахская диаспора: История и современность. – Алматы: Всемирная ассоциация казахов, 2006. – 343 с. және т.б.

18 Каржаубаева А.И. Роль миграционных процессов в формировании современного населения Западного Казахстана: Автореф. ... к.и.н. – Алматы, 2003. – 29 с.; Найманбаев Б.Р. Қазақстандағы 1970-1999 жылдар аралығындағы көші-қон (миграция) процестерінің тарихы: т.ғ.к. ... автореф. – Алматы, 2004. – 29 б.; Ерімбетова К.М. Кеңес мемлекетiнің 1960-1990 жылдардағы Қазақстандағы көшi-қон саясаты (тарихи-демографиялық аспект): т.ғ.к. ... автореф. – Алматы, 2007. – 31 б.; Смаилова К.К. Динамика миграции населения Казахстана в 1959-1989 годы: автореф. дисс. ...к.и.н. - Алматы, 2007. - С.30.; Еңсенов Қ.А. Қазақстандағы көші-қон процестері және оның зерттелуі

19 Нұрман Ш.Т. Кеңестік биліктің Қазақстандағы қоныс аудару саясатының тарихы (1920-1941 жж.): т.ғ.к. ... дисс. авторефераты. – Алматы: 2004. – 32 б.

20 РФММ. 130-қор, 9а-тізбе, 16-іс, 80-п.; РФММ. 1235-қор, 120-тізбе, 170-іс, 103-106-пп.

21 Алексеенко А.Н. Демографические последствия голода в Казахстане начала 30-х годов (оценка потерь казахского этноса) // Демоскоп Weekly. –

(http://demoscope.ru/weekly/2003/0101/analit02.php).

22 РФММ. 1235-қ. 120-т., 178-іс, 78-89-пп.; РФММ. 1235-қор, 122-тізбе, 283-іс, 134-п. РФММ. 1235-қ., 123-т., 379-іс, 1-7 пп.; РФММ. 3316-қ. 21-т., 47-іс, 1-20-пп.; РФММ. 1235-қ., 65-т., 49-50-пп.; РФММ. 42-қор, 64-іс. 156-п.

23 ҚРОММ. 5-қ. 9-т., 34-іс, 9, 27-пп.

24 История рабочего класса советского Казахстана в 2-х томах. – Алма-Ата: Наука, 1987. – Т. І. – 432 с.; История индустрализации Казахской ССР: Документы и материалы. – Алма-Ата, 1967. – І. - С. 225; Казахская ССР за 20 лет. Статистический сборник. – Алма-Ата: Казгосиздат, 1940. – 90 с.

25 Асылбеков М^{.Х. Миграционные процессы и их влияние на современную демографическую ситуацию в Казахстане} // Вестник НАН РК, 1995. – № 6. –
С. 37^.

26 ҚРОММ. 1987-қор, 1-тізбе, 113-іс, 32-п.

27 Т. Омарбеков. Аштық апатын анықтай алдық па? // Ақиқат. – 1994. – № 5. – 46-б.

28 Насильственная коллективизация и голод в Казахстане в 1931-33 гг. Сборник документов и материалов. – Алматы: Фонд ХХ1 век, 1998. – 263 с.

29 ҚРПМ. 141-қор, 1-тізбе, 5149-іс. 103-п.; ҚРОММ. 5-қ. 16-т., 365-іс, 7-п.

30 Дильманов С.Д. Исправительно-трудовые лагеря НКВД-МВД СССР на территориии Казахстана (30-50-е годы ХХ века). – Алматы: 2002, – 344 с.

31 Всесоюзная перепись населения 1939 года. Основные итоги. – Москва: Наука, 1992. - 256 с.

32 ҚРОММ. 698-қор, 14-тізбе, 299 а-іс, 27-п.

33 ҚРОММ. 689-қор, 14-тізбе, 508-іс, 1, 2-пп.

