«Алынбайтын протез дайындау техникасы»

• 
  оқыту : Оқушыларды жасанды сауыт дайындауда ғаныштан штамп кесіп алу және оған қойылатын талаптармен таныстыру және клиникалық тіс мойнының маңыздылығы түсіндіру және оқыту.
  
• 
  тәрбиелік : Мүсіннен ғаныш штампты кесіп алу және клиникалық тіс мойнын тереңдету және айқындату керектігімен таныстыру.
  
• 
  дамыту : Алынған анатомиялық қалыптың сапасын бағалауды үйрену,ғаныштан мүсін құю және оған қойылатын талаптарды білу, жұмыс істеуге арналған құрал- жабдықтар мен оларды қолдану амал-әдістерін меңгеруді жетілдіру,дамыту
  

1.Алтынбеков К.Д., Мирзабеков О.М., Нысанова «Тіс протездерін жасау технологиясы»(Алматы «Эвро» ЖШС баспасы,2011ж)

2. Копейкин В.Н., Демнер Л.М. «Зубопротезная техника» (Москва, «Медицина», 1998.)

3. Курляндский В.Ю. «Руководство к практическим занятиям по ортопедической стоматологии» (Москва, «Медицина», 1997г.)

1.К.Д. Алтынбеков., «Тіс протездерін дайындауда қолданылатын құрал-жабдықтар мен материалдар.»(Алматы 2010ж )

2. Погодин В.С., Пономарев В.А. «Руководство для зубных техников» (Ленинград, «Медицина», 1993г.)

3.Поюровская И.Я. «Стоматологическое материаловедение», (Москва, «ГЭОТАР Медиа»2007ж)

Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.

Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

Сабақтың мақсаты мен міндеті.

1.Тіс протездері, түрлері, қолданылуы.

2.Жасанды сауыт,анықтамасы, қолдану көрсеткіштері.

3.Жасанды сауыттардың түрлері,оларға қойылатын талаптар.

4. Жасанды темір сауытқа мойнын сызу.

5. Балауызбен мүсіндеу.

Гипстік мүсінде тісті мүсіндеудің мақсаты тістің қатты тіндерінің потологиялық процесетермен бұзылған анатомиялық пішінін қалпына келтіру ғана емес, сонымен қатар жасанды сауытқа егелген тіс пішінін қалпына келтіру болып табылады. Жасанды сауытқа қойылатын негізгі талаптардың бірі – тіс мойнын тығыз қамту. Бұл талап тістің сауыт бөлігін егеп, цилиндр пішінін беру арқылы іске асады. Тіс пішінін мүсіндеу үшін алдымен қызыл иек жиегін, яғни клиникалық мойнын химиялық қаламмен сызып алады. Бұл мойын деңгейін және релефтерін дәл сақтау үшін қажет. Гипстік мүсінде тісті мүсіндеу мүсіндегіш балауыздың көмегімен жүзеге асырылады. Балауызды біртіндеп үсті-үстіне жағу жолымен іске асырады. Алдымен тістің вестибулярлы сосын тіл немесе таңдай беттері, шайнау және бүйір беттері мүсінделеді. Мүсіндеген кезде балауыз сызылған сызыққа 1-1,5мм міндетті түрде жетпеу керек. Себебі тіс мойнына блауыз тиіп кетсе сауыттың мойын көлемі үлкейеді, әсерінен жасанды сауыт кең болып тіске тығыз жанаспайды. Мүсінделген тіс көлемі жағынан қалпына келтіретін тістен кіщкене болу керек. Себебі тістің барлық бетінде 0,2 -0,3мм қалыңдық қауыздың қалыңдығына қалдырылады. Мүсіндеген кезде тістің төмпешіктері өте айқын болмау керек және бүйір беттерінде экватор деңгейінде көрші тіспен арасында металл қалыңдығындағы кеңістік қалу керек. Тісті тек қатты балауызбен мүсіндейді. Мүсінделген тістің бір беті екінші бетіне доғал түрде өту керек. Ал тістің антогонисті болса, мүсіндеу окклюдаторда жүргізіледі. Мүсіндек барысында бірінші қабат алауыз ғанышқа қатты жабысу үшін қайнап тұрған түрінде апарылады және мүсіндеуді мойнынан шайнау бетіне немесе кесу қырына қарай бағыттайды. Балауыздың келесі порцияларымен тіс көлемін ұлғайтады. Тісті соңғы мүсіндегенде қарама-қарсы жақтың сол тісіне қарап, болжап мүсіндеген дұрыс.