34 ҚРОММ. 698-қор, 14-тiзбе, 405-iс, 20-парақ.

35 ҚРОММ. 698-қор, 14-тiзбе, 465-iс, 10-парақ; ҚРОММ. 698-қор, 14-тiзбе, 514-iс, 136-парақ.

36 ҚРОММ. 698-қор, 14-тізбе, 508-іс, 2-п.

37 ҚРОММ. 1987-қор, 1-тізбе, 312-іс, 1-п.; Демографический ежегодник Каз ССР 1989 г. – Алма-Ата: Госстатиздат, 1990. – С. 17; Об основных показателях всесоюзных переписей населения 1939, 1959, 1970, 1979 и 1989 гг. – Алма-Ата: Казинформцентр, 1991. – 75 с.; Статистический сборник 1939-1989 гг. – Алма-Ата: Госстатиздат, 1991. – С. 7

38 ҚРОММ.1987-қор, 1-тiзбе, 150-iс, 1-п.

39 Қазиев С. 1959-1979 жж. демографиялық процестің кезеңіндегі қазақтардың сандық құрылымына ықпалы // Отан тарихы. – 2001. – №3.

40 Население и трудовые ресурсы Казахстана. – Алма-Ата, 1979. – С. 40. Региональный статистический ежегодник Казахстана. – Алма-Ата, 1991. –

41 Численность и размещение населения в Республике Казахстан. Итоги переписи населения 1999 года в Республике Казахстан. – Алматы: Агентство РК по статистике, 2000. – Том 1. – С. 8-13.; Қазақстанның демографиялық жылнамалығы. Статистикалық жинақ. – Астана: Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі, 2009. – 560, 562, 614-бб.; 2006 жылғы Қазақстан Республикасы халқының көші-қоны. – Серия 15. Демография. – Алматы: Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі, 2007. – 118 б.; Об итогах переписи населения Республики Казахстан 2009 года. – Астана, Агентство РК по статистике, 2010. – С. 14. (Автордың есептеуі).

42 Статистический ежегодник Казахстана. 2000. – Алматы: Агентство Республики Казахстан по статистике, 2000. – С. 23; 2007 жылғы Қазақстан Республикасы халқының көші-қоны. – Серия 15. Демография. – Алматы: Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі, 2008. – 389 б.; 2008 жылғы Қазақстан Республикасы халқының көші-қоны. – Серия 15. – Алматы: Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі, 2009. – 38 б. (Автордың есептеуі).

43 «Нұрлы көш» - программа действии // Казахстанская правда. – 2009,

1 Қазақстан тарихи демографиясының өзекті мәселелерін жаңаша концептуалды пайымдау // Отан тарихы. – 2003. – №1. – 25-30-бб.

2 Көші-қондық үдерістерді зерттеудің кейбір мәселелері // Қазақ тарихы. – 2004. – №1. – 113-119-бб.

3 ХІХ ғасырдың соңы – ХХ ғасырдың басындағы Сыр өңірі халқының этнодемографиялық дамуы // Отан тарихы. – 2006. – №3. – 118-123-бб.

4 Қазақстандағы дүнгендер: саны мен құрамының динамикасы (1897-2007 жж.) // Отан тарихы. – 2007. – №2. – 32-41-бб.

5 1916 жылғы көтерілістің демографиялық салдарлары // Отан тарихы. – 2007. – №4. – 73-87-бб.

6 Қазақстандағы көші-қон және тіл мәселесі // Қоғам және дәуір. –2008. – №2. – 62-69-бб.

7 Ұлттық-саяси элита өкілдерінің кеңестік биліктің орнығуы барысындағы көші-қон үдерістеріне байланысты ұстанымдары // Қоғам және дәуір. – 2008. – №3. – 68-77-бб.

8 ХХІ ғ. басындағы Қазақстанның демографиялық дамуы // ҚазҰПУ хабаршысы. – 2008. – №3. – 26-31-бб.