Келесі даярлау кезең: гипстік штампиктерді алу және оны тез балқығыш металдан жасалған штампиктерге айырбастау болып табылады. Бұл үшін лобзикпен немесе гипс пышағымен мүсіннен мүсінделген тіс фрагментін ойып алады. Гипстік штампиктің түбір бөлігі тістің осіне сәйкес келуі керек. Тістің клиникалық мойынынан 1мм қашықтықта, оған қосарлас, металл тіс сауыттың узындығына сәйкес келетін 0,5мм тереңдікте арнашық жасайды.

11.Жаңа тақырыпты бекіту. 15мин(16%)

1.Мүсіндеуге арналған балауыздар.

2.Тістің сауыт бөлігін балауыздан мүсіндеу.

3. Ғаныштан штамп кесіп алу.

2.Клиникалық тіс мойнын тереңдету, айқындату.

12.Сабақты қорытындылау. 5мин(6%)

- оқушылардың білім деңгейін бағалау;

- келесі сабақтың тақырыбын бағалау;

13.Үйге тапсырма беру. 5мин(6%)

Н-1, бөлім -3, бет118-119

Н-1, бөлім -9,бет 137-140

Қ-1, бөлім -3,бет 58-60

• 
  оқыту : Оқушыларды жасанды сауыт дайындауда блок құю және оған қойылатын талаптармен таныстыру және оның маңыздылығын түсіндіру және оқыту.
  
• 
  тәрбиелік : Ғанышпен жұмыс істеу, блок құю әдісімен таныстыру, тістехникалық зертханасында жұмыс істеуу барысында қауіпсіздік шараларын сақтау керектігімен таныстыру.
  
• 
  дамыту: Штампталған сауыт дайындау техникасын үйрену,ғаныштан блок құю және оған қойылатын талаптарды білу, жұмыс істеуге арналған құрал- жабдықтар мен оларды қолдану амал-әдістерін меңгеруді жетілдіру,дамыту
  

1.Алтынбеков К.Д., Мирзабеков О.М., Нысанова «Тіс протездерін жасау технологиясы»(Алматы «Эвро» ЖШС баспасы,2011ж)

2. Копейкин В.Н., Демнер Л.М. «Зубопротезная техника» (Москва, «Медицина», 1998.)

3. Курляндский В.Ю. «Руководство к практическим занятиям по ортопедической стоматологии» (Москва, «Медицина», 1997г.)

1.К.Д. Алтынбеков., «Тіс протездерін дайындауда қолданылатын құрал-жабдықтар мен материалдар.»(Алматы 2010ж )

2. Погодин В.С., Пономарев В.А. «Руководство для зубных техников» (Ленинград, «Медицина», 1993г.)

3.Поюровская И.Я. «Стоматологическое материаловедение», (Москва, «ГЭОТАР Медиа»2007ж)

Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.

Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

Сабақтың мақсаты мен міндеті.

1.Мүсіндеуге арналған балауыздар.

2.Тістің сауыт бөлігін балауыздан мүсіндеу.

3. Ғаныштан штамп кесіп алу.

2.Клиникалық тіс мойнын тереңдету, айқындату.

10.Жаңа сабақты түсіндіру. 40мин(44%)

Содан соң алғашқы және соңғы штамптауға арналған металл штампиктерді алу үшін гипсті штампикті 10 минутқа суға батырады. Резина қолбада гипсті сумен араластырып, оны үстел үстіне қалыңдығы 20мм тегіс қабатпен жаяды немесе арнайы қалыптарға құяды. Осыдан кейін оған гипстік штампикті жанасу бетімен жартысына дейін батырады.

Гипс қатқаннан кейін блоктың шеттерінде фигурлаы ойықтар жасап, 6-10 минутқа суық суға батырады, содан соң, блоктың екінші жартысы қалыңдығы 2-3см болатын гипстен жасалады.

Гипс қатқаннан кейін қалыпты ашып, гипстік штампиктерді бөліпалады да, пайда болған орынға, арнайы қалақта балқытылған тез балқитын металды құяды. Тіссауытты даярлау үшін 2 дана металл тістер құйылады, оның біреуі алдын ала штамптауға, басқасы соңғы штамптауға арналған.

1. Ғаныш штампқа қойылатын талаптар.

2.Клиникалық тіс мойнын тереңдету, айқындату.

3.Блок құю.

- оқушылардың білім деңгейін бағалау;

- келесі сабақтың тақырыбын бағалау;

13.Үйге тапсырма беру. 5мин(6%)

Н-1, бөлім -3,бет 120-121

Н-2, бөлім -9,бет 139-141

Н-1, бөлім -4,бет 74-80

• 
  оқыту : Оқушыларды жасанды сауыт дайындауда металл штамп дайындау және қауыз таңдау оларға қойылатын талаптармен таныстыру. Алғашқы штамптау және оның маңыздылығын түсіндіру және оқыту.
  
• 
  тәрбиелік :Металл штамп дайындау және алғашқы штамптау әдісімен таныстыру, жұмыс істеу барысында қауіпсіздік шараларын сақтау керектігімен таныстыру.
  
• 
  дамыту : Штампталған сауыт дайындау техникасын үйрену,металл штамп дайындау, қауыз таңдау және алғашқы штамптау дағдыларын меңгеруді жетілдіру, дамыту
  

1.Алтынбеков К.Д., Мирзабеков О.М., Нысанова «Тіс протездерін жасау технологиясы»(Алматы «Эвро» ЖШС баспасы,2011ж)

2. Копейкин В.Н., Демнер Л.М. «Зубопротезная техника» (Москва, «Медицина», 1998.)

3. Курляндский В.Ю. «Руководство к практическим занятиям по ортопедической стоматологии» (Москва, «Медицина», 1997г.)

1.К.Д. Алтынбеков., «Тіс протездерін дайындауда қолданылатын құрал-жабдықтар мен материалдар.»(Алматы 2010ж )

2. Погодин В.С., Пономарев В.А. «Руководство для зубных техников» (Ленинград, «Медицина», 1993г.)

3.Поюровская И.Я. «Стоматологическое материаловедение», (Москва, «ГЭОТАР Медиа»2007ж)

Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.

Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

Сабақтың мақсаты мен міндеті.

1. Ғаныш штампқа қойылатын талаптар.

2.Клиникалық тіс мойнын тереңдету, айқындату.

3.Блок құю.

1.Тез балқитын металл құймалары, құрамы, қасиеті, қолданылуы.

2. Металл штамп дайындау және оған қойылатын талаптар.

3.Гильза таңдау.

4.Алғашқы штамптау.

11.Жаңа тақырыпты бекіту. 15мин(16%)

12.Сабақты қорытындылау. 5мин(6%)

- оқушылардың білім деңгейін бағалау;

- келесі сабақтың тақырыбын бағалау;

13.Үйге тапсырма беру. 5мин(6%)

Н-1, бөлім -3,бет 121-124

Н-2, бөлім -9,бет 141-144

Қ-1, бөлім -5,бет 97-115

• 
  оқыту : Оқушыларды жасанды сауыт дайындауда ММСИ әдісі бойынша соңғы рет штамптау және оның маңыздылығын түсіндіру және оқыту.
  
• 
  тәрбиелік : ММСИ әдісі бойынша соңғы рет штамптау әдісімен таныстыру, штамптау кезеңдерін сақтау және дұрыс, сауатты орындау керектігімен таныстыру.
  
• 
  дамыту : Штампталған сауыт дайындау барысында ММСИ әдісі бойынша соңғы рет штамптау техникасын үйрену,металл штамп дайындау, қауыз таңдау және алғашқы штамптау дағдыларын меңгеруді жетілдіру,дамыту
  

1.Алтынбеков К.Д., Мирзабеков О.М., Нысанова «Тіс протездерін жасау технологиясы»(Алматы «Эвро» ЖШС баспасы,2011ж)

2. Копейкин В.Н., Демнер Л.М. «Зубопротезная техника» (Москва, «Медицина», 1998.)

3. Курляндский В.Ю. «Руководство к практическим занятиям по ортопедической стоматологии» (Москва, «Медицина», 1997г.)

1.К.Д. Алтынбеков., «Тіс протездерін дайындауда қолданылатын құрал-жабдықтар мен материалдар.»(Алматы 2010ж )

2. Погодин В.С., Пономарев В.А. «Руководство для зубных техников» (Ленинград, «Медицина», 1993г.)

3.Поюровская И.Я. «Стоматологическое материаловедение», (Москва, «ГЭОТАР Медиа»2007ж)

Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.

Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

Сабақтың мақсаты мен міндеті.

1.Тез балқитын металл құймалары, құрамы, қасиеті, қолданылуы.

2. Металл штамп дайындау және оған қойылатын талаптар.

3.Гильза таңдау.

4.Алғашқы штамптау.