9 ХХ ғ. 20-жж. Қазақстандағы көші-қон процесіндегі ұлттық саяси қайраткерлердің рөлі // ҚазҰПУ Хабаршысы. Тарих және саяси-әлеуметтік ғылымдар сериясы. – 2009. – №1 (20). – 23-30-бб.

10 Көші-қонға ұлттық-саяси қайраткерлердің көзқарасы (1920 жылдар) // Қазақстан мұрағаттары. – 2009. – №4. – 42-49-бб.

11 Қазақстандағы көші-қон процесі: кезеңдері мен түрлері // Еуразия орталығы. – 2010. – №1. – 51-56-бб.

12 Көші-қон процесіне қатысты терминдер жайлы // «Қайнар» университетінің Хабаршысы. Қоғамдық ғылымдар сериясы. – 2010. – №2/2. – 36-40-бб.

13 Кеңес дәуіріндегі Қазақстандағы көші-қон мәселесінің ХХІ ғ. басындағы зерттелу тарихынан // Қазақ өркениеті. Казахская цивилизация. The Kazakh civilization. – 2010. – №2. – 92-97-бб.

14 Түркістан АКСР құрамында болған қазақ жеріндегі халықтың әлеуметтік және ұлттық құрамындағы өзгерістер // Отан тарихы. – 2010. – №2. – 41-46-бб.

15 Халық санақтары мәліметтері – көші-қон үдерісін зерттеудегі негізгі дерек көзі // Еуразия орталығы. – 2010. – №2-3. – 47-54-бб.

16 Ұлы Отан соғысы жылдарындағы көші-қонның Қазақстанның демографиялық дамуына тигізген әсері // Қазақстан мұрағаттары. – 2010. – №2. – 88-93-бб.

17 Көші-қон мәселесін зерттеудің теориялық-әдістемелік негіздеріне орай // Отан тарихы – 2010. – №2. – 33-38 -бб.

б) Өзге басылымдар мен республикалық және халықаралық конференция материалдарының жинақтарында:

18 Қазақстан халқының этно-демографиялық дамуындағы әйелдердің орны // Қазақ қызы: өткені, бүгіні, ертеңі: Халықаралық ғылыми-практикалық конференцияның материалдары (21-22 қараша 2003 ж.). – Алматы: Қазақ мемлекеттік қыздар педагогика институты, 2003. – 1-том. – 254-259-бб.

19 Әлеуметтік құрылымдағы өзгерістердің тарихына зер салсақ // Отандық тарихты оқыту: проблемалары мен инновациялық мәселелері: Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің 70 жылдық мерейтойына арналған халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары (21-22 қазан, 2004 ж.). – Алматы: Қазақ университеті, 2004. – 1-бөлім. – 92-101-бб.

20 1928-1930 жж. Сыр өңіріндегі шаруалар көтерілістері жайлы бірер сөз // Бекмаханов тағлымы. Халықаралық ғылыми конференция материалдары (18-19 мамыр 2004 ж.). – Алматы, 2004. – 119-122-бб.

21 Қазақстандағы қазіргі демографиялық ахуал // II Әуезов оқулары: Жас ғалымдардың ІІ халықаралық ғылыми-теориялық конференциясының материалдары. – Алматы: ACADEMIA, 2004. – 216-220-бб.

22 Ұлы Отан соғысы жылдарындағы Қазақстандағы көші-қон процесі // Қазақстан жалпы адамзаттық ойлау аясында: Халықаралық Бекмаханов оқуларының материалдары (25-26 мамыр 2005 ж.). – Алматы: Қазақ университеті, 2005. – 58-62-бб.

23 Тарихи демография мәселелері // Қазақстанның тарих ғылымы. – Алматы: МерСал, 2005. – 600 б. – 97-109-бб. (М.Х. Асылбековпен,
Қ.А. Енсеновпен бірлескен авторлықта).

24 1916 жылғы көтеріліс кезіндегі Қазақстан халқы // Қазақстандағы 1916 жылғы ұлт-азаттық көтеріліс: тарихи оқиғаға жаңа көзқарас. Көтерілістің 90-жылдығына арналған республикалық ғылыми-практикалық конференция материалдары. – Алматы. – 2006. – 95-101-бб.

25 ХХІ ғасырдың басындағы Қазақстанның этнодемографиялық дамуы // ҚызПИ хабаршысы. Тарих сериясы. – 2006. – № 2. – 85-88-бб.

26 ХХ ғасырдың 20-40 жылдарындағы қазақ жазуын латын графикасына көшіру және оны жүзеге асыру барысы // Латын графикасы негізіндегі қазақ әліпбиі: тарихы, тағлымы және болашағы. – Алматы: Арыс, 2007. – 247 б.

27 ХХ ғасырдың басындағы кеңестік Қазақстан мен түркі тілдес халықтардың әліпби реформасына тарихи талдау // Латын графикасы негізіндегі қазақ әліпбиі: тарихы, тағлымы және болашағы. – Алматы: Арыс, 2007. – 247 б. (К.Н. Бұрханов, Қ.С. Алдажұманов, С.Ө. Смағұловамен бірлескен авторлықта). – 28-32-бб.

28 Қазақстандағы көші-қон мәселесі мұрағат деректерінде // Қазақстан мұрағаттары. – 2008. – № 1 (5). – 29-41-бб.

29 Миграционные процессы и динамика этнического состава населения Казахстана в ХХ веке // Современное состояние и перспективы развития исторической науки Казахстана и России: Сборник материалов международной научно-практической конференции (26 июня 2008 г.). – Алматы: Тарих тағылымы, 2008. – С. 292-303.

30 ХХ ғ. 20-30 жж. Қазақстандағы көші-қон процесінің демографиялық салдарлары // Қазақстан тарих ғылымының өзекті мәселелері: Халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары (29-30 мамыр 2009 ж.). – Алматы: Rrint-S, 2009. – 698-704-бб.

31 Кеңес дәуіріндегі көшіру-қоныстандыру мекемелерінің қызметі // Қазақстанның тарих ғылымы: Дәстүрлер және қазіргі заман: Халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдар жинағы. – Алматы: Арыс, 2009. – 163-168-бб.

32 Подготовка и проведение Всесоюзной переписи населения 1939 г. в Казахстане // Население Казахстана по Всесоюзной переписи населения 1939 года. В 5-ти томах. – Алматы: Арыс, 2009. – Т. I. – С. 5-18 (в сооавторстве с М.Х. Асылбековым).

33 Кеңес дәуіріндегі Қазақстандағы көші-қон мәселесіне көзқарас // «Қазақстан және қазіргі әлем: тарихы және қоғамдық-саяси дамудың өзекті мәселелері» (Қазақстан Республикасының 20 жылдығына) халықаралық ғылыми-практикалық конференциясының материалдары, Семей, 22-23 сәуір 2010 ж. – Семей, 2010. – 2-т. – 33-38-бб.

34 1916 жылғы ұлт азаттық қозғалысы тұсындағы Қазақстандағы демографиялық ахуал // 1916 жылғы ұлт-азаттық қозғалыс: тарихы және қазіргі заман. Халықаралық ғылыми-теориялық конференция материалда-рының жинағы. – Алматы: Тарих тағылымы, 2010. – 1-бөлім. – 99-104-бб.

35 Қазақстандағы көші-қон үдерісін зерттеудің ерекшеліктері // Теоретические и практические аспекты социально-экономического и политического развития стран Центральной Азии и СНГ: Сборник материалов международной научно-практической конференции. В 2-х томах. – Алматы: TST company, 2010. – Т. 2. – С. 323-333.

36 Население Казахстана: динамика численности и состава (1897-2007 гг.) // Казахи в России: история и современность. Материалы международной научно-практической конференции (20-22 мая 2009 г., Омск) в 2 т. / отв. ред.