10.Жаңа сабақты түсіндіру. 40мин(44%)

Тез балқитын металдан жасалған тіс бойынша қауызды таңдайды. Алтыннан жасалған гильзаның диаметрін азайту үшін «Шарп» аппаратын, ал никель-хром қоспасын гильзаны шақтау үшін «Самсон» аппаратын қолданады. Дұрыс таңдалған қауыз металл штампикке күшпен кигізілуі керек.

Гильзаны «Самсон» аппаратынан өткізіп, шақтағаннан кейін, оның пішінін жобалау үшін, тіс пішініне шамамен жуықтататын шығыңқылары бар, тіс техникалық төсін қолданады.

Бұл үшін төсте, алдымен дөңгелек пунсондп, гильза қырын дөңгелектейді, кейін басқа пунсонда гильзаға, мысалы, күрек тіс қалпын келтіреді.

Гильзаны тісте ұрғылау уақытында оның құрылымында және механикалық қасиетінде өзгерістер болады. Осылардың нәтижесінде бастапқы қасиеттерін қайтару үшін, оны термиялық өңдеуден өткізеді, ол үшін оны 600-900 градустық температураға дейін күйдіреді.

Содан соң күйдірілген қауызды қалыпқа кигізеді де, балға көмегімен тіссауыт қалпын бірнеше соққылауды жалғастыра береді. Қатпарлар пайда болмас үшін, шайнау беті немесе кесу қырларынан тіс мойнына қарай, балғамен соза отырып соққылайды.

Осыдан кейін гильзаны қайтадан термиялық өңдеуге салады да, тіссауыттың соңғы штамптауын жүргізеді. Соңғы рет штамптаудың бірнеше әдістері бар.

Паркер әдісі. Паркер- шомбал қуыс денелі негіздемесі және оған кіріп тұратын цилиндірі бар аспап. Қуыс мольдинмен немесе ысытылмаған каучукпен толтырылады. Алғашқы штампталған гильза күйдірілгеннен кейін бірнешее құйылған металды штампикке кигізіп, мольдинге батырылып, цилиндрді балғамен ұрғылау арқылы, я болмаса тіссауыттарын штамптауға арналған тіс техникалық престе соңғы штамптауды жүзеге асырады.

ММСИ әдісі. Алдын ала штамптау жоғарыда жазылған әдіспен жүргізіледі. Металды контрштампты келесі әдіспен алады. Жеңіл балқитын бірінші құйылған металл штампик тістің шайнау емесе таңдай беттері және кесу қырларын ашық қалдырып, лейкопластырмен жабады. Түбі ашылатын арнайы кюветаға, балқытылған тез бақығыш металл құйылады да, оған пластырьмен оралған щтампикті шайнау бетімен батырады. Металл қатқан соң, оны штампикпен бірге суырып алып, 2-3 бөлікке бөледі. Металды штампиктен пластырьді алып, оған алғашқы штампталып күйдірілген қауызды кигізеді де, жиналған контрштамп арнасына салып, оны қайтадан кюветке орналастырады да, штампты балғамен ұрғылап, соңғы штамптауды жүргізеді.

11.Жаңа тақырыпты бекіту. 15мин(16%)

1.ММСИ әдісі бойынша соңғы рет штамптау.

2.Паркер әдісі бойынша соңғы рет штамптау.

12.Сабақты қорытындылау. 5мин(6%)

- оқушылардың білім деңгейін бағалау;

- келесі сабақтың тақырыбын бағалау;

13.Үйге тапсырма беру. 5мин(6%)

Н-1, бөлім -3,бет 125-127

Н-2, бөлім -9,бет 145-147

Қ-3, бөлім -5,бет 112-115

• 
  оқыту : Оқушыларды штампталған жасанды сауытты ағарту, ағартқыштардың түрлері , қолдану көрсеткіштері және олардың маңыздылығын түсіндіру және оқыту.
  
• 
  тәрбиелік : Сауытты ағарту кезеңімен таныстыру, ағарту процесі кезінде ағартқыштармен жұмыс істегенде қауіпсіздік ережелерін қатаң сақтау, дұрыс, сауатты орындау керектігімен таныстыру.
  
• 
  дамыту : Сауыттарды ағарту процесі барысында қолданылатын ағартқыштардың қолдану көрсеткіштерін,қасиеттерін және ағарту дағдыларын меңгеруді жетілдіру,дамыту , машықтану.
  

1.Алтынбеков К.Д., Мирзабеков О.М., Нысанова «Тіс протездерін жасау технологиясы»(Алматы «Эвро» ЖШС баспасы,2011ж)

2. Копейкин В.Н., Демнер Л.М. «Зубопротезная техника» (Москва, «Медицина», 1998.)

3. Курляндский В.Ю. «Руководство к практическим занятиям по ортопедической стоматологии» (Москва, «Медицина», 1997г.)

1.К.Д. Алтынбеков., «Тіс протездерін дайындауда қолданылатын құрал-жабдықтар мен материалдар.»(Алматы 2010ж )

2. Погодин В.С., Пономарев В.А. «Руководство для зубных техников» (Ленинград, «Медицина», 1993г.)

3.Поюровская И.Я. «Стоматологическое материаловедение», (Москва, «ГЭОТАР Медиа»2007ж)

Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.

Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

Сабақтың мақсаты мен міндеті.

1.ММСИ әдісі бойынша соңғы рет штамптау.

2.Паркер әдісі бойынша соңғы рет штамптау.

10.Жаңа сабақты түсіндіру. 40мин(44%)

Тіс протездерін өңдеу. Металл құймаларына дайындалатын тіс протездері жасалау барысында әртүрлі термиялық өңдеулерден өтеді. Металды қыздырған кезде беткі қабаты тотығып, тотықты қабат түзейді. Түзілген тотықты қабат металдың бетін қарайтады. Тотықты қабаттың физикалық және химиялық қасиеттері жағынан таза металдан айырмашылығы бар, оның қаттылығы төмен, морт сынғыш кейбір кездерде металдың коррозиясын жылдамдатады.

Әртүрлі металдар мен оның қорытпаларын термиялық өңдеуде металдың сыртқы бетінде ауадағы оттегінің әсерінен тотық қабыршағының түзілетінін белгілі. Тотық қабырщағын жою химиялық жолмен жүзеге асады. Бүл үшін әртүрлі минерал қышқылдардың концентрациядағы ерітінділері мен олардың қосындылары қолданылады.

Тотық қабыршағын жоюға арналған ерітінділер ағартқыш деп, ал тотық қабатын жою процесін ағарту деп атайды.

Ағартқыштарды қолданғанда, олардың металға тигізетін әсері аз болуы керек.

Ағарту технологиясының екі түрлі тәсілі қолданылады:

1. 
   қолдан ағарту, аспаптардың көмегімен ағартатын металды ағартқыш толтырылған ыдысқа саламыз
   
2. 
   электролитпен ағарту.
   
3. 
   тотық қабыршағын жоятын ерітінділердің құрамдары әртүрлі болып келеді:
   

Ақтауыш номері	Ақтауыш компоненттері (0% салмағы)
	Тұз қышқылы	Азот қышқылы	Күкірт қышқылы	Су
№1	2	10	-	88
№2	27	-	23	50
№3	20	10	-	70
№4	47	6	-	47
№5	5	10	-	85

Сондықтан қабыршақты алу шарасында қарастырылатын амал келесідей: қайнауға дейін қыздырылған ағартқышқа тіс протезін 0,5-1мин уақытқа батырып, артынша протезді суық суда ұқыпты түрде шайып, жуып тастаймыз. Есте сақтайтын нәрсе: ағартқышты дайындауда суға қышқылды құямыз, керісінше болмайды.

Электрағарту кезінде мателл қаңқаның бетін қабыршақтан және отқа төзімді массаның қалдығынан электролит көмегімен тазартамыз. Электролитпен тазарту алдында, протездің қаңқасын механикалық және химиялық тазалаудан өткіземіз, бұл үшін металл щетканы немесе құмсепкіш аппаратты қолданамыз.

Құйманы арнай ыдысқа салып, қабыршақтан еру температурасы төмен натрийдің гидроксид ерітіндісіне қайнату арқылы тазалаймыз. Вентиляция қондырғышы бар шкафта газ ошағында немесе электр плитасында қайнатамыз. Протездің қаңқасына анод бекітіледі, катод электролитте орналастырылады. Ағарту уақыты 1-3 мин, электр тоғының күші 7-9 ампер, ағартқыш температурасы 20-22 градус.

1.Ағартқыштар,түрлері, құрамы, қасиеті.

2.Ағартқыштармен жұмыс істеуде қауіпсіздік ережелері.

3.Сауытты ағарту.

- оқушылардың білім деңгейін бағалау;

- келесі сабақтың тақырыбын бағалау;

13.Үйге тапсырма беру. 5мин(6%)

Н-2, бөлім -5,бет 103-104

Қ-1, бөлім -7,бет 335-340
Сабақ №14
1.Сабақтың тақырыбы: Сауытты өңдеп,тегістеп, жылтырату.

2.Сағат саны: 1 сағат 45 мин(100%)

3.Сабақ түрі: теориялық