37 Некоторые демографические последствия восстания 1916 г. в Казахстане // Вопросы истории Кыргызстана. – 2010. – №2. – С. 92-104.

38 Некоторые последствия миграции населения в Казахстане в ХХ веке // Вопросы истории Кыргызстана. – 2010. – №2. – С. 105-113.

39 Переписи населения – основной источник в исследовании проблем народонаселения советского периода // Фарханг (Орган Фонда культуры Таджикистана). – 2010. – №1-2. – С. 20-24.

40 Народы, мигрировавшие в Казахстан: динамика численности и состава дунган (1897-2009 гг.) // Материалы международной научно-практической конференции «Международные отношения в Центральной Азии: история и современность» (29 апреля 2010 г., Барнаул). – Барнаул: Издательство АлтГУ, 2010. – С. 33-40.

кудайбергенова Айжамал ибрагимовна
Миграционные процессы в Казахстане в советский период: историко-демографический аспект (1917-1991 гг.)
РЕЗЮМЕ
автореферата диссертации на соискание ученой степени доктора исторических наук по специальности

07.00.02 – Отечественная история (История Республики Казахстан)

Миграционные процессы имеют особое место в определении демографической ситуации в стране, потому как в увеличении мощи нашего государства одной из актуальных задач является проведение уравновешенной миграционной политики, поставив ее в ряд основных приоритетов. Поэтому исследование данной проблемы вызывает сегодня огромный теоретический и практический интерес.

• 
  провести историографический анализ и обосновать теоретико-методологическую основу изучения миграционного процесса в Казахстане в советский период;
  
• 
  определить основные факторы динамики миграционных движений в Казахстане в период с 1917 по 1991 гг;
  
• 
  определить основные этапы миграционных процессов советского периода на основе достижений современной исторической науки и концептуального переосмысления проблем народонаселения;
  
• 
  проанализировать основные направления, типы миграции, рассмотреть внешние и внутренние миграционные процессы в Казахстане за 1917- 1991 гг.;
  
• 
  выявить особенности миграционных процессов советского периода в региональном разрезе по основным этапам;
  
• 
  исследовать влияние миграции на динамику численности населения и его социальный и национальный состав;
  
• 
  выявить взаимовлияние миграционных процессов и социально-экономических, политических преобразований на перераспределение численности и удельного веса представителей наиболее крупных этнических групп по основным этапам;
  
• 
  изучить позицию представителей казахской политической элиты по отношению последствий миграционных процессов в Казахстане в период укрепления советской власти;
  
• 
  определить основные факторы, типы, особенности миграционных процессов по отдельным его этапам;
  
• 
  определить переломный момент в направлении основных векторов миграционного движения в советский период;
  

• 
  проведен историографический анализ и углублена теоретико-методологическая основа изучения миграционных процессов в Казахстане в советский период;
  
• 
  определены основные факторы динамики миграционных движений в Казахстане в период с 1917 по 1991 гг;
  
• 
  проанализированы основные направления, типы миграции и взаимодействие политических, социально-экономических, демографических и миграционных процессов;
  
• 
  впервые определены основные этапы миграционных процессов советского периода на основе достижений современной исторической науки и концептуального переосмысления проблем народонаселения;
  
• 
  рассмотрены административно-территориальные изменения, произо-шедшие в Республике за годы советской власти;
  
• 
  выявлено взаимовлияние миграционных процессов и социально-экономических, политических преобразований на перераспределение численности и удельного веса представителей наиболее крупных этнических групп по основным этапам;
  
• 
  исследована позиция представителей казахской политической элиты по отношению последствий миграционных процессов в Казахстане в период укрепления советской власти;
  
• 
  выявлены особенности миграционных процессов советского периода в региональном разрезе по основным этапам;
  
• 
  исследовано влияние миграции на динамику численности населения и его социальный и национальный состав в историко-демографическом аспекте